A Study on Chalchik Chunizhekov’s Work Named Munduzak

Yıl 2023, , 447 - 464, 28.04.2023

Abdullah Elcan

https://doi.org/10.21547/jss.1245308

Öz

Written literatures of the Altai Turks, which have a deep-rooted oral cultural tradition, started to form from the second half of the 19th century and developed with the Soviet Revolution. Chalchik Chunizhekov is one of the writers accepted among the founders of contemporary Altai literature. Chunizhekov was born in Üstügi-Koroçı in Kuyum in the Elikmanar region in 1898 and he died in Gorno-Altaysk in 1973. Chunizhekov, who was elected as a member of the USSR Writers Union in 1958, continued this duty until his death. In addition to literary works such as poetry, fairy tales, stories, Chunizhekov contributed to contemporary Altai literature with scientific works such as articles and interviews. Chunizhekov's work named Munduzak is an autobiographical story with traces of the author's life. The story tells about the life of the Altai Turks before the Soviet Revolution, the internal conflicts between revolutionaries and opponents during the revolution, and the new lives after the revolution, by being taken to a young center called Munduzak. Chunizhekov, a writer adhering to the principles of Soviet literature, also reflected these principles in his work named Munduzak. In the story, the traditional life styles of the Altai Turks are negated and the new life style created with the Soviet Revolution is highlighted. The author makes this comparison through themes such as exploitation of labor and faith, revolution and civil war, kolkhozes, and education, which are important icons of the new life. In this study, after briefly giving information about the life and works of Chunizhekov, the work named Munduzak will be examined in terms of structure and theme.

Anahtar Kelimeler

Contemporary Altai Literature, Chalchik Chunizhekov, Munduzak

Çalçık Çunijekov’un Munduzak Adlı Eseri Üzerine Bir İnceleme

Öz

Köklü bir sözlü kültür geleneğine sahip olan Altay Türklerinin yazılı edebiyatları 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren oluşmaya başlamış, Sovyet Devrimi’yle birlikte gelişme göstermiştir. Çağdaş Altay edebiyatının kurucuları arasında kabul edilen yazarlardan biri Çalçık Çunijekov’dur. 1898 yılında Elikmanar bölgesindeki Kuyum’a bağlı Üstügi-Koroçı’da doğan yazar, 1973 yılında Gorno-Altaysk’ta ölmüştür. 1958 yılında Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği, Yazarlar Birliği üyeliğine seçilen Çunijekov ölümüne kadar bu görevi sürdürmüştür. Çunijekov; şiir, masal, hikâye gibi edebî eserler yanında makale, röportaj gibi bilimsel eserlerle de çağdaş Altay edebiyatına katkıda bulunmuştur. Çunijekov’un Munduzak adlı eseri, yazarın hayatından izler taşıyan otobiyografik tarzda bir uzun hikâyedir. Hikâyede Munduzak adında bir genç merkeze alınarak Altay Türklerinin Sovyet Devrimi’nden önceki hayatları, devrim sırasında devrim karşıtı Aklar ile devrim yanlısı Kızıllar arasındaki iç çatışmaları ve devrimden sonraki yeni hayatları anlatılmaktadır. Sovyet edebiyatı ilkelerine bağlı bir yazar olan Çunijekov, bu ilkeleri Munduzak adlı eserine de yansıtmıştır. Hikâyede Altay Türklerinin geleneksel yaşam biçimleri olumsuzlanmakta, Sovyet Devrimi ile birlikte oluşturulan yeni hayat biçimi öne çıkarılmaktadır. Yazar eski ile yeninin karşılaştırılmasını emek ve inanç sömürüsü, devrim ve iç savaş yılları, yeni hayatın önemli simgelerinden olan kolhozlar ve eğitim gibi temalar üzerinden yapar. Bu çalışmada, Çalçık Çunijekov’un hayatı ve eserleri üzerine kısaca bilgiler verildikten sonra yazarın Munduzak adlı eseri yapı ve tema bakımından incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Çağdaş Altay Edebiyatı, Çalçık Çunijekov, Munduzak

Kaynakça

• Altay ülgerlik XIX–XXI çç. (2006). Tokşın Torbokov, Rayisa Lıkova (Haz.). Gorno-Altaysk: GU Knijnoye İzdatel’stvo Üç-Sümer-Beluha.
• Buran, A. (2019). Kurşunlanan Türkoloji. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Çunijekov, Ç. (2013). Munduzak, Gorno-Altaysk.
• Dilek, İ. (1998). Altay Türkleri edebiyatı. Türk dünyası el kitabı dördüncü cilt edebiyat (Türkiye dışı Türk edebiyatları). Ankara: TKAE Yayınları. 451-482.
• Dilek, İ. (2003). Altay edebiyatı. Türkiye dışındaki Türk edebiyatları antolojisi. Nevzat Kösoğlu (Red.). C. 24, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Dilek, İ. (2011). Sovyet edebiyatı ilkelerinin modern Altay edebiyatına yansımaları: ilk Altay romanı Arina. bilig, 57, 45-64.
• Gürsoy-Naskali, E. (1996). Sovyet Türk edebiyatı. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi. 1, 54-65.
• Karakaş, Ş. (2008). Sovyet edebiyatı hakkında bazı tespitler. Prof. Dr. Ahmet Bican Ercilasun Armağanı. Ankara: Akçağ Yayınları. 459-470.
• Miller, F. J. (1980). The image of Stalin in Soviet union”. Russian Review. 39 (1). 46.
• Sadıgov, R. (2020). Kanlı dört yıl – Rus iç savaş tarihi 1917-1920. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.