Maqam Analysis of Leon Hancıyan, One of the 20th Century Composers, and His Works in the Karcığar Maqam

Yıl 2025, , 76 - 95, 28.01.2025

Seda Yalman

https://doi.org/10.21547/jss.1500475

Öz

Leon Hancıyan, one of the composers of 20th century Turkish Music, is an important musician who has made great contributions to the development and enrichment of the classical Turkish Music repertoire by composing works in many forms. In addition to learning the subtleties, theoretical and practical aspects of music on his own, he is known for the abundance of works he knows. Leon Hancıyan, who was taken lessons by the majority of the musicians who were educated and became famous in that period, has been a qualified source for the works of some of our composers who lived in the early 19th and 20th centuries. This research includes the analysis of three works of Leon Hancıyan, who made significant contributions to the spread of Turkish Music, in Karcığar makam, in terms of makam elements and evaluations regarding information about his life and works. The data obtained in this study, which was examined with the qualitative research method, were examined by document analysis, percentage calculation and makam analysis. In the research, Onur Akdoğu’s makam analysis method was applied. As a result of the research, it was determined that Hancıyan had the most works in the Şarkı form, that he mostly worked on the Aksak Semai usul in his works, and that he mostly dealt with the Suzinak makam as a makam. In addition, Hancıyan’s works in the Karcığar makam, which was taken as an example in terms of understanding his makam attitude, were compared with the theoretical descriptions throughout history in terms of makam elements. In this comparison, it was determined that Hancıyan’s works did not fully comply with Kantemiroğlu’s description, that they mostly resembled the descriptions of İsmail Hakkı Bey, Ekrem Karadeniz and Tanburi Cemil Bey, and that the descriptions of Rauf Yekta, Suphi Ezgi and Hüseyin Sadeddin Arel were inadequate in terms of not mentioning the tones that are important in terms of understanding the makam progression.

Anahtar Kelimeler

Leon Hancıyan, Maqam Analysis, Song

20. Yüzyıl Bestekârlarından Leon Hancıyan ve Karcığar Makamındaki Eserlerinin Makamsal Tahlili

Öz

20. Yüzyıl Türk Mûsikîsinin bestekârlarından olan Leon Hancıyan birçok formda eser besteleyerek klasik Türk Mûsikîsi repertuvarının gelişip zenginleşmesine büyük katkılarda bulunmuş önemli bir musikişinastır. Mûsikînin inceliklerini, nazari ve pratik yönlerini kendi kendine öğrenmesinin yanı sıra, bildiği eserlerin fazlalığıyla tanınmıştır. O dönemin yetişmiş ve ün yapmış musikişinaslarının büyük çoğunluğunun ders aldığı Leon Hancıyan, 19. ve 20. yy. başlarında yaşamış olan birtakım bestecilerimizin çalışmalarına nitelikli bir kaynak olmuştur. Bu araştırma Türk Mûsikîsinin yaygınlaşmasına önemli katkılarda bulunan Leon Hancıyan’ın şarkı formunda bestelenen Karcığar makamındaki üç eserinin makam unsurları açısından tahlilini ve de hayatına, eserlerine yönelik bilgilere ilişkin değerlendirmeleri kapsamaktadır. Nitel araştırma yöntemi ile incelenen bu çalışmada ulaşılan veriler, doküman tahlili ile yüzde hesabı ve makam tahlili yapılarak incelenmiştir. Araştırmada, Onur Akdoğu’nun makam analizi yöntemi uygulanmıştır. Araştırma sonucunda Hancıyan’ın en çok Şarkı formunda eserinin bulunduğu, eserlerinde en çok Aksak Semai usulünü işlediği ve makam olarak en çok Suzinak makamını ele aldığı tespit edilmiştir. Ayrıca Hancıyan’ın makamsal tavrının anlaşılması bakımından örnek alınan Karcığar makamındaki eserleri makam unsurları yönünden tarih içerisindeki nazari tarifler ile mukayese edilmiştir. Bu karşılaştırmada Hancıyan’ın eserlerinin Kantemiroğlu’nun tarifi ile tam olarak uyum göstermediği, İsmail Hakkı Bey, Ekrem Karadeniz ve Tanburi Cemil Bey’ in tarifleri ile çoğunlukla benzerlik gösterdiği, Rauf Yekta, Suphi Ezgi ve Hüseyin Sadeddin Arel’in tariflerinin de makam seyrinin anlaşılması bakımından önem arz eden perdelerden bahsetmemesi yönüyle yetersiz kaldığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Leon Hancıyan, Makam Analizi, Şarkı.

Kaynakça

• Ak, A. Ş. (2014). Türk musikîsi tarihi (3. Baskı), Ankara: Akçağ Yayınları.
• Akbulut, Y. (1990). Klasik Türk müziği şarkı formunda usûl-aruz vezni ilişkisi, (Yayınlanmış Sanatta Yeterlik Tezi), S.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Akdoğu, O. (1993). Hüseyin Sâdettin Arel Türk mûsikîsi nazariyatı dersleri, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Akdoğu, O. (1996). Türk Müziği'nde türler ve biçimler. Ege Üniversitesi Basımevi.
• Akdoğu, O. (2003). Türk Müziği’nde türler ve biçimler (3. Baskı). İzmir.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., Demirel, F. (2018). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri (25. Baskı). Pegem Yayınları.
• Ezgi, S. (1933). Nazarî ve amelî Türk mûsıkîsi, İstanbul: Milli Mecmua Matbaası.
• Kahyaoğlu, Y. (2011). Kanun sazı öğretiminde klasik Türk müziği saz eseri formlarının fonksiyonlarının incelenmesi. (Yayımlanmamış doktora tezi), İnönü Üniversitesi/ Müzik Anabilim Dalı, Malatya.
• Kaygusuz, N. (2006). Muallim İsmail Hakkı Bey ve mûsikî tekâmül dersleri, İstanbul: İTÜ Vakfı Yayınları.
• Nasuhioğlu, O. (1986). Türk musikisi “Rauf Yekta Bey. İstanbul: Pan Yayıncılık.
• Özalp, M. N. (2000). Türk musikisi tarihi, Ankara: TRT Müzik Dairesi Yayını I.
• Özkan, İ. H. (2013). Türk mûsıkîsi nazariyatı ve usulleri, İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Öztuna, Y. (1974). Türk mûsıkîsi ansiklopedisi. C.I. Milli Eğitim Basım Evi.
• Papazyan, H. (1975). 100 yılda Türk opereti, (1872-1972), İstanbul: Oya Matbaası.
• Songur, S. (1999). Ermeni asıllı bestekar ve icracılarımızın hayatları, musikimizdeki yeri ve etkileri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Tura, Y. (2001). Kantemiroğlu kitâbu ‘ilmi’l-mûsikî ‘alâ vechi’l-hurûfât (1. Bs., C.I). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Yavaşça, A. (2002). Türk Musikisi’nde kompozisyon ve beste biçimleri, İstanbul: Türk Kültürüne Hizmet Vakfı.