Harf Üzerine Tartışmaların Sebilürreşad Dergisine Yansımaları

Yıl 2014, , 645 - 655, 01.12.2014

Mehmet Soğukömeroğulları

https://doi.org/10.21547/jss.256818

Öz

Belirli bir döneme kadar Arap harflerini kullanan Osmanlı Devleti’nde Tanzimat’tan sonra harflerin ıslahı üzerinde durulurken bir müddet sonra harflerin ıslahından vazgeçilip alfabeyi değiştirme çabaları başlar. Daha sonraki dönemlerde Latin harflerine geçişe taraftar olanlar ve olmayanlar arasında ciddi münakaşalar olur. Bu münakaşaların olduğu yayın organlarından birisi de Sebilürreşad’dır. Bu yazıların tamamında Latin harflerinin kabulü reddedilir ve harflerin ıslahı istenir. Bazı yazılar da o dönemki dergilerden alınmış ve derginin yayın politikasına göre küçük de olsa belirli bir yer tutmuştur. Dergi yayınlandığı ilk dönemlerde milliyetçiliğe ve Turancılığa olumlu bir bakış sergilerken sonraki yıllarda belirgin oranda bir eleştiri başlar. Latin harfleriyle ilgili yazılar derginin yayınlandığı ilk dönemlere aittir. Özellikle Türk dünyasında Rusya’nın baskılarıyla Latin harflerine geçmeye zorlanan Türklere gazete sütunlarında yer ayrıldığı görülür ve bu durumun Türk dünyasındaki birlikteliğe sekte vuracağı vurgulanır. Medeniyet, matbaa, ekonomi, kolonyalizm ve milliyetçiliğin harf bağlamındaki yansımalarına da dergide yer verilir

Anahtar Kelimeler

Latin, Sebilürreşad, dergi, harf.

Reflections of Debates Upon Alphabet (Letter) to Journal of Sebilürreşad

Öz

In Otoman State which had used Arabic alphabet until a certain period the issue of writing in Latin alphabet was gained currency thanks to the students who had been to Europe and the embassadors who had come from Europe in 18th and 19th centuries. After Tanzimat (reforms in 1839) amendment of letters had been given point first and then it was abondoned and alphabet replacement attempts began. In later periods serious arguments among the ones in favour and against the transition to Latin alphabet occured. One of the media organs in which these arguments had been appeared was Sebilürreşad. In all these articles acceptance of Latin alphabet was refused and instead the amendment of current letters was required. Some of the articles were taken from the journals of that time and according to the broadcasting policy of the journal occupied a certain place even a little. When the journal had leaned to nationalism and Turanism in its first periods afteryears a critisism began in a distinct manner. The articles related to Latin alphabet belonged to the first periods of the journal. It was seen that especially Turks who had been forced to accept Latin alphabet by Russia in Turkish world were taken place in newspaper columns and it was emphasized that this situation would interrupt the unity within Turkish world. Relections of civilization, printery, economy, colonialism and nationalism in terms of alphabet were also taken place in the journal

Anahtar Kelimeler

Latin, Sebilürreşat, journal, alphabet (letter)

Kaynakça

• Ağır, A. (2010). Köroğlu’ndan Erken Dönem Cumhuriyet Şiirine Edebiyat ve Tekonoloji. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 29, 54- 74.
• Aktürk, Ş. (2007). Braudel’den Elias’a Huntington’a “Medeniyet” Kavramının Kullanımları. Doğu Batı, 41, 147-175.
• Çağlı, Y. Z. (1958). Hakikate vukufu olmayan bir yazara cevab Kur’an ve Lâtin Harfleri Meselesi, Sebilürreşad, 282, 101-102.
• Debus, E. (2009). Sebilürreşâd. (Çev. Atilla Dirim). İstanbul: Libra Yayınları.
• Doktor Milaslı İsmail Hakkı. (1335). Milletlerin Terakkisinde Elifbanın Hassası. Sebilürreşad, 421-422, 119-122.
• Elmalılı Hasan Efendizade Arif. (1330). Yeni Hurufun El Yazısına Ait Birkaç Söz. Sebilürreşad, 289, 56.
• Gülmez, N. (2006). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Harfler Üzerine Tartışmalar. İstanbul: Alfa Aktüel Yayınları.
• Loomba, A. (2000). Kolonyalizm Postkolonyalizm. (Çev. Mehmet Küçük). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Milaslı İsmail Hakkı. (1330). Yeni Yazının El Yazısında da Bitişmemesi Büyük Meziyettir. Sebilürreşad, 290, 70-71.
• Özkırımlı, U. (2008). Milliyetçilik Kuramları Eleştirel Bir Bakış. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Özlem, D. (2001). Evrenselcilik Mitosu ve Sosyal Bilimler, Sosyal Bilimleri Yeniden Düşünmek (ss. 53-66), İstanbul: Metis Yayınları.
• Şenkon, Hakkı (1958). Kur’an ve Lâtin Harfleri Kur’anı Kerim Lâtin harflerile niçin yazılamaz. Sebilürreşad, 279, 59-60.
• (İsimsiz). (1339). Latin Hurufu Meselesi. Sebilürreşad, 525-526, 47-48.
• (İsimsiz). (1339). Latin Harfinin Kabulü. Sebilürreşad, Cilt: 21, Sayı, 530-531, s. 78.
• (İsimsiz). (1339), Latin Hurufu. Sebilürreşad, 530-531, 82-83.
• (İsimsiz), (1339), Latin Hurufu. Sebilürreşad, 569-570, 191-192.
• (İsimsiz). (1343). Latin Hurufatı Aleyhinde Mühim Bir Rapor. Sebilürreşad, 627, 45.
• (İsimsiz). (1343). İslam Harfi Yerine Latin Hurufatı. Sebilürreşad, 634, 157.
• (İsimsiz). (1958). Kur’an ve Latin Harfleri Lâtin harfleriyle Kur’an Değil, Türkçe bile doğru dürüst yazılamaz. Sebilürreşad, 279, 52-53.
• (İsimsiz). (1958). Kur’anın Lâtin Harflerile Yazılmaması Hakkında Başvekâlete ve Diyanet riyasetine çekilen telgraflar. Sebilürreşad, 279, 55-58.