Trabzon-Beşikdüzü Mektuplarında Sosyokültürel Yaşam (1932-1942)

Yıl 2018, , 404 - 428, 31.01.2018

Mevlüt Kaya

https://doi.org/10.21547/jss.336047

Öz

1932-1942
yılları arasında yazılmış olan, Trabzon-Beşikdüzü yöresine ait yedi adet özel
mektup, ilk kez bu çalışmada incelenecektir. Mektuplardan ilki 1932 yılına,
ardından incelenen beş tanesi 1942 yılına ait olup, en sonuncusu ise tarihsiz
bir mektuptur. Bu mektuplardan Trabzon yöresinin ve dolaylı olarak Anadolu’nun
belirtilen on yıllık süreçteki sosyal durumuna dair çıkarımlar elde
edilecektir. Yakın tarihin toplumsal yaşamdaki bazı bilinmeyenlerine dair
veriler içeren bu mektuplar, tarih ve kültür araştırmaları açısından oldukça
önemlidir. Bu bağlamda mektuplar incelenirken, mektupların tarihe ve
tarihçiliğe katkıları da değerlendirilmeye çalışılacaktır. 1932-1942 döneminde
yazılmış mektuplar, Trabzon yöresinin geçmişteki sosyal yaşantısı hakkında bilgiler
verirken, bugünkü durumuyla mukayese olanağı da tanımaktadır. Yörede ve
Türkiye’deki ortalama seksen yıllık toplumsal değişimin anlaşılmasında bu
mektupların önemli olduğu düşünülmektedir. Çalışmada incelenen yedi mektupta
tarihe, edebiyata, sosyolojiye ve folklora katkı sağlayacak pek çok veri
bulunmaktadır. 1928’deki Harf İnkılabı’ndan sonra, içerik ve şekil bakımından
kırsalda yıllarca sürdürülen Osmanlı’nın son dönemine ait mektuplaşma kültürü,
Türkiye’de askerlik ve askerde alınan eğitimin sivil yaşamda mesleğe dönüşümü,
hayvancılık ve yaylacılık, yörede fındık, buğday ve mısır üretimi, yaşanan
kıtlık, kuraklık ve salgın hastalıklarla bunların halk üzerindeki etkileri gibi
konular, bu çalışmada incelenen mektupların içeriğini teşkil etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Trabzon, Beşikdüzü, Şalpazarı, tarih yazımı, mektuplar

The Sociocultural Life in The Letters of Trabzon-Besikduzu (1932-1942)

Öz

The special seven letters belonging to Trabzon-Besikduzu region that
written in between the years of 1932-1942, will be examined at this work for
the first time. The first of these letters is belonging to 1932, the following
five letters examined are belonging to 1942 and the last one is an undated
letter. It will be achieved some inferences about social situation signified at
the decennary process of Trabzon region and implicitly Anatolia from these
letters. The letters including donnees about some mysteries at social life of
late history, are pretty important with regard to the studies of history and
culture. In this context, while examining the letters, it will be attempted to
evaluate the contributions to history and the historicism. The letters written
at the period of 1932-1942 make possible to comparison with its recent
situation, while informing about the social life of Trabzon region. It is
thought that the letters are important to make sense of the social evolution
meaning eighty-year period in the region and Turkey. There are many donnees
will contribute to the history, literature, sociology and the folk at the seven
letters examined. After the Alphabet Reform in 1928, the subjects are formed
the content of the letters that examined in this study like the culture of
correspondence belonging to the last period of Ottoman perseveratived for years
at the country side in point of the content and form, the soldiery in Turkey
and its transformation of the education achieved at military service to the
career at civilian life, husbandry and transhumance, the production of
hazelnut, wheat and corn at region, famine encountered, drought and epidemics
and their effects for the public.

Anahtar Kelimeler

Trabzon, Besikduzu, Salpazarı, historiography, the letters

Kaynakça

• Akgün. 11 Eylül 1935.
• Akgün. 17 Eylül 1935.
• Akgün. 25 Eylül 1935.
• Akgün. 28 Mayıs 1936.
• Anadolu.10 Mayıs 1940.
• Anadolu. 18 Haziran 1941.
• Balkaya, İ. S. (2014). Atatürk’ün Eşi Latife Hanım’dan Ali Fethi Okyar’ın Eşi Galibe Hanım’a Mektuplar. Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 55, 1-22.
• Behramoğlu, A., & Özel, İ. (1995). Genç Bir Şairden Genç Bir Şaire Mektuplar, Oğlak Yay. İstanbul.
• Berber, E. (1994). Kendi Kaleminden Teğmen Cemil Zeki (Yoldaş): Anılar-Mektuplar, Arba Yay. İstanbul.
• Beydilli, K. (2005). Helmut Von Moltke. Diyanet İslam Ansiklopedisi, 30, 267-268.
• Bilgegil, M. K. (1980). Ahmed Haşim’e Dair Bazı Vesikalar. Yakınçağ Türk Kültür ve Edebiyatı Üzerine Araştırmalar, 11, 483-494.
• Bulut, M. (2010). Askerlik Süresi Şimdiye Kadar 26 Kez Değişti. http://www.memurlar.net/haber/165712/askerlik-suresi-simdiye-kadar-26-defa-degisti.html (Erişim: 14.05.2017).
• Bülbül, İ. (2006). İkinci Dünya Savaşı’nın Türkiye’de Sosyal Hayata Olumsuz Yansımaları. İstanbul Üniversitesi Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları Dergisi, 9, 1-51.
• Emecen, M. F. (2010). Ağasar Vadisi: Şalpazarı-Beşikdüzü. Serander Yay. Trabzon.
• Gözcü, A. (2007). Bir İntiharın Sosyo-Ekonomik Arkaplanı: Dünya Ekonomik Bunalımının İzmir Örneğinde Gündelik Yaşama Yansımaları. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 6/14, 85-101.
• Güzel Yazılar-Mektuplar (1997). Türk Dil Kurumu Yay. Ankara.
• Kaya, M. (2017). Giresun Tarihinde Bir Ayrıntı: Köseoğlu Osman’ın Hatıraları (1906-1935)”. Artvin Çoruh Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 3/1, 58-81.
• Kaya, M. (2016). Göreleli Rüstemzâde Abdülhamid’in Mektuplarında Askerlik ve Sosyal Hayat (1918-1921). Tarih ve Gelecek Dergisi, 2/2, 117-144.
• Kaya, M. (2017). Eynesil Tarihi ve Kültürü. Arı Sanat Yay. İstanbul.
• Kulak, A. (2011). Çelik Yürekli Leventlerin Okulu: Deniz Astsubay Okulu. http://www.emekliassubaylar.org/haberler/item/234-celik-yurekli-leventlerin-ocagi-deniz-assubay-okulu (Erişim: 05.07.2017).
• Moltke, H. V. (1969). Moltke’nin Türkiye Mektupları. (Çev. Hayrullah Örs). Remzi Kitabevi Yay. İstanbul.
• Nazım, H. (1993). Mapusaneden Kemal Tahir’e Mektuplar-3. Adam Yay. İstanbul.
• Nesin, A. (1994). Aziz Nesin-Ali Nesin Mektuplaşmaları-1. Düşün Yay. İstanbul.
• Nesin, A. (1998). Aziz Nesin-Meral Çelen Mektuplaşmaları. Düşün Yay. İstanbul.
• Oğuz, O. (2012). Ahmet Hâşim’in ‘Frankfurt Seyahatnamesi’nde Batı İmajı. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11/3, 929-950.
• On Yedinci Yüzyıl Fransız Edebiyatından Seçme Mektuplar. (1947). (Çev. E. D. Deriş). Milli Eğitim Yay. İstanbul.
• Öztürk, İ. M. (2013). İkinci Dünya Savaşı Türkiye’sinde Olağanüstü Ekonomik Kararlar: Milli Korunma Kanunu ve Varlık Vergisi. Tarih Araştırmaları Dergisi, 32/54, 136-137.
• Soyak, M. (2015). Ahmet Haşim’in Bir Mektubu Üzerine Düşünceler. Hece Taşları, 5, 18.
• Tonguç, İ. H. (1976). Mektuplarla Köy Enstitüsü Yılları. (Haz. E. Tonguç). Çağdaş Yay. İstanbul.
• Türk Kurtuluş Savaşıyla İlgili Bir Mektup. (1974). Türk Dili Mektup Özel Sayısı, 274, 359-363.
• http://www.besikduzu.bel.tr/besikduzu (Erişim: 27.07.2017).
• http://www.besikduzu.gov.tr/ilcemizin-tarihcesi (Erişim: 27.07.2017).
• http://www.trabzon.gov.tr/salpazari (Erişim: 27.07.2017).