Arkeolojik Sit Koruma Pratikleri: Türkiye ve ABD Karşılaştırması

Yıl 2019, , 724 - 735, 01.04.2019

Aysun Tuna

https://doi.org/10.21547/jss.440106

Öz

Geçmişin izlerini taşıyan arkeolojik varlıklar, sahip oldukları kültürel katmanlar ile geçmiş ve bugün arasındaki güçlü mekânsal ve zamansal ilişkiler ile ait oldukları dönemin insan davranışlarını ve sosyal süreçleri tanımlamada yardımcı olabilecek bilgi kaynaklarıdır. Toplumun kollektif bilinç ürünü olan bu bilgi kaynaklarının korunması toplumların geleneksel kültürel değerlerinin ve buna bağlı olarak öz benlik ve kimlik duygusunun geliştirilmesi için önemlidir. Bu kapsamda toplumların bugüne bıraktıkları arkeolojik miras olarak arkeolojik sitlerde sürdürülebilir koruma-geliştirme stratejilerinin belirlenmesi konusu gündeme gelmektedir. Bu noktadan hareketle bu makalenin amacı; koruma pratiklerinin uygulanmasında başarılı örnekleri ihtiva eden ABD’deki koruma stratejilerinin Türkiye’deki yasal yönetsel çerçeve ortaya konularak, örnekler üzerinden karşılaştırılması ve mevcut durum ile ilgili tespit edilen sorunların ortaya konulması ve çözümüne yönelik öneriler geliştirilmesidir.

Anahtar Kelimeler

Arkeolojik sit koruma, Türkiye, ABD

Protection Practices of Archaeological Sites: Comparison of Türkiye and the USA

Öz

Archeological properties, bearing the marks of the past, are the information sources for providing assistance on the definition of the strong spatial and temporal relations between the past and today thanks to the cultural layers that they own, as well as the human behaviors and social processes of the related processes. Protection of these information sources, which are the collective conscious product of society, are of great importance for developing the traditional cultural values of the societies, and accordingly the senses of self and identity. Within this scope, it comes to the fore for the sustainable protection-development strategies to be determined for archeological sites, bequeathed by the societies to today’s world. From this point of view, the objective of this article is to compare the protection strategies of USA comprising of the successful examples in terms of the implementation of protection practices by being set forth within the scope of legal and administrative aspects in Turkey, to express the detected problems with regards to the current situation, and to offer solutions for these problems. 

Anahtar Kelimeler

Archaeological site protection, Türkiye, USA

Kaynakça

• Ahunbay,Z. (2010). Arkeolojik Alanlarda Koruma Sorunları Kuramsal ve Yasal Açılardan Değerlendirme. TÜBA-KED 8, 103-118
• Ayber,A.H&Yelen,S. (2017). İmar Hakki Transferinin İmar Uygulamasina Ve Kamulaştirmaya Etkileri. TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası, 16. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, 3-6 Mayıs 2017, Ankara.
• Aygün, M. H. (2011). Kültürel Mirası Korumada Katılımcılık. Vakıflar Dergisi, sayı 35
• Çolak, İ.N. (2011). Alan Yönetiminin Hukuki Boyutu. Hukuk, Ekonomi ve Siyasal Bilimler Aylık İnternet Dergisi, sayı:108
• Kejanlı, D., Türkan, D., Akın, C.T.&Yılmaz, A. (2007). Türkiye’de Koruma Yasalarının Tarihsel Gelișimi Üzerine Bir İnceleme. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 6, sayı: 19, 179-196
• Kiper, P (2005). Koruma Amaçlı İmar Planı Kavramına Eleştirel Bir Bakış. TMMOB Şehir Plancıları Odası Planlama Dergisi, 2005/1, 26-27.
• Kortanoğlu, (2014). Arkeolojik Alanlarda Alan Yönetimi Planlamasının Hukuksal ve Kurumsal Boyutu, Veli Sevin’e Armağan.Arkeolojiyle Geçen Bir Yaşam İçin Yazılar, SCRIPTA, Essays in Honour of Veli Sevin A life Immersed in Archaeology, İstanbul, Ege Yayınları
• Madran, E. (2000). Türkiye Cumhuriyeti’nin 75. Yılında Kültürel Varlıkların Korunması. Türkiye Cumhuriyeti’nin 75 Yılında Bilim ‘Bilanço 1923 – 1998’ Ulusal Toplantısı, TÜBA, Ankara
• Mataracı, O., Haznedar, H., Şahin N.& Bayraktar, Ş. (2017). Kentsel Dönüşümde Alternatif Bir Yöntem: İmar Hakkı Transferi. TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası, 16. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, 3-6 Mayıs 2017, Ankara.
• Sarıkaya Levent, Y. (2009). Koruma-Planlama Süreçleri Üzerine Genel Bir Değerlendirme: Soli-Pompeiopolis Örneği. SPO Planlama Dergisi, 43-61.
• Tankut, G. (1991). Kentsel Arkeolojik Alanlarda Arkeolojik Değerlerin Kent Hayatına Katılımı, Korumanın Fiziksel Boyutu, Arkeolojik Sit Alanlarının Korunması ve Değerlendirilmesi I.Ulusal Sempozyumu, 1991, Antalya.
• Topçu, H.F (2011). Taşınmaz Kültür ve Tabiat Varlıklarında Mülkiyet Hakkının Sınırlandırılması, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 20/3, Temmuz 2011, 23-45.
• Tuna, N. (1998). Çevresel Etki Değerlendirme Çalıșmalarında Arkeolojik Kültür Mirasının Korunması, Arkeoloji ve Sanat Dergisi, sayı: 85, 39-48.
• Tuna, A. (2016). Arkeolojik Sitlerin Sürdürülebilirliği Kapsamında Alan Yönetimin Önemi: Arslantepe Höyüğü Örneği, Uluslararası Hakemli Tasarım ve Mimarlık Dergisi, Cilt:2, Sayı:7 132-151
• Yamak, Y. (2006). İmar (Yapılanma) Haklarının Devri: Model–Uygulama Alanları ve Sonuçlar. Maliye Dergisi, sayı:150, Ocak– Haziran, 107-121.
• Boulder Country, (n.d.). Retrieved from https://www.bouldercounty.org/departments/land-use/
• Florida Department of Environmental Protection, (n.d). Retrieved from https://floridadep.gov/stland/oes/carlmain.htm
• James City County, (n.d.). Retrieved from http://www.jamescitycountyva.gov/404/Planning
• Land Trust Alliance, (n.d.). Retrieved from https://www.landtrustalliance.org/
• Preservation Trust of Vermount, (n.d). Retrieved from https://ptvermont.org/our-work/easement-program
• The Archaeological Conservancy,(n.d). Retrieved from https://www.archaeologicalconservancy.org/
• South Carolina Heritage Trust, (n.d.). Retrieved from http://heritagetrust.dnr.sc.gov/