Batı Versiyonu Köroğlu Destanında Ozan Köroğlu

Yıl 2019, , 798 - 804, 01.04.2019

Naile Asker

https://doi.org/10.21547/jss.514267

Öz

Köroğlu, bugün Sibirya’dan Balkanlar’a kadar Türkçe konuşulan bütün coğrafyaya yayılmış ortak kültürel değerlerimizden biridir. Türk, Türkmen, Özbek, Başkurt, Azerbaycan, Kazak, Karakalpak, Tatar Türkleri vs. sözlü edebiyatının baş yapıtı olan Köroğlu’dan bahsetmek 500’e yakın versiyonun içerisinde ortak Köroğlu’nu bulmak demektir. Bu versiyonlara baktığımızda Köroğlu’nun büyük ”Köroğlu” destanının baş kahramanı olduğunu görmekteyiz, ama bazı örneklerde Köroğlu doğaüstü güçleri olan destan kahramanı, bazı örneklerde bir hikâye ve hatta masal kahramanıdır. Bütün bunlarla beraber destan kahramanı Köroğlu yanında bazı kaynaklara göre gerçek hayatta yaşamış Âşık Köroğlu vardır. “Köroğlu” mahlasıyla şiirler yazan, saz çalan âşığın XVI. yüzyılda Anadolu’da yaşadığı bilinmektedir. Bu çalışmada Köroğlu destanının Batı versiyonuna ait olan Anadolu ve Azerbaycan Köroğlu tipleri örnek alınarak bir destan kahramanı olarak Köroğlu’nun ozanlık ve şairlik yeteneği üzerinde durulacaktır. Gerçek hayatta yaşadığı varsayılan Âşık Köroğlu ile destan kahramanı Köroğlu’nun şiirleri incelenecektir. 

Anahtar Kelimeler

Köroğlu, destan, ozan, saz, şiir, destan kahramanı

Ozan Koroghlu in Western Version of Koroghlu Epos

Öz

Koroghlu is one of our common cultural values spreading almost all Turkish speaking geography, from Siberia to the Balkans. Story of Koroglu is the head work of Turkmen, Uzbek, Bashkir, Azerbaijan, Kazakhstan, Karakalpak, Tatar Turks folkore and it has up to 500 versions. When we look at these versions we can see that Koroghlu is the main character and the hero of “Koroghlu” epos, but in some samples Koroghlu is an epic hero with supernatural powers, even in some samples he is a story or a fairy tale hero. All of these together, according to one epos and to some sources Koroghlu have been lived in a real life and he was ashug. There was a person nicknamed “Koroghlu” which wrote poems, played saz have lived in Anatolia in the XVI th century. This paper will focus on the ability of Koroghlu from the point of ashug and poet based on the Anatolia and Azerbaijan types of Koroghlu. The poems of the real ashug Koroghlu will compared with the poems of the epic hero Koroghlu and both will be analysed.  

Anahtar Kelimeler

Koroghlu, epos, ozan, saz, poem, epic hero

Kaynakça

• Azerbaycan dastanları. IV cild. Bakı. Çırag. 2005.Boratav P.N. Köroğlu Destanı. İstanbul, 1931Endelib Karacadaği “Şeirler mecmuası”. Nizami adına Elyazmalar İnstitutu arxivi. Tebriz. 1804Güneş Burhan. Halk Şiiri Antolojisi. İlke Kitabevi Yayınları, 1996İlyas M. “Neğmeler kitabı”. Nizami adına Elyazmalar İnstitutu arxivi. Tebriz. 1721.Köprülü M. Fuad. Türk Saz Şairleri I-V, Milli Kültür Yayınları, Ankara 1962.Köroğlu. Paris nushası (tertib edeni: İ.Abbaslı). Bakı, 1997Köroğlu. Tiflis nushası (tertib edeni: E.Tofik kızı). Bakı, 2005Memmedov T. Koroğlu Aşıg Havaları, Apostrof çapevi, Bakı, 2010.Sakaoğlu S. Alptekin A.B. Türk Saz Şiiri Antolojisi (14-21. Yüzyıllar), Akçağ Yayınları, Ankara 2006.Seçmen H. Köroğlu: Yaşamı, Sanatı Şiirleri, Deniz Kitaplar Yayınevi, İstanbul, 1983.Velizade M. Predanie o razboynike Kor-oqlı. SMOMPK. IX. II. Tiflis, 1890.