Tecavüzün Haberleştirilmesinde Etik Sorunlar: “5 N 1 K Yetmez, Bir de Vicdan Gerek”

Yıl 2015, Cilt: 14 Sayı: 4, 721 - 759, 01.12.2015

Şadiye Deniz Elif Korap Özel

https://doi.org/10.21547/jss.256750

Cited By: 3

Öz

Bu çalışma, Türk gazetelerinin web sitelerinde tecavüz haberlerinin sunumunda etik sorunları ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu bağlamda Şubat 2015 tarihinde tecavüz girişimine direndiği için Türkiye’nin Mersin ilinde öldürülen 20 yaşındaki Özgecan Aslan örneği ve aynı dönemdeki diğer tecavüz haberleri çalışmaya konu edilmiştir. Genç kızın cesedinin bulunduğu 13.02.2015 tarihinden itibaren bir hafta süreyle Hürriyet, Cumhuriyet ve Yeni Şafak gazetelerinde yer alan toplam 327 habere içerik analizi uygulanmıştır. Elde edilen bulgulara göre gazetelerin tecavüz haberlerinin sunumunda yaptığı etik ihlaller 9 kategoride toplanmıştır. Bunlar: Kurban/zanlının isim, fotoğraf ve videosunun açık olarak yayımlanması, yakınlara ilişkin bilgilerin haberde yer alması, şiddetin detaylarının aktarılması, tecavüz/şiddet yer ve yönteminin haberde belirtilmesi, kurban/zanlının okulu/işyerine ilişkin bilgilerin yazılması, haberde erotik söylemlere yer verilmesi, tecavüzün meşrulaştırılması, haberde uzman görüşüne yer verilmemesi, “zanlı” ifadesinin kullanımında sorunlardır. Sonuç olarak bulgular göstermektedir ki, araştırma kapsamına alınan gazeteler tecavüz haberlerini, şiddeti pornografik olarak sunacak biçimde ele almakta ve bu konuda daha dikkatli editoryal politikalara ihtiyaç duyulmaktadır

Anahtar Kelimeler

Tecavüz, etik, gazetecilik, haber

Ethical Issues in the reporting of rape: “It is not enough 5 W and 1 H, conscience is also needed”

Öz

This article attempts to assess the ethical issues in the presentation of news of rape on the websites of Turkish newspapers. Accordingly, the subject of this study was a news item concerning 20-year-old Özgecan Aslan, who was murdered when she resisted rape in February 2015 inMersin, Turkey, and other rape news from the same period. The content analysis method was applied to 327 news items on the websites of Hürriyet, YeniŞafak and Cumhuriyet newspapers for the week from 13.02.2015, when the remains of the young woman were found. The ethical violations by the newspapers in the reporting of rape were grouped into nine categories. These were publication of the name/photograph/video of the victim/defendant, giving information about the relatives of the victim/defendant, giving details of the violence, giving the location and describing the process of rape, giving information about the school/workplace of the victim/defendant, using erotic language in the news item, legitimizing the rape,the lack of an expert opinion, and problems in the use of suspects’ statements. Consequently the findings indicate that the Turkish media present violence in a pornographic way when reporting rape, and Turkish newspapers need a more sensitive editorial policy on this issue

Anahtar Kelimeler

Rape, ethic, journalism, news

Kaynakça

• Atabek, Necdet and Cangöz, İncilay (2005). "Representation of Terror Act In Turkish Press: A Case Study Of Beslan School Terror", Third International Symposium, Communication In The Millennium: A Dialogue Between Communication Scholars, Volume 3, U.S.A.: University Of North Caroline and Elon University, http://cim.anadolu.edu.tr/pdf/2005/Atabek_Cangoz.pdf, Erişim: 15.08.2015.
• Aziz, Aysel vd. (1994). Medya, Şiddet ve Kadın, Ankara: KSGM Yayını.
• Bek, Mine Gencel – Binark, Mutlu (2000). Medya ve Cinsiyetçilik, Ankara: Ankara Üniversitesi Kadın Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi.
• Belge, Burçin (2007). “Bianet ve Kadın Odaklı Habercilik”, Kadın Odaklı Habercilik Haz. Sevda Alankuş, İstanbul: IPS İletişim Vakfı Yayınları.
• Benedict, Helen (1992). Virgin or Vamp: How the Press Covers Sex Crimes, New York: Oxford UniversityPress.
• Bilgin, Nuri (2000). İçerik Analizi, İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Binark, Mutlu, Bayraktutan, Günseli (2013). Ayın Karanlık Yüzü: Yeni Medya ve Etik,İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• Binark Mutlu (2004). “Kosova’ya İnsani Yardım Operasyonunun (1999) Türk Gazetelerinde Sunumu ve Ulusal Söylenlerin Dolaşımı”, Haber, Hakikat ve İktidar İlişkisi (Der. Çiler Dursun), Ankara: Elips Yayınları, 289- 309.
• Cynthia, Carter (1998). “When the Extraordinary Becomes Ordinary: Everyday News of SexualViolence” News, Gender and Power, ed. Cynthia Carter, Gill Branston & Stuart Allan, London: Routledge.
• Çaplı, Bülent (2002). Medya ve Etik, Ankara: İmge Yayınları.
• Çelenk, Sevilay (2010). "Kadınların Medyada Temsili ve Etik Sorunlar", Televizyon Haberciliğinde Etik (Ed. Bülent Çaplı ve Hakan Tuncel), AU ILEF: Ankara. 229-236.
• Duran, Ragıp (2005). “Dünyada ve Türkiye’de Medya Etiği”, Medya, Etik ve Hukuk. Der. Sevda Alankuş. İstanbul: IPS İletişim Vakfı Yayınları: 109- 130.
• Dursun, Çiler(2010). “Kadına yönelik şiddet karşısında haber etiği,” Fe Dergi 2, no. 1: 19-32.
• Dursun, Çiler (2004). “İslamcı Basında Kemalizm Karşıtlığının Kurulması”, Haber, Hakikat ve İktidar İlişkisi (Der. Çiler Dursun), Ankara: Elips Yayınları, 183-225.
• Eker Taba, Erdener Eda, (2011). “Tecavüze İlişkin Kültürel Mitler ve Mitlerin Kabul Edilmesine Etki Eden Faktörler”, Türk Psikoloji Yazıları, Aralık 2011, 14 (28), s. 60-72
• Erdoğan, İrfan (2006). “Medya ve Etik: Eleştirel Bir Giriş”. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi 23: 1-26.
• Geray, Haluk; Aydoğan, Aylin (2010). “Yeni İletişim Teknolojileri ve Etik”, Televizyon Haberciliğinde Etik. Ed. Bülent Çaplı – Hakan Tuncel. Ankara: Fersa Matbaacılık: 305- 321.
• Gökalp, Emre - Ergül, Hakan – Cangöz, İncilay (2010). “Türkiye’de Yoksulluğun ve Yoksulların Ana Akım Basında Temsili”, Türkiye Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, Cilt: 13 Sayı: 1 - Bahar 2010. file:///C:/Documents%20and%20Settings/Administrator/Desktop/5000093053- 5000132310-1-PB.pdf, Erişim: 15.08.2015.
• HanleyKosse, Susan (2007). “Race, Riches&Reporters – Do Race and Class Impact Media Rape Narratives? An Analysis of The Duke Lacrosse Case”, Legal Studies Research Paper Series, Paper No. 2007-03, Louisville: University of LouisvilleLaw School, http://ssrn.com/abstract=96845, Erişim: 15.05.2015.
• İnal, Ayşe (2010). “Tarihsel Gelişimi İçinden Gazetecilik Etiğini Yeniden Düşünmek”. Televizyon Haberciliğinde Etik. Ed. Bülent Çaplı – Hakan Tuncel. Ankara: Fersa Matbaacılık: 27-44.
• İrvan, Süleyman (2005). “Medya ve Etik”. Medya, Etik ve Hukuk. Der. Sevda Alankuş. İstanbul: IPS İletişim Vakfı Yayınları: 61 -90.
• Köker, Eser (2007), “Kadınların Medyadaki Hak İhlalleriyle Baş Etme Stratejileri”, Kadın Odaklı Habercilik Haz: Sevda Alankuş, İstanbul: IPS İletişim Vakfı Yayınları.
• MerriamSharan B., (2013). Nitel Araştırma: Desen ve Uygulama için Bir Rehber, Çev: Selahattin Turan, Ankara: Nobel Yayıncılık
• Rao, Shakuntala (2014). “Covering Rape in Shame Culture: Studying Journalism Ethics in India's New Television News Media”, Journal of Mass Media Ethics: Exploring Questions of Media Morality, 29:3, 153-167.
• Saktanber, Ayşe (1993). “Türkiye’de Medyada Kadın: Serbest-Müsait Kadın veya İyi Eş, Fedakâr Anne”, 1980’ler Türkiye’sinde Kadın Bakış Açısından Kadınlar Haz. Şirin Tekeli, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Scully Diana. (1994). Tecavüz: Cinsel Şiddeti Anlamak. İstanbul: Metis Yayınları.
• Şaşman Kaylı, Derya (2014). “Türkiye’de Yazılı Basında Parlamentodaki Siyasi Partilerin Kadın Politikalarının Temsili: 2011 Genel Seçimleri Üzerine Bir İnceleme”, Journal of Yasar University, 9(36) 6261-6380.
• Tanrıöver, Hülya Uğur (2007). “Medyada Kadınların Temsil Biçimleri ve Kadın Hakları İhlalleri”, Kadın Odaklı Habercilik, Haz. Sevda Alankuş, İstanbul: IPS İletişim Vakfı Yayınları.
• Doğanay Ülkü, Kara İlkay, (2011) Tecavüzün Münferit Bir Olay Olarak Çerçevelenmesi: Yazılı Basında PippaBacca Haberleri, İletişim Araştırmaları Dergisi, 9 (1-2) s.73-99
• Yıldırım Ali, Şimşek Hasan, (2013). 9. Baskı, Sosyal Bilimlerode Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayıncılık
• www.hurriyet.com.tr
• www.cumhuriyet.com.tr
• www.yenisafak.com.tr
• ABD Profesyonel Gazeteciler Derneği Etik İlkeleri, http://www.spj.org/ethicscode.asp Erişim: 01.05.2015
• Basın Konseyi Basın Meslek İlkeleri http://www.basinkonseyi.org.tr/basin-meslek-ilkeleri Erişim: 01.05.2015)
• Dünya Sağlık Örgütü Cinsel Şiddet Raporu, http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/77434/1/WHO_RHR_12.37_eng.pdf Erişim: 01.05.2015
• http://tr.wikipedia.org/wiki/%C3%96zgecan_Aslan_cinayeti , Erişim: 15.05.2015)
• http://www.alexa.com/topsites/countries;2/TR Erişim: 1.03.2015.
• http://www.psikiyatri.org.tr/news.aspx?notice=1363 Erişim: 05.05.2015.
• Smith Ayten Görgün, http://www.diken.com.tr/5n1k-yetmiyor-1v-delazim-yani-vicdan Erişim: 20.05.2015
• Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Medyada Çeşitlilik Kılavuzu,http://www.tgc.org.tr/KADIN-TR-ENG.pdf Erişim: 01.05.2015
• Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Türkiye Gazetecileri Hak ve Sorumluluk Bildirgesi,http://www.tgc.org.tr/bildirge.asp Erişim: 01.05.2015)