Milli Mücadelede Sebîl’ür-Reşâd Dergisi ve Eşref Edib’in “Maraş Ve Ayntablıların Kahramanlıkları” İsimli Makalesi

Yıl 2011, Cilt: 10 Sayı: 4, 1439 - 1474, 01.12.2011

Orhan Doğan

Öz

Bu makalede Eşref Edib’in, Sebîl’ür-Reşâd’ta yazdığı “Maraş ve Ayntâblıların Kahramanlıkları” isimli Osmanlı Türkçesi ile yazılmış makale ile ilgili bazı açıklamalar ve değerlendirmeler yapılmıştır. Bu makalede öncelikli olarak Mehmet Akif Ersoy ve yakın dostu Eşref Edib’le özdeşleşmiş olan Sebîl’ür-Reşâd ve bu derginin Millî Mücadele’ye katkısı ele alınmıştır. Mondros Mütarekesi’nden sonra vatanın işgal tehlikesi ile karşı karşıya kalması üzerine Milli Mücadele yıllarında Sebîl’ür-Reşâd Dergisinde yazılan makaleler gerek Batı Anadolu ve gerekse İç Anadolu bölgelerinde verilen mücadeleyi yazılarıyla destekleyerek Türk milletinde milli şuuru uyandırmış ve bu şuurun verdiği ilham ve manevi güçle özellikle Batı Anadolu Bölgemizde Yunanlılara karşı başarılı bir mücadele verilmiştir. Dergi, Güneydoğu Anadolu bölgesindeki iki önemli şehrin düşman işgaline karşı vermiş olduğu mücadeleyi, “Maraş ve Ayntablıların Kahramanlıkları” isimli makaleyle gündeme getirerek Anadolu’nun genelinde verilen mücadelenin de bir nevi sesi olmuştur. Makalede Maraş’ın ve Antep’in, (Kahraman) Maraşlı ve (Gazi) Antepliler tarafından nasıl düşmana karşı savunulduğunun Sebîl’ür-Reşâd’ı ziyarete gelen Maraşlılar tarafından anlatılması konu edinilmiştir. Bu makaleden hareketle I. Dünya savaşı sonrası Anadolu’da başlayan Milli Mücadele hareketi çerçevesinde Maraş ve Antep bölgesindeki mücadeleyi, konuyla ilgili yapılan diğer araştırmalarla destekleyerek değerlendirmeye çalıştık

Anahtar Kelimeler

Millî Mücadele, Sebîl’ür-Reşâd, Mehmet Akif, Eşref Edib, Maraş, Antep (Ayntâb)

Sebîl’ür-Reşâd Journal and Eşref Edib’s Article about Bravery of Maraş People and Ayntab People in National Struggle

Öz

In this study, some evaluations and researchments has been studied about “Maraş ve Ayıntablıların Kahramanlıkları” wich was written in Sebîl’ür Reşat magazine which was in Ottoman Turkish. Firstly, Sebîl’ür-Reşad magazine, which was identified with Mehmet Akif Ersoy and his close friend Eşref Edib, and contributed greatly to National Struggle was studied in this study. After mondrosarmistice the Country was faced wit occupation in the National Struggle years This magazine’s articles had awakend the Turkish nation to have national concious. They struggled against the Greeks in West Anatolia by means of this concious, given by his articles. The magazine has been the voice of the struggle that has given all over Anatolia by bringing up the article named “Maraş ve Ayıntablıların Kahramanlıkları”. In this study, we began our study from this article to evaluate struggle which started in Anatolia after the First World War within the framework of the national Struggle and Struggle in Antep, Maras by supporting the other research on the issue has been tried. In this sample article, named as “Maraş ve Ayıntablıların Kahramanlıkları”, their honourable Struggle was narrated against the English and the French. Starting from this article, we tried to evaluate struggle in Marash and Antep during National struggle after the First World War with the help of works done on the subject

Anahtar Kelimeler

National Struggle, Sebîl’ür Reşad Magazine, Mehmet Akif, Eşref Edib, Maraş, Antep

Kaynakça

• Abdülkadiroğlu, Abdülkerim -Nuran Abdülkadiroğlu, Mehmet Akif’in Kur’an-ı Kerim Tefsiri Mev’ıze ve Hutbeleri, Diyanet İşleri Bşk. Yay., Ankara 1992.
• Açıksöz, Hüsnü, İstiklâl Harbinde Kastamonu, Kastamonu Vilâyet Matbaası 1933.
• Akbıyık, Yaşar, Milli Mücadelede Güney Cephesi Maraş, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek kurumu Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara, 1999
• Akbıyık, Yaşar, “Maraş’ın Düşman İşgalinden Kurtulmasında Atatürk’ün Rolü”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C.V., S.X, Mart 1987.
• Atatürk’ün Tamim Telgraf ve Beyannameleri, IV, Ankara, 1991.
• Boşnakoğlu, Hasan, İstiklâl Marşı Şairimizin İstiklâl Harbindeki Vaazları, İstanbul Çelik, Kemal, Milli Mücadele’de Adana Ve Havalisi (1918–1922), TTK, Ankara,
• Doğan, Orhan, “İngiliz ve Fransız İşgali Altındaki Maraş’ın Kurtuluş Mücadelesi (Önemli Olaylar-Öne Çıkan İsimler)”, Kahramanmaraş Tarihi ve Sanatı Üzerine, KSÜ Yayınları, Kahramanmaraş, 2008, s.251–274.
• Doğan, Orhan, ”Milli Mücadele’de Maraş Ve Mustafa Kemal”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Tarih Dergisi, S.42, İstanbul, 2007.
• Düzdağ, M.Ertuğrul, Safahat, İstanbul, 1987.
• Düzdağ, M.Ertuğrul, Mehmed Akif Ersoy, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara 1996, s.
• Erişirgil, M. Emin, Mehmet Akif- İslamcı Bir Şairin Romanı, Ankara 1956.
• Ersoy, Mehmet Akif, Kur’ân-ı Kerim’den Ayetler, Mev’izeler (Der. Suat Zühtû Özalp), Sevinç Mat. Ankara 1968,
• Eşref Edib, Sebîl’ür-Reşâd, “Maraş ve Ayntablıların Kahramanlıkları”, H. 24 Cemaziye’l-Evvel 1339 Perşembe, (M. 3 Şubat 1921), R. 3 Şubat 1337, (M. 3 Şubat ), Sayı 467, Cilt 18, ss.296–304.
• Eşref Edib Fergan, Mehmed Akif, Hayatı, Eserleri ve 70 Muharririn Yazıları, C.l, İstanbul, 1938.
• Eşref Edib Fergan, Mehmed Akif, Hayatı, Eserleri ve 70 Muharririn Yazıları, C.I-II, İstanbul, 1938- 1939.
• Eşref Edib Fergan, Mehmed Akif, Hayatı, Eserleri ve 70 Muharririn Yazıları, (Tek Cilt, İlaveli 2.Baskı), İstanbul, 1960.
• Gönen, Cengiz, Ulusal Kurtuluş Savaşının İlk Kahramanı MARAŞ, Ankara, 2005 http://www.harbiforum.org/turkiyemiz/127131-mehmet-akif-ersoy-hayati- resimli.html, 21.05.2011
• İz, Mahir, Yılların İzi, (2. Baskı), İstanbul 1996.
• Kabaklı, Ahmet, Mehmet Akif, İstanbul, 1984.
• Kandemir, Feridun, Cumhuriyet Devrinde Siyasi Cinayetler, İstanbul 1955.
• Kaplan Mehmet -İnci Enginün-Birol Emil vd., Devrin Yazarlarının Kalemiyle Millî Mücadele ve Gazi Mustafa Kemal, Kültür Bakanlığı Yay. Ankara 1992
• Kerr, Stanley E., The Lions of Marash, Albany, 1973.
• Kur’andan Ayetler ve Nesirler (Der. Ömer Rıza Doğrul), Yüksel Yayınevi, İstanbul , Mehmet Akif, İstiklâl Savaşı Hitabeleri - Manastırlı İsmail Hakkı, Vaizler, (Neşreden: Bahar Yayınevi), İstanbul 1983.
• Mısırlıoğlu, Kadir, Ali Şükrü Bey, İstanbul 1978.
• Özbaş, Mehmet Yusuf, DÂVA 1920 MARAŞLI-FRANSIZ HARBİ, (Tarihsiz).
• Öztürk, Ayhan, Milli Mücadele’de Gaziantep, Kayseri, 1994
• Pamuk, Bilgehan Bir Şehrin Direnişi Antep Savunması, İstanbul, 2009.
• Sarıhan, Zeki, Mehmet Akif, Kaynak Yay. İstanbul 1996.
• Sebîl’ür-Reşâd, No.464, 25 Teşrinisani 1336 (25 Kasım 1920).
• Sebîl’ür-Reşâd, C.18, S.468, 17 Şubat 1337 (17 Şubat 1921).
• Sebîl’ür-Reşâd, C. 19, S.469, 24 Şubat 1337 (24 Şubat 1921).
• Sebîl’ür-Reşâd, S.515, 31 Ağustos 1338 (1922).
• Sebîl’ür-Reşâd, S.516, 7 Eylül 1338 (1922).
• Sebîl’ür-Reşâd, S.518, 21 Eylül 1338 (1922).
• Sebîl’ür-Reşâd, (İkinci Dönem), C. 10, S.237, Ocak 1957.
• “Sırat-ı Müstakim ve Sebîl’ür-Reşâd Dergileri Bağlamında Mehmet Akif-Eşref Edib http://www.mehmetakifarastirmalari.com/index.php?option=com…Fad-dergileri… , 21.05.2011.
• Sonyel, Salahi R., Türk Kurtuluş Savaşı ve Dış Politika, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi, C. I, Ankara, 1987
• Türk İstiklal Harbi, Mondros Mütarekesi ve Tatbikatı (Hz: Tevfik Bıyıklıoğlu,),, C I, Ankara,1962, s.44.
• Türkkorur, Yaşar, “Tarihte Kahramanmaraş”, Dünyada Madalyalı Tek Şehir, (64.Özel Sayı), Ankara, tarihsiz. Dostluğu”,