Ali b. Ebu Talib Hilafetinden Yezid b. Muaviye Dönemine Kadar Basra Körfezindeki Siyasî Durum

Yıl 2011, Cilt: 10 Sayı: 1, 351 - 369, 01.06.2011

Taner Yıldırım

Öz

Basra Körfezi‟nin siyasî yapısıyla ilgili yapılan bu çalışmada, genel olarak bölgenin coğrafyası ve dönem içindeki siyasî tarih üzerinde duruldu. Bölgenin bu dönemdeki siyasî durumu, başta Hz. Ali olmak üzere, Emeviler‟in ilk iki halifesi Muaviye b. Ebu Sufyan ve Oğlu Yezid‟in dönemini kapsayacak şekilde ele alınıp, döneme ait siyasî gelişmeler ışığında değerlendirildi. Basra Körfezi coğrafyası ele alındığında görüldü ki, bölge son derece önemli bir stratejik mevkide bulunmasından dolayı, tarihin en eski çağlarından beri ilk medeniyetlerin kurulduğu ve büyük siyasî, sosyal gelişmelerin ve çekişmelerin meydana geldiği önemli bir sahadır. Ele aldığımız dönemde de bu özelliğini kaybetmediği ve dolayısıyla son derece hareketli bir görünüm arzettiği görüldü. Özellikle uluslararası ticaret yolları, kara, deniz ve nehir yollarının birleştiği bir konumda olmasından dolayı, bu önemini gelecekte de koruyacağını tahmin ediyoruz

Anahtar Kelimeler

Basra, Körfez, Irak, Bahreyn, Umman

The Political Structure at Basra Gulf in the Period of Ali b. Ebu Talib and Yezid b. Muaviye

Öz

At this work about the political structure of the Basra Gulf, we dwelled upon the general geography of the district and its political history. The political situation of the district in this period is assessed in a way that comprises especially the period of Hz. Ali the fourth caliph of early islamic period Muaviya, the first Emevi caliph, and his son Yazid in the light of political developments in that period. When we took up Gulf of Basra we saw that the region of the Gulf is a very important strategic lacation. So since the most prohestoric period this area have got a lot of civilizations, big wars, social events and contentions. We saw that in the time of the region that we take up, the pozition of the Gulf area have gotten similar events in the past. Consequently, the area of the Gulf have owned most active pozition in that term that we take up. Especially because of the land trade roads, sea trade roads and riwer trade roads, Gulf of Basra have owned a very active junction at all time in the past and we easily guess that it will be protect its status in the future, too

Anahtar Kelimeler

Basra, Gulf, Iraq, Bahrain, Oman

Kaynakça

• ADEVİ, İbrahim Ahmet; Ed Devletul İslamiyye ve İmparatoriyyetul Rum, Kahire, 1958.
• ABDULLAH, Muhammed Emin; Saltanatu’l-Umman, Umman, 1983.
• İBN ABDİRABİH (Ahmed Bin Muhammed); el-Îkdu’l-Ferîd, c. I-IX, Beyrut, 1949.
• EBUL A‟LA, Mahmut Taha; Coğrafiyatul Alemül İslamiyyi, Kahire, 1968.
• BAKIR, Abdulhalik; Hz. Ali Dönemi, Ankara,1991. el-BELÂZURÎ (Ahmet b. Yahya b. Cabir); Fütûhu’l-Buldan,(Çev. Mustafa Fayda),Ankara, 2002. el-BELAZURİ; Ensâb'ul-Eşrâf, (Tahkik. Muhammed Hamidullah), Daru‟l- Ma‟arif, Kahire, 1959.
• BEHÇET, Mahmud; El-Bahreyn Daretu’l-Halic, Bahreyn, 1963.
• BİLGE, Mustafa, “Ahvaz”, T.D.V.İ.A, c. 2, s. 192. CEVDET, Ahmet; Kısas-ı Enbiya ve Tevarih-i Hulefa, (Thk. Mahir İz) c. 3, Ankara, 1985
• CHARLES, M. Daughty; Wanderings in ARebiâ, Londra, 1926.
• ÇETİN, Osman, “Horasan”, T.D.V.İ.A, c. 18, s. 234. ERDEN, Sargon, “Babil”, T.D.V.İ.A, c. 4, s. 392. İBNUL ESİR; El-Kâmil fi’t-Tarih, Dar‟ul Fikr, Beyrut, 1978.
• EBU‟L FİDA (İsmail b. Ali); El-Muhtasar fî Ahbari’l-Beşer, Kahire, 1966.
• HALİFE B. HAYYAT; Tarihu Halife b. Hayyât, (Çev. Abdulhalik Bakır), Ankara, 2001. el-Makdisi; el-Bed’ ve’t-Tarih, Mısır, (Trz), c. 5, s. 183.
• HAMEVİ, Yakut el-; el-Mucemu’l-Büldân, Beyrut, 1985.
• HAMİDULLAH, Muhammed; Hz. Peygamberin Altı Orjinal Diplomatik Mektubu,(Çev. Mehmet Yazgan), İstanbul, 1990, s. 86-102.
• İBN HAVKAL; Kitabu Sureti’l-Arz, Beyrut, 1965.
• EL-HUDARÎ, Muhammed; “Hulefâi Râşidîn Devri”, D.G.B.İ.T, c. 2, İstanbul, 1992.
• HUZAYYİN, Suleyman; ARebiân and the far East, Kahire, 1942. el-İSTAHRÎ (Ebu İshak İbrahim b. Muhammed); el-Mesâlik ve’l-Memâlik, Dâru‟l-İlm, Mısır, 1961.
• İBN EBUL HADİD; Şerhu Nehc'ul Belağa, c. 7, Kahire, 1965.
• İBN KESİR (İsmail b. Ömer b. Kesir); El-Bidaye ve’n-Nihaye,(Thk. Ahmed Ebu Mulhem), Dâr-ül-Kütüb-il İlmiye, c. I-V, Beyrut, 1983.
• İBN KESİR; El-Bidaye ve’n-Nihaye, (Çev.Mehmet Keskin), c. I-VII, İstanbul, 1994.
• İBN KUTEYBE (Muhammed Abdullah b. Müslim); el-Me’arif, (Thk. Servet Ukkaşe), Kahire, 1960.
• KÜÇÜKAŞÇI, Mustafa Sabri, “Irâk”, T.D.V.İ.A, c. 19, s. 86. el-MAKDİSÎ; el-Bed’ ve’t-Tarih, c.V, Mısır, (Trz.). el-MES‟UDİ (Ali b. Hüseyin); Mürûcu'z-Zeheb ve Me’adinü’l-Cevher fi’t- Tarih, c. I-II, Beyrut, 1973. el-MES‟UDİ; et-Tenbih ve’l-İşraf, Kahire, 1938.
• ÖZGÜDENLİ, Osman Gazi, “Mâverâünnehir”, T.D.V.İ.A, c. 28, s. 180. RENAUT, B.A; Out Times Of Genaral History For Easten Students, Londra, İBN SA‟D; et-Tabakatu‟l Kübrâ, Beyrut, 1957.
• Es-SALİH, Suphi, İslam Mezhepleri Ve Müesseseleri, (Çev. İbrahim Sarmış), İstanbul, 1981.
• SALİM, Muhammed Halid; Cezîretu’l-Feyleke Lemahatu’t-Tarihiyye ve’l- İctimaiyye, Kuveyt, 1980.
• SUYUTî (Abdurrahman); Tarihu’l-Hulefâ, (Thk. Muhammet Muhyıddin Abdulhamid), Kahire, 1952.
• ŞAKİR, Muhammed; Tarîhu’l Halici’l-Arabî, Umman, 2003, s. 33.
• Et- TABERİ (Muhammed b. Cerîr); Târîhu’l Umem ve’l-Mulûk, c. I-IX, Beyrut, 1962.
• Et-TABERİ; Tarihi Taberi Tercemesi, c. 3, İstanbul, 1983.
• T. WİLSON, Arnold; The Persıan Gulf, Londra, 1959.
• TONSEND, John; Oman The Making of Modern State, Londra, 1975. el-YA‟KUBÎ (Ahmed b. Ebi Yakup); Tarihu’l-Ya’kubî, c. II-VI, Beyrut, el-ZEHEBİ; Siyeru A'lami’n-Nubela, Beyrut, 1982.
• ZEHRA, Muhammed, İslamda Siyasi ve İtikadî Mezhepler Tarihi, (Çev. Hasan Karakaya-Kerim Aytekin), İstanbul, 1983.