Mahallî Kaynakların Değerlendirilmesi ve Antepli Divan Şairleri Örneği

Yıl 2007, Cilt: 6 Sayı: 2, 1 - 13, 01.12.2007

Halil İbrahim Yakar

Öz

Bir şehrin türlü özelliklerini ortaya koyan ve şehir monografileri olarak adlandırılan çalışmalar edebiyatımızda yok denecek kadar azdır. Eski Türk edebiyatının tam olarak oluşturulabilmesi için şehir monografilerinin ve kroniklerinin tamamlanması mahallî durumda olan fakat şu veya bu şekilde edebiyat tarihi kitaplarına girememiş eser ve şairlerin gün ışığına çıkarılması gerekmektedir. Mahallî kaynaklarda yer almış olmasına rağmen genel kapsamlı eserlere dahil olamamış birçok şair ve yazar mevcuttur. Osmanlı şiirinin tam teşekküllü olarak masaya yatırılabilmesi için mahallî kalmış yazar ve şairlerin de araştırma alanlarına sokulması bir zorunluluk olarak karşımıza çıkmaktadır. Anadolu sahasında yazılmış tezkireler giren Antepli divan şairi sayısı 26 iken mahallî kaynak durumundaki cönk, mecmua, divan divançe ve basılı eserler üzerinde yapılan araştırmalar sonucu bu sayı 117’ye ulaşmıştır. Osmanlı coğrafyasında şiir yazan şairlerin memleketleri göz önüne alınarak yapılan çalışmada 11. sırada bulunan Antep’in bu durumu, şehrin geçmiş dönemdeki kültürel altyapısının ne kadar derin olduğunu da ortaya koymaktadır

Anahtar Kelimeler

Antepli divan şairleri, Tezkire, Divan

Evaluating Local Sources and Divan Poets of Antep as an example

Öz

The works that are devoted an exploring different feature of a city and are called as the city monographs, are guide rare. In order to effactuate the classical Turkish Literature, it is needed to finalize these city monogrophes and chronicals, and to bring local and non-mentioned books in the literary history books, and poets into the light. There are many poems and writes who are not included in comprehensive books although they are listed in local sources. İn order to study deeply Ottoman poetry, those local poets and writes must be the subject of the studies. Although the number of poets of Antep who were mentioned in tezkires (a bibliographical dictionary) is 26, we reached the number of 117 after studying the local works like journals, divans and cönks. Antep is in the 11th place when we consider the place of birth within the Ottoman geography and this situation shows that this city has a very profound cultural background

Anahtar Kelimeler

The Divan Poets of Antep, Tezkire, Divan

Kaynakça

• Aksoy, Ö.A. (1941). Hasırcıoğlu Hafız Mehmet Ağa. Gaziantep Halkevi Yayınları, Gaziantep.
• Aksoy, Ö.A. (1933). Hasip Dürri, Eserlerinin Tahlili, Hayatı, Eserlerinden Seçilmiş Parçalar.
• Gaziantep Halk Fırkası Matbaası, Gaziantep.
• Aksoy, Ö.A. (1937). Aydî Divanı. Gaziantep Halkevi Yayınları, Gaziantep.
• Aksoy, Ö.A. (1954). Aydî Divanı. Desen Matbaası, Ankara.
• Aksoy, Ö.A. (1959). Hasan Aynî ve Nazmü’l-Cevâhir, Gaziantep Kültür Derneği Broşür Yayınları, Gaziantep, ss.12-14.
• Aksoy, Ö.A. (1960). Dürrü'n-nizam ve Nazmü’l-Cevâhir, TDAY Belleten, ss.144-171.
• Aksoy, Ö.A. (1961). Şeyh Ahmet ve Nazmü'l-Leal Üzerine Tamamlayıcı Bilgiler. Gaziantep Kültür Derneği Broşür Yayınları, Gaziantep, ss.2-6.
• Aksoy, Ö.A. (1988). Şeyh Ahmet ve Nazmü’l-Leal. TDAY Belleten 1959, Ankara, ss.205-248.
• Altun, K. (2002). Tuhfe-i Kusûrî ,Tazmîn-i Şâhidî (İncelemeMetin-Sözlük), Kayseri.
• Aslan, M. (2004). Antepli Aynî Divanı. Kitabevi Yayınları, İstanbul.
• Bilge, R. ve Yaltkaya, Ş. (1945-1947). Bağdatlı İsmail Paşa, İzahu'l-Meknun fi'z-Zeyli 'ala Keşfü’z- Zünûn ´an Esami'l-Kutubi ve'l-Fünûn. İstanbul, s.505
• Bilge, R. ve İnal, İ.-E. M. K. (1951) Bağdatlı İsmail Paşa, Hediyyetü’l-Arifin. MEB Yayınları, C.I, s.535, 632, İstanbul.
• Canım, R. (1995). Edirne Şairleri. Akçağ Yayınları, Ankara.
• Çınar, H. (1999). Antep Şehrinde XVIII. Yüzyılda Kurulan Medreseler ve Vakıfları. Cumhuriyetin 75. Yılına Armağan Gaziantep, ss.173-186.
• Dağlıoğlu, H. T. (1939). Gaziantep Meşâhiri. CHP Basımevi, Gaziantep.
• Darkot, B. ve Dağlıoğlu, T. H. (1970). Ayıntab. İslâm Ansiklopedisi, C. II. MEB Yayınları, İstanbul, s.64.
• Erol, C. (1995). Muhammet Şakir Efendi Hayatı, Eserleri ve Enisü’l-Uşşâk Adlı Divanı. Gazi Üniversitesi SBE. (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Fatin, (1271). Hatimetü’l-Eşar. İstihkam Alaylan Litoğrafya Destgâhı, İstanbul.
• Güzelbey, C. C. (1943). Eski Gaziantep Medrese ve Kütüphaneleri. Başpınar Dergisi, 44: 12- 13.
• Güzelbey, C. C. (1988). Gaziantep Büyükleri ve Gaziantep Meşahirine Ek, Ajans-Türk, Ankara.
• İsen, M. (1997a). Osmanlıda Şehir ve Kültür. Ötelerden Bir Ses, Akçağ Yay., Ankara, s.77.
• İsen, M. (1997b). Tezkireler Işığında Divan Edebiyatına Bakışlar III-Divan Şairlerinin Meslekî Konumları. Ötelerden Bir Ses. Akçağ Yayınları, Ankara, ss.221-229.
• Kayhan, H. (1999). Mahir Abdullah (Hayatı, Eseri, Edebi Kişiliği Ve Divanı'nın Tenkidli Metni. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Konya.
• Köksal, M.F. (1998). Kayserili Divan Şairleri. Geçit Yayınları, Kayseri. Nazlı, H. (1945). Nazlıoğlu Mustafa Sırri Bidârî Divanı. CHP Basımevi, Gaziantep.
• Özcan, A. (1989). Şeyhî Mehmet Efendi, Vakayiü’l-Füzelâ, Şakaik-i Numaniye Zeyilleri. C.1, Çağrı Yayınları, İstanbul, s.687.
• Öztürk, M. ve Örs, D. (2000). Burhân-ı Katı. TDK Yayınları, Ankara.
• Sami, Ş. (1996). Kâmûsu’l- A’lâm, C.6, s. 4618, Kaşgar Neşriyat, Ankara.
• Süreyya, M. (1996). Sicill-i Osmânî. Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, C.V, s.1379.
• Şahiner, N. (1997). Aydî Divanı. Gaziantep.
• Türkmen, D.A. (1995). Mütercim Asım Efendi ve Tuhfe-i Asım. Ondokuz Mayıs Üniversitesi SBE, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Samsun.
• Yakar, H.İ. (2003). Son Dönem Bektaşi Şairlerinden Gaziantepli Hamdi Baba. Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 28:175-192.
• Yakar, H. İ. (2007). Hamdi Baba ve Divanı. Uğur Matbaası, Gaziantep. Yakar, H. İ. (2007a). Manzum Sözlüklerimizden Tuhfe-i Fedâî. Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 6:1015-1025. http://www.turkishstudies.net/dergi/cilt1/sayi6/sayi6pdf/55.pdf
• Yener, Ş.S. (1934). Gaziantep Büyükleri. Gaziantep Halk Fırkası Matbaası, Gaziantep.
• Yener, Ş.S. (1958). Gaziantep’in Yakın Tarihinden Notlar ve Hatıralar. Gaziantep, s.25.
• Zıllioğlu, M. (1984). Evliya Çelebi Seyahatnamesi. C.IX-X, Üçdal Neşriyat, İstanbul, s.146.