Doğrudan Yabancı Yatırımlar-Vergi İlişkisi: Bazı Avrupa Birliği Ülkeleri ve Türkiye

Yıl 2010, Cilt: 9 Sayı: 1, 69 - 85, 01.06.2010

Ali Yavuz Serdar Çiçek

Öz

Küreselleşen dünyada bireylerin, piyasaların ve sermayenin özgürleşmesi doğrudan ve dolaylı sermayeyi çekme konusunda ülkeleri kıyasıya bir rekabet içine sokmaktadır. Özellikle üretimi ve istihdamı artırıcı etkileri bulunan doğrudan yatırımları kendisine çekmek isteyen gelişmekte olan ülkeler, vergi politikalarını tekrar gözden geçirmekte ve başta vergi teşvikleri olmak üzere birtakım teşvik tedbirleri uygulamaktadır. Bu süreçte bazı ülkeler daha ön plana çıkarken bazı ülkeler istedikleri başarıyı yakalayamamaktadır. Bu çalışmanın amacı, hâlihazırda Avrupa Birliği üyesi olan ve Türkiye’nin doğrudan yatırımları çekme hususunda rakibi sayılabilecek eski merkezi ve doğu Avrupa ülkelerinden bazılarının uyguladığı yatırım teşvik tedbirleri arasında önemli yeri olan vergi politikalarını değerlendirmektir. Bu değerlendirme sırasında söz konusu ülkelerin uygulamış olduğu gelir vergisi, kurumlar vergisi, katma değer vergisi gibi temel vergilerdeki değişimler ve bugüne kadar ki yatırım çekme performansı karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiştir

Anahtar Kelimeler

Merkezi ve Doğu Avrupa Ekonomileri, Doğrudan Yabancı Yatırımlar, Vergi Politikaları

Foreign Direct Investments and Tax Correlation: Some of EU Countries and Turkey

Öz

In the globalizing world; individuals, markets and capital are more mobile than the past for that reason countries are in cutthroat competition for attract the direct and indirect investments. Especially, developing countries overview their own tax policy and perform incentive measures including tax incentives to attract the direct investments which have a positive effect of production and employment level. In this process, some countries achieve their goals and some are not. The purpose of this study evaluate the difference of tax policies in Turkey which in EU candidacy process and some old central, east Europe countries which are in EU and the main rival of Turkey to attracting direct investments. In this evaluation process, changing income tax, corporate tax, value added tax and performance of attracking the direct investments which was performed in selected countries, were evaluated by comparative

Anahtar Kelimeler

Economies of Central And Eastern Europe, Foreign Direct Investments, Tax Policies

Kaynakça

• BANDELJ, Nina (2002), “Embedded Economies: Social Relations as Determinants of Foreign Direct Investment in Central and Eastern Europe”, Social Forces, The University of North Carolina Press, 81(2), pp. 409-444.
• BANIAK, Andrzej, Jacek CUKROWSKİ, Jan HERCZYNSKİ (2005), “On the Determinants of Foreign Direct Investment in Transition Economics”, Problems of Economic Transition, 48 (2), pp. 6-28.
• BUTLER, Kirt C., Domingo Castelo JOAQUİN, (1998) “A note on political risk and the required return on FDI”, Journal of International Business Studies, 29(3), p.599-607.
• CAMPOS, Nauro F., Yuko KİNOSHİTA (2002) “Foreign Direct Investment as Technology Transferred: Some Panel Evidence from the Transition Countries”, The Manchester School, 70 (3): 398-419.
• CHAKRABARTİ, Avik (2001), “The Determinants of Foreign Direct Investment: Sensivity Analyses of Cross-Country Regressions” Kyklos, Vol.54, p.89– 114.
• DIŞ EKONOMİK İLİŞKİLER KURULU (DEİK), Macaristan Ülke Bülteni, 2005, www.deik.org.tr
• HADJIT Assia, Edward MOXON-BROWNE (2006), “Determinants of Foreign Direct Investment in Bulgaria”, Journal of Southern Europe and the Balkans, 8 (3), pp. 343-362.
• HARMS, P., , H.W. URSPRUNG (2002), “Do Civil And Political Repression Really Boost Foreign Direct Investment”, Economic Inquiry, 40 (4), pp. 651–663.
• IMF (1993), Balance of Payments Manual, Fifth Edition, http://www.imf.org/external/np/sta/bop/BOPman.pdf, (25.04.2008)
• KOLSTAD, Ivar, Espen VILLANGER (2007), “Determinants Of Foreign Direct Investment in Services”, European Journal of Political Economy, Baskıda, www.sciencedirect.com, (01.05.2008)
• MAURO, P. (1995) “Corruption and Growth”, The Quarterly Journal of Economics, 110(3), 1995, pp. 681–712.
• OKSAY, Suna (1998). “Çokuluslu Şirketler Teorileri Çerçevesinde, Yabancı Sermaye Yatırımlarının İncelenerek, Değerlendirilmesi”; DıĢ Ticaret Dergisi, Dış Ticaret Müsteşarlığı, (Ocak), Sayı: 8, http://www.dtm.gov.tr/dtmweb/index.cfm?action=detayrk&yayinID=786&i cerikID=888&dil=TR, (30.04.2008)
• ROMANİA, Larive, “Foreign Direct Investment in Romania” Romanian Business Digest, September 2005.
• SUN, Qian, Wilson TONG, Qiao YU (2002), “Determinants Of Foreign Direct Investment Across China”, Journal of International Money and Finance, 21, pp. 79-113.
• T.C. Budapeşte Büyükelçiliği, “Macaristan’ın Genel Ekonomik Durumu ve Türkiye ile Ekonomik Ticari İlişkileri”, T.C. Budapeşte Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği, 2007.
• UNCTAD (2003), World Investment Report 2003, FDI Policies for Development: National and International Perspectives, United Nations, New York and Geneva.
• UNCTAD (2004), World Investment Report 2004, The Shift Towards Services, United Nations, New York and Geneva.
• UNCTAD (2006), World Investment Report 2006, FDI from Developing and Transition Economics: Implications for Development, United Nations, New York and Geneva.
• UNCTAD (2007), World Investment Report 2007, Transnational Corporations, Extractive Industries and Development, United Nations, New York and Geneva.
• UNCTAD (2008), World Investment Report 2008, Transnational Corporations, and the Infrastructure Challenge, United Nations, New York and Geneva.
• VAPENİKOVA, Jana (2004), “Foreign Direct Investment: A Revival for the Near Future, Thanks to Our Services”, Czech Business&Trade, Issue 11-12.
• www.oecd.org/ctp/taxdatabase, (13.05.2008)
• www.worldwide-tax.com, (13.05.2008)