Modern Osmanlı Diplomasisine Geçiş Sürecinde Kıbrıs (1856-1908)

Yıl 2017, Cilt: 16 Sayı: 2, 508 - 523, 27.04.2017

Tuğrul Özcan

https://doi.org/10.21547/jss.292236

Cited By: 1

Öz

Kıbrıs, XIX. yüzyılda başta Rusya, İngiltere,
Fransa ve ABD olmak üzere birçok yabancı devletin yakından takip ettiği bir
coğrafyaydı. Bu coğrafya, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı ve bu savaşın akabinde
imzalanan Ayastefanos ve Berlin Antlaşmalarıyla Rusya-İngiltere arasındaki
rekabetin odak noktası oldu. Bu dönemde Rusya Doğu Anadolu, İngiltere de Kıbrıs
adası üzerinde söz sahibi olmasına rağmen bunlar Ermeni meselesini uluslararası
kamuoyunun gündemine getirerek Osmanlı Devleti’ni uzun süre meşgul ettiler. Her
türlü tedbire başvurmasına rağmen meydana gelen toplumsal ve siyasi olayların
önünü bir türlü alamayan Osmanlı Devleti, diplomatik açıdan çoğu zaman Batılı
devletlerin baskısına ve tehdidine maruz kaldı. Bu ortamda başta Ermeniler
olmak üzere bir kısım Hristiyan ahali, Batılı devletlerden aldıkları cesaretle
Osmanlı topraklarının muhtelif yerlerinde zararlı faaliyetlerde bulundular. Bu
makalede, II. Abdülhamid döneminde Kıbrıs ile ilgili meydana gelen diplomatik
gelişmeler ve bunların sonuçları ele alındı.

Anahtar Kelimeler

Kıbrıs, Ayastefanos Antlaşması, Antlaşması, Osmanlı Diplomasisi

Cyprus in the Process of Transition to Modern Ottoman Diplomacy (1856-1878)

Öz

Cyprus in the 19^th century was place
where was followed by many foreign states such as Russia, UK, France, USA. The
geography of Cyprus has been a focus point that competitiveness between Russia
and UK by means of San Stefane and Berlin treaties which signed after
Ottoman-Russian War (1877-1878). During this period, Ottoman Empire, which was
not enable to prevent social political events though almost all precautions,
was ekposed to diplomatical treats ve pressures from western countries. In this
situation, some Christians including, at first, Armenian with courage from some
European states displayed destructive activities in various parts of Ottoman.
In this article, the diplomatic developments and their outcomes related to
Cyprus during the period Abdülhamid II were attempted to be discussed.

Anahtar Kelimeler

Cyprus, The Treaty of San Stefano, Treaty of Berlin, Ottoman’s Diplomacy

Kaynakça

• Alasya, H. Fikret. (1964). “İngiliz İdaresinde Tatbik Edilen Politika”. Kıbrıs ve Türkler. An-kara. 3/B2: 68-96.
• Ali Fuad. (1928). Rical-i Muhimme-i Siyasiye. İstanbul: Yeni Matbaa.
• Binark, İsmet. (2005). Asılsız Ermeni İddiaları ve Ermenilerin Türklere Yaptıkları Mezalim. Ankara: Ankara Ticaret Odası Yayınları.
• Bozkurt, Bekir. (2005). İngiltere’nin Kıbrıs Adası’nı İlhak Süreci, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Doktora Tezi.
• Davıdson, Roderic H. (2000). “Tanzimat Döneminde Osmanlı Diplomasisinin Modernizasyo-nu”. Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi (OTAM). Ankara. 11: 849-861.
• Demiryürek, Mehmet. (2006). “Ermeni Olayları ve Kıbrıs”. Ermeni Araştırmaları, Ankara: 20-21: 115-136.
• Feller, Robert H. (1975). American Diplomacy, New York: W. W Norton & Company.
• Gazioğlu, Ahmet. (1960). İngiliz İdaresinde Kıbrıs (1878-1960). İstanbul: Ekin Basımevi.
• Graves, P. Philip. (1999). İngilizler ve Türkler. Ankara: 21.Yüzyıl Yayınları.
• Günay, Nejla. (2007) “Kıbrıs’ın İngiliz İdaresine Bırakılması ve Bunun Anadolu’da Çıkan Ermeni Olaylarına Etkisi”. Gazi Akademik Bakış. Ankara. I/1: 117-118.
• Hariciye Nezareti. (1335). Kıbrıs Meselesi. İstanbul: Hariciye Nezâreti Neşriyatı.
• Hüseyin Nazım Paşa. (2003). Hatıralarım. İstanbul: Selis Kitapları.
• Karal, Enver Ziya. (1994). Osmanlı Tarihi [Nizam-ı Cedid ve Tanzimat Devirleri (1789-1856)]. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, V.
• Karal, Enver Ziya (2007). Osmanlı Tarihi [Birinci Meşrutiyet ve İstibdat Devirleri (1876-1907)]. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. VIII.
• Karpat, Kemal H. (2010). Osmanlı Nüfusu (1830-1914). İstanbul: Timaş Yayınları.
• Kıbrıs Türk Kültür Derneği. (1984). Kıbrıs’ın Tarihi Gelişimi ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuri-yeti. Ankara: Kıbrıs Türk Kültür Derneği Yayınları.
• Kurat, Yuluğ Tekin. (1968). Henry Layard'ın İstanbul Elçiliği, Ankara: Ankara Üniversitesi Dil-Tarih ve Coğrafya Fakültesi Yayınları.
• Mahmud Celaleddin Paşa. (1326). Mir’at-ı Hakikât, Dersaadet: Matbaa-yı Osmaniye. I.
• Mahmud Celaleddin Paşa. (1327). Mir’at-ı Hakikât, Dersaadet: Matbaa-yı Osmaniye. III.
• Türk Tarih Kurumu. (2008). Muâhedât Mecmuası. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. IV.
• Nabi, Mehmet - Fahri Rumbeyoğlu. (1334). Kıbrıs Meselesi. İstanbul: Matbaa-i Âmire.
• Ortaylı, İlber. (1981). II. Abdülhamit Dönemi’nde Osmanlı İmparatorluğu’nda Alman Nüfuzu. Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi Yayınları.
• Osman Nuri Ergin. (1327). Abdülhamid-i Sani ve Devr-i Saltanatı (Hayat-i Hususiye ve Siya-siyesi). İstanbul: Kitaphane-i Islam ve Askerî. I.
• Quataert, Donald. (2005). Osmanlı İmparatorluğu (1700-1922). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Sarınay, Yusuf. (2008). “Rusya’nın Türkiye Siyasetinde Ermeni Kartı (1878-1918)”. Gazi Akademik Bakış. Ankara. I/2: 69- 76.
• Serbestoğlu, İbrahim. (2014). Osmanlı Kimdir? Osmanlı Devleti’nde Tabiiyet Sorunu. İstan-bul: Yeditepe Yayınları.
• Dâhiliye Tesri-i Muamelat ve Islahat Komisyonu Muamelat [DH.TMIK.M.]: 2/87, 25/L/1313; 6/27, 12/Z/1313; 11/52, 23/S/1314; 27/50, 01/R/1314; 42/33, 06/C/1315; 265/42, 19/S/1326.
• Hariciye Nezâreti / Siyasi, [HR.SY.S.]: 10336, 55, 12/Ra/1286; 50069/12, 16/Z/1221; 903, 26, 04/Za/1269.
• Hatt-ı Hümâyun [HAT.]: 6971, 16/Z/122.
• İrâde Hariciye [ İ.HR.]: 6703, 27/N/1272.
• Sadâret Hususî Maruzât Evrakı [Y.A.HUS.]: 327/115 19/Za/1312.
• Yıldız Adliye ve Mezâhib Nezâreti Maruzatı [Y.PRK.AZN.]: 24/35, 2/C/1323.
• Yıldız Tahrirat-ı Ecnebiye ve Mabeyn [Y.PRK.TKM.]: 33/34, 09/Ca/1312.
• Yıldız Evrakı Umum Vilayetler Tahriratı [Y.PRK.UM.], 34/71, 25/L/1313; YPRK.UM., 37/45 09/L/1314.
• Yıldız Sadaret Mütenevvia Maruzat [Y.MTV.]: 143/18, 9/M/1314.