Somut Olmayan Kültürel Miras Bağlamında Giresun Yöresi Geleneksel Bıçak Üretimi Üzerine Bir Değerlendirme
Öz
Sanayileşmenin
beraberinde getirdiği seri üretim, geleneksel yöntemlerle yapılan üretimin
devamlılığı noktasında olumsuz bir etkiye sahiptir. Her ikisi de insanların
ihtiyaçlarına cevap vermeye dönük bir işlevi yerine getiren bu üretim tarzları,
insanların tercih etme durumlarına göre varlıklarını devam ettirmekte ya da
sona erdirme durumu ile karşı karşıya kalmaktadırlar. Sanayi odaklı üretimin
pazarlama tekniklerini etkili bir şekilde kullanması ve geleneksel yöntemlerle
yapılan üretime göre daha ekonomik olması gibi nedenler, geleneksel üretimin
zayıflamasını da beraberinde getirmiştir. Temelleri UNESCO tarafından atılan,
Türkiye’nin de taraf olduğu Somut Olmayan Kültürel Miras Sözleşmesi, kültürün
birçok şubesini olduğu gibi, geleneksel üretimi ve geleneksel üretim yapan son
ustaları da inceleme alanına dahil etmiştir. Verileri alan araştırması
yöntemiyle tespit edilen bu çalışmada, Giresun yöresi geleneksel bıçak üretimi
ve geleneksel bıçak üreten son ustaların envanteri ortaya konulmuştur. Çalışma
ile birlikte Doğu Karadeniz yöresi genelinde Sürmene merkezli bir şekilde ön
plana çıkan geleneksel bıçak üretiminin Giresun merkezli bir diğer çeşidi,
geleneksel üretim tarzları, üretilen ürün çeşitleri ve geleneksel üretim yapan
ustalar açılarından bir değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Yapılan
değerlendirmelerde Giresun yöresi geleneksel bıçak üretiminin köklü bir geçmişe
sahip olduğu, yaşayan son iki ustası kaldığı, kendine özgü üretimi ve ürün
çeşitleri olduğu tespit edilmiş, geleneğin devamlılığını sürdürülebilmesi
açısından alınması gereken önlemler noktasında önerilerde bulunulmuştur.
Anahtar Kelimeler
Giresun Geleneksel Bıçak Üretimi Somut Olmayan Kültürel Miras
Kaynakça
- Arslan, F. ve diğerleri (2017). Kültürel miras kapsamında kaybolmaya yüz tutmuş geleneksel meslekler: Turgutlu örneği, Studies Of The Ottoman Domain, 7 (13), 211-247.
- Birinci, S. ve Camcı, A. (2016). Korunması gereken el sanatlarına bir örnek: Sivas bıçağı üretimi, Marmara Coğrafya Dergisi, (33), 493-509.
- Davulcu, M. (2015). Antalya’da demircilik ve bıçakçılık mesleklerine dair tespit ve değerlendirmeler, Kalemişi Türk Sanatları Dergisi, 3 (6), 17-57.
- Doğanay, H. ve Çavuş, A. (2013). Geleneksel el sanatlarına bir örnek: Sürmene bıçağı üretimi, Doğu Coğrafya Dergisi, 18 (29), 51-64.
- Erkal, H. (2010). UNESCO Yaşayan İnsan Hazineleri Ulusal Sistemleri’nin somut olmayan kültürel mirasın yaşatılmasına ve gelecek kuşaklara aktarılmasına etkisi üzerine bir inceleme. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Halk Bilimi Ana Bilim Dalı, Ankara.
- İltar, G. ve Eren, S. (2012). Giresun’da bakırcılık, Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (14), 157-171.
- Karaman, O. (2003). XIX. ve XX. Yüzyılda Giresun ili ve çevresindeki madenler ve maden işletmeciliği, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5 (1), 63-74.
- Kaya, D. ve Mesci, U. (2002). Sivas’ta bıçakçılık. Sivas: Sivas İli Sanat Kültür ve Araştırma Vakfı Yayınları.
- Koyuncu Okca, A. (2016). Denizli’de kaybolmaya yüz tutmuş kimi meslekler, Akademik Bakış Dergisi, (58), 201-223.
- Oğuz, M. Ö. (2013). Somut olmayan kültürel miras nedir? Ankara: Geleneksel Yayıncılık
- Saylan, K. (2009). Ordu ve Giresun yöresinde madenler ve maden işletmeciliği, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, (25), 167-182.
- URL-1: Bıçakçılık geleneği, http://aregem.kulturturizm.gov.tr/TR,51110/bicakcilik-gelenegi.html, Görüntüleme Tarihi: 08.02.2018.
- Sözlü KaynaklarKK-1: Haluk Kemal Yücesan, 1960/Giresun Doğumlu, Ortaokul Mezunu, Geleneksel Bıçak Ustası (Görüşme Tarihi: 09.02.2018)
- KK-2: Ulaş Yücesan, 1995/Giresun Doğumlu, Üniversite Mezunu, Geleneksel Bıçak Ustası (Görüşme Tarihi: 09.02.2018)
- KK-3: Hakkı Şahin, 1969/Giresun Doğumlu, İlkokul Mezunu, Geleneksel Bıçak Ustası (Görüşme Tarihi: 11.02.2018)
Somut Olmayan Kültürel Miras Bağlamında Giresun Yöresi Geleneksel Bıçak Üretimi Üzerine Bir Değerlendirme
Öz
Sanayileşmenin
beraberinde getirdiği seri üretim, geleneksel yöntemlerle yapılan üretimin
devamlılığı noktasında olumsuz bir etkiye sahiptir. Her ikisi de insanların
ihtiyaçlarına cevap vermeye dönük bir işlevi yerine getiren bu üretim tarzları,
insanların tercih etme durumlarına göre varlıklarını devam ettirmekte ya da
sona erdirme durumu ile karşı karşıya kalmaktadırlar. Sanayi odaklı üretimin
pazarlama tekniklerini etkili bir şekilde kullanması ve geleneksel yöntemlerle
yapılan üretime göre daha ekonomik olması gibi nedenler, geleneksel üretimin
zayıflamasını da beraberinde getirmiştir. Temelleri UNESCO tarafından atılan,
Türkiye’nin de taraf olduğu Somut Olmayan Kültürel Miras Sözleşmesi, kültürün
birçok şubesini olduğu gibi, geleneksel üretimi ve geleneksel üretim yapan son
ustaları da inceleme alanına dahil etmiştir. Verileri alan araştırması
yöntemiyle tespit edilen bu çalışmada, Giresun yöresi geleneksel bıçak üretimi
ve geleneksel bıçak üreten son ustaların envanteri ortaya konulmuştur. Çalışma
ile birlikte Doğu Karadeniz yöresi genelinde Sürmene merkezli bir şekilde ön
plana çıkan geleneksel bıçak üretiminin Giresun merkezli bir diğer çeşidi,
geleneksel üretim tarzları, üretilen ürün çeşitleri ve geleneksel üretim yapan
ustalar açılarından bir değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Yapılan
değerlendirmelerde Giresun yöresi geleneksel bıçak üretiminin köklü bir geçmişe
sahip olduğu, yaşayan son iki ustası kaldığı, kendine özgü üretimi ve ürün
çeşitleri olduğu tespit edilmiş, geleneğin devamlılığını sürdürülebilmesi
açısından alınması gereken önlemler noktasında önerilerde bulunulmuştur.
Anahtar Kelimeler
Giresun Geleneksel Bıçak Üretimi Somut Olmayan Kültürel Miras
Kaynakça
- Arslan, F. ve diğerleri (2017). Kültürel miras kapsamında kaybolmaya yüz tutmuş geleneksel meslekler: Turgutlu örneği, Studies Of The Ottoman Domain, 7 (13), 211-247.
- Birinci, S. ve Camcı, A. (2016). Korunması gereken el sanatlarına bir örnek: Sivas bıçağı üretimi, Marmara Coğrafya Dergisi, (33), 493-509.
- Davulcu, M. (2015). Antalya’da demircilik ve bıçakçılık mesleklerine dair tespit ve değerlendirmeler, Kalemişi Türk Sanatları Dergisi, 3 (6), 17-57.
- Doğanay, H. ve Çavuş, A. (2013). Geleneksel el sanatlarına bir örnek: Sürmene bıçağı üretimi, Doğu Coğrafya Dergisi, 18 (29), 51-64.
- Erkal, H. (2010). UNESCO Yaşayan İnsan Hazineleri Ulusal Sistemleri’nin somut olmayan kültürel mirasın yaşatılmasına ve gelecek kuşaklara aktarılmasına etkisi üzerine bir inceleme. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Halk Bilimi Ana Bilim Dalı, Ankara.
- İltar, G. ve Eren, S. (2012). Giresun’da bakırcılık, Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (14), 157-171.
- Karaman, O. (2003). XIX. ve XX. Yüzyılda Giresun ili ve çevresindeki madenler ve maden işletmeciliği, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5 (1), 63-74.
- Kaya, D. ve Mesci, U. (2002). Sivas’ta bıçakçılık. Sivas: Sivas İli Sanat Kültür ve Araştırma Vakfı Yayınları.
- Koyuncu Okca, A. (2016). Denizli’de kaybolmaya yüz tutmuş kimi meslekler, Akademik Bakış Dergisi, (58), 201-223.
- Oğuz, M. Ö. (2013). Somut olmayan kültürel miras nedir? Ankara: Geleneksel Yayıncılık
- Saylan, K. (2009). Ordu ve Giresun yöresinde madenler ve maden işletmeciliği, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, (25), 167-182.
- URL-1: Bıçakçılık geleneği, http://aregem.kulturturizm.gov.tr/TR,51110/bicakcilik-gelenegi.html, Görüntüleme Tarihi: 08.02.2018.
- Sözlü KaynaklarKK-1: Haluk Kemal Yücesan, 1960/Giresun Doğumlu, Ortaokul Mezunu, Geleneksel Bıçak Ustası (Görüşme Tarihi: 09.02.2018)
- KK-2: Ulaş Yücesan, 1995/Giresun Doğumlu, Üniversite Mezunu, Geleneksel Bıçak Ustası (Görüşme Tarihi: 09.02.2018)
- KK-3: Hakkı Şahin, 1969/Giresun Doğumlu, İlkokul Mezunu, Geleneksel Bıçak Ustası (Görüşme Tarihi: 11.02.2018)
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Türk Dili ve Edebiyatı |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 22 Ocak 2019 |
| Gönderilme Tarihi | 12 Nisan 2018 |
| Kabul Tarihi | 9 Ocak 2019 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2019 Cilt: 18 Sayı: 1 |
