Erken Modern Dönem İngiliz Tiyatrosunda İbrahim Paşa İmgesi: Thomas Kyd’in Suleyman ve Perseda’nın Trajedisi

Yıl 2019, Cilt: 18 Sayı: 1, 29 - 38, 22.01.2019

İşıl Şahin Gülter

https://doi.org/10.21547/jss.443926

Öz

Suleyman
ve Perseda’nın Trajedisi’nde,
Thomas Kyd on altıncı yüzyıl Osmanlı-Avrupa ilişkileri bağlamında Sultan
Süleyman’ın saltanatını resmetmeyi amaçlar. Sultan Süleyman’ın tahta çıkmasının
ardından, Osmanlı devleti Belgrad, Rodos ve Buda gibi önemli noktaları
fethederek sınırlarını Avrupa’ya doğru genişletir. Osmanlı’nın Batıya doğru bu
ilerleyişi Osmanlılar ve Avrupalılar arasındaki kültürel etkileşimi arttırır.
Daha spesifik olarak, Osmanlı’nın Akdeniz’deki varlığı Osmanlı-İngiliz
ilişkilerini de harekete geçirir. Kültürlerarası etkileşimin bir sonucu olarak,
İngiliz oyun yazarları sıklıkla Osmanlı şahsiyetlerini ve tarihi olaylarını
oyunlarına konu eder. Özellikle, Avrupa’da “Muhteşem” olarak bilinen Sultan
Süleyman’a İngiliz sahnesinde genişçe yer verilir. Fakat, bu çalışmada, Kyd’in
tarihi karakter İbrahim Paşa olarak resmettiği Erastus karakterinin incelenmesi
amaçlanmaktadır, çünkü İbrahim Paşa, Sultan Süleyman saltanatının en öne çıkan isimlerinden
biri olarak kabul edilir. Sultan Süleyman’ın Manisa’daki şehzadelik yıllarında
hizmetine sunulan İbrahim, kısa sürede Şehzade Süleyman’ın en sevdiği adamı
olur. Sultan Süleyman’ın 1520 yılında tahta çıkmasının ardından, sırasıyla hasodabaşı, içşahincilerağası, beylerbeyliği
ve sadrazamlık mertebelerine
yükseltilir. Bununla birlikte, daha önce hiçbir sadrazama tanınmamış
ayrıcalıklarıyla dikkat çeker. Lakin ikbal ve gücün doruk noktasında iken, bir
gece saraya çağrılarak idam edilir. Kyd’in oyununda, İbrahim Paşa olduğu kabul
edilen Erastus karakteri de bir savaş esiri olarak Sultan Süleyman’a takdim
edilir. Aralarında öyle kuvvetli bir bağ kurulur ki; Erastus da devletin en
önemli mertebelerine yükseltilerek birçok ayrıcalıklara sahip olur. Fakat oyunun
sonunda hainlikle suçlanarak idam edilir. Bu bağlamda, bu çalışma Thomas Kyd’in
Süleyman ve Perseda’nın Trajedisi
adlı oyununda, Erastus karakteri olarak resmedilen İbrahim Paşa imgesini
incelemeyi amaçlar. 

Anahtar Kelimeler

Erken modern dönem İngiliz tiyatrosu, Thomas Kyd, Sadrazam, İbrahim Paşa, Sultan Süleyman

The Image of Ibrahim Pasha in Early Modern English Drama: Thomas Kyd’s The Tragedy of Soliman and Perseda

Öz

In The Tragedy of Soliman and Perseda, Thomas Kyd tends to portray
Sultan Suleyman’s reign in the context of sixteenth century Ottoman - European
relations. In the aftermath of Sultan Suleyman’s succession to the throne,
Ottoman Empire expands its borders towards European territories conquering
strategic holds such as Belgrade, Rhodes and Buda. Ottoman westward expansion
increases cultural interaction between the Ottomans and the Europeans. More
specifically, Ottoman presence in the Mediterranean stimulates Anglo-Ottoman
relations. As a result of cultural interaction, the English playwrights
frequently people their plays with Ottoman characters and historical episodes.
Especially Sultan Suleyman, called ‘Magnificent’ in Europe, is widely depicted
on the English stage. However, in this study, it is aimed to analyze Kyd’s
Erastus character constructed on the historical figure Ibrahim Pasha, since
Ibrahim Pasha is regarded as one of the prominent figures of Sultan Suleyman’s
reign. Ibrahim, who is presented to the service of Suleyman in the years of his
princely governorate in Manisa, becomes Suleyman’s ‘favorite’ in a very short
time. In the aftermath of Suleyman’s succession to the throne in 1520, Ibrahim
is conferred respectively honors of hasodabaşı,
içşahincilerağası, grand vizier and beylerbey.
Besides, Ibrahim draws attention with the privileges that were never granted to
the prior grand viziers. Nevertheless, at the peak of power and strength, he is
summoned to the palace and executed. In Kyd’s play, Erastus is also presented
to the service of Suleyman as a war captive. They bound such an intimate
relationship that Erastus is appointed to the highest ranks in the government
and granted with many privileges. However, he is accused of treason and
executed at the end of the play. In this respect, this study aims to analyze
the image of Ibrahim Pasha represented as Erastus character in Kyd’s The Tragedy of Soliman and Perseda. 

Anahtar Kelimeler

Thomas Kyd, Early modern English drama, Grand vizier, Ibrahim Pasha, Sultan Suleyman

Kaynakça

• Akalın, Esin. (2001). Discovering self and other: representation of Ottoman Turks in English drama. Unpublished Ph.D Thesis. Toronto: University of Toronto, Graduate Center for Study of Drama.
• Clot, Andre. (2012). Suleiman the Magnificent. [Epub Version] London: Saqi Books.
• Dernschwam, Hans. (1987). İstanbul ve Anadolu'ya seyahat günlüğü, Çev. Yaşar Önen. Kültür Bakanlığı Yayınları No: 885, Dünya Edebiyatı Dizisi No: 5, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• Emecen, Feridun. (2000). “İbrahim Paşa, Makbul”. Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Cilt: 21. İstanbul. p.333-335. http://www.islamansiklopedisi.info/dia/pdf/c21/c210260.pdf (accessed 05 July, 2018)
• Gibb, Hamilton AR. (1962). “Luṭfī Paşa on the Ottoman Caliphate.” Oriens. 15 p. 287-295.
• Gökbilgin, Tayyib. (1949). “İbrâhîm Paşa, Pargalı, Frenk, Makbûl, Maktûl”. İslâm Ansiklopedisi. p. 908-915.
• İnalcık, Halil. (1973). The Ottoman Empire: the classical age 1300-1600. Trans. C. Imber and N. Itzkowitz. London.
• Kinross, Lord. (1977). The Ottoman centuries: the rise and fall of the Turkish Empire. New York: Morrow.
• Kunt, Metin, and Woodhead, Christine. (1995). Suleyman the Magnificent and his age: the Ottoman Empire in the early modern world. New York: Longman Publishing.
• Kyd, Thomas. (2002). The tragedy of Soliman and Perseda. Transcribed by BF. http://www.elizabethanauthors.org/soli102.htm (accessed 01, June 2018)
• Mansel, Philip. (1995). Constantinople: city of the world's desire (1453-1924). London: Penguin Books.
• Necipoglu, Gülru. (1989). “Suleyman the Magnificent and the representation of power in a context of Ottoman-Habsburg-Papal rivalry.” Art Bulletin 71 p. 401-27.
• Peçevi, İbrahim. (1980). Tarih-i Peçevi. İstanbul: Enderun Kitabevi.
• Setton, Kenneth Meyer. (1976). The Papacy and the Levant, 1204-1571. 4 vols. Vol. 3, Philadelphia: American Philosophical Society.
• Turan, Ebru. (2007). The Sultan’s Favorite: Ibrahim Pasha and the Making of the Ottoman Universal Sovereignty in the Reign of Sultan Suleyman (1516-1526). Unpublished Ph.D Thesis. Chicago, Illinois: The University of Chicago, The Faculty of the Division of the Humanities.
• Yurdaydın, Hüseyin G. (1961). Kanuni’nin cülusu ve ilk seferleri. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.