Berit Dağları’nda (Kahramanmaraş) Litolojik ve Jeomorfolojik Faktörlerin Bitki Örtüsünün Dağılışına Etkisi

Yıl 2020, Cilt: 19 Sayı: 3, 664 - 685, 01.07.2020

Fatma Esen , Vedat Avcı

https://doi.org/10.21547/jss.570568

Cited By: 2

Öz

Bu çalışmanın amacı, Berit Dağları’nda litolojik ve jeomorfolojik faktörlerin bitki örtüsünün dağılışına etkisini açıklamaktır. Bu amaçla litolojik ve jeomorfolojik faktörlere ait alt kriterler ile bitki örtüsü katman haritaları oluşturulmuştur. Oluşturulan katman haritaları, Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) teknikleriyle, ArcGIS 10.7 yazılımı kullanılarak çakıştırılmıştır. Çakıştırma işlemi sonunda her bir jeomorfolojik faktörün alt kriterinde bulunan bitki türü ve alanı tespit edilmiştir. Buna göre, Berit Dağları’nda 1600,01-1800 m yükseltileri arasındaki yüksek plato ve yamaçlarda şist anakayası üzerinde 45,01º> eğimli alanlarda kuzeydoğu, doğu ve güneydoğu yönlerde bitki çeşitliliği ve yoğunluğu fazladır. Buna karşılık 2400 m’den yüksek alanlardaki zirve düzlükleri üzerinde, ofiyolitik melanj ve 0-15ºeğimli güney ve güneybatı yönlü alanlarda bitki tür çeşitliliği ve yoğunluğu azdır. Çalışma sonucunda, Berit Dağları’nda litoloji, yerşekilleri, yükselti, eğim ve bakı gibi jeomorfolojik faktörlerin bitki örtüsü çeşitliliğini ve dağılışını etkileyen önemli unsurlar olduğu anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Jeomorfolojik Faktörler, Bitki Örtüsü, Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS), Berit Dağları

Effect of Lithological and Geomorphological Factors on Distribution of Vegetation in Berit Mountains (Kahramanmaraş)

Öz

The purpose of this study is to explain the effect of lithological and geomorphological factors on the distribution of vegetation in the Berit Mountains. For this purpose, vegetation layer maps were created with sub-criteria of geomorphological factors. Layer maps created were overlapped by using Geographic Information Systems (GIS) techniques within ArcGIS 10.7software. Using overlay analysis, the plant species and area in the sub-criteria of each geomorphological factor were determined. According to the results, in the Berit Mountains, on the high plateau and hillside between the elevations of 1600.01-1800 m, the plant diversity and density in the northeastern, eastern and southeastern areas are high in areas with a slope of 45.01º> on the schist bedrock. On the other hand, on the summit plains in areas higher than 2400 m, plant species diversity and density are low in the ophiolitic melange and 0-15 slope south and southwest direction areas. As a result of the study, it has been understood that geomorphological factors such as lithology, landforms, elevation, slope and aspect in the Berit Mountains are important factors affecting vegetation diversity and distribution.

Anahtar Kelimeler

Geomorphological Factors, Vegetation, Geographical Information Systems (GIS), Berit Mountains

Kaynakça

• Akman, Y., Ketenoğlu, O., Kurt, L., Güney, K., Tuğ, G.M. (2004). Bitki Ekolojisi. Palme Yayıncılık, Ankara.
• Atalay, İ. (1994). Türkiye Vejetasyon Coğrafyası. Ege Üniversitesi Basım Evi, Bornava İzmir.
• Atalay, İ., Sezer, İ., Çukur, H. (1998). Kızılçam (Pinus brutia Ten.) Ormanlarının Ekolojik Özellikleri Ve Tohum Nakli Açısından Bölgelere Ayrılması. Orman Ağaçları ve Tohumları Islah Araştırma Müdürlüğü, Yayın No.6, 108 Ege Üniversitesi Basım Evi, İzmir
• Atalay, İ. (2006). Toprak Oluşumu, Sınıflandırılması ve Coğrafyası. Meta Basım Matbaacılık Hizmetleri, İzmir
• Atalay, İ. (2008). Ekosistem Ekolojisi ve Coğrafyası. Cilt I-II. Çevre ve Orman Bakanlığı Yayınları, İzmir.
• Atalay, İ. (2013). Doğa Bilimleri Sözlüğü. Meta Basım Matbaacılık, İzmir.
• Atalay, İ., Gökçe Gündüzoğlu, H. A. (2015). Türkiye’nin Ekolojik Koşullarına Göre Arazi Kabiliyet Sınıflandırılması, Meta basım Matbaacılık, İzmir
• Aytaç, A. S., Semenderoğlu, A. (2012). Amanos Dağlarının Orta Kesiminin Doğa Koruma Kriterleri Açısından Değerlendirilmesi. Anadolu Doğa Bilimleri Dergisi, 3 (1): 1-16
• Avcı, M. (2004). İç Anadolu Bölgesi Ormanlarının Son Sığınakları: Karacadağ ve Karadağ Volkanlarının Bitki Örtüsü. Çantay Kitabevi, İstanbul.
• Cürebal, İ., Efe, R., Sönmez, S., Soykan, A. (2012). Kazdağları Ekosistemi ve Ekolojisi. Kazdağları Ulusal Çalıştayı Bildiriler Kitabı, s.: 93-110, 2-3 Haziran 2012. Edremit.
• Del Barrio, G., Alvera, B., Puigdefabregas, J., Diez, C. (1997). Response of High Mountain Landscape to Topographic Variables: Central Pyrenees. Landscape Ecology, 12 (2): 95-115.
• Dönmez, Y. (1985). Bitki Coğrafyası. İstanbul Üniv. Yay. No: 3319, İstanbul.
• Dutkuner, İ., Akten, M. (2000). Kahramanmaraş'da Kentiçi Park ve Ağaçlandırmalarda Kullanılabilecek Ağaç Taksonları. Fen ve Mühendislik Dergisi, 3 (2) : 28-35.
• Efe, R., Sönmez, S., Cürebal, İ. (2007). Ecosystem Properties of the Mancınık Mountain (Balıkesir) Orobiome. GeoMed 2007 International Symposium on Geography, Proceedings, p: 119-133. İstanbul.
• Erol, O. (1993). Ayrıntılı Jeomorfoloji Haritaları Çizim Yöntemi. İ.Ü. Deniz Bilimleri ve Coğrafya Enstitüsü Bülteni, 10: 19-38.
• Esen, F. (2014). Elbistan Havzası’nın Fiziki Coğrafyası. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Basılmamış Doktora Tezi), Elazığ
• Eser Ünaldı, U. (2003). Erciyes Dağı’nın Fiziki Coğrafyası. Çantay Kitabevi. İstanbul.
• Eser Ünaldı, Ü., Kömüşçü, Ali. (2007). Topografya - Vejetasyon Arasındaki İlişkiler: Bolkar Dağları (Ereğli - Dümbelek Düzü - Mersin Arası. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17: 1-15.
• Gönençgil, B. (2009). Küresel Degradasyon Sürecinde Dağlar ve Dağ Alanları Yönetimi. Çantay Kitabevi. İstanbul.
• İzbırak, R. (1976). Bitki Coğrafyası (Genişletilmiş İkinci Baskı). Ankara Üniv. DTCF Yay. No:226, Ankara.
• Kantarcı, M. D. (1991). Akdeniz Bölgesi’nin Yetişme Ortamı Bölgesel Sınıflandırması. T.C. Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü Yayını, Sıra No: 668, Seri No: 64, Ankara.
• Kayacık, H., (1980). Orman ve Park Ağaçlarının Özel Sistematiği, Gymnospermae (Açık tohumlular). 1. Cilt, Dördüncü baskı, İstanbul.
• KHGM. (1997). Kahramanmaraş İli Arazi Varlığı. T.C. Başbakanlık Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayınları, İl Rapor No:22, Ankara
• Laz, B. (2015). Kahramanmaraş İli Andırın İlçesinde 3 Farklı Orman Tipinde Bazı Coleoptera Familyalarının Çeşitliliği Üzerine İncelemeler. (Doktora Tezi) Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Naylor, L. A., Viles, H. A., Carter, N. E. A. (2002). Biogeomorphology Revisited: Looking towards the Future. Geomorphology, 47: 3-14.
• Özşahin. E. (2015). Işıklar (Ganos) Dağı’nın Biyojeomorfolojisi. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Selik, M. (1963). Kızılçam (Pinus brutia Ten.)’İn Botanik Özellikleri Üzerinde Araştırmalar ve Bunların Halepçamı (Pinus Halepensis Mill.) Vasıfları ile Mukayesesi. Orman Genel Müdürlüğü Yayınları No: 353, Ankara.
• Seyidahmedov, A. , Atamov, V. (2008). The Beneficial Plants of Mountainous Regions in Azerbaijan. Biological Diversity and Conservation (BioDiCon), Cilt 1/1, 13-27
• Soykan, A., Efe, R., Atasoy, E. (2008). Dağların Fonksiyonları: Türkiye Dağları Örneği. International Conference Education, Science, Economics and Technologies in the Global World 12th -14th September, 2008, Burgas, Bulgaria.
• Sundqvist, M. K., Giesler R., Graae B. J., Wallander, H., Fogelberg E., Wardle D. A. (2010). Interactive Effects of Vegetation Type and Elevation on Aboveground and Belowground Properties in a Subarctic Tundra. Oikos, 120: 128–142
• Şefik, Y. (1964). Kızılçam (Pinus brutia Ten.) Kozalak Ve Tohumu Üzerine Araştırmalar. İÜ Orman Fakültesi Dergisi, Seri A, 14(2): 35-70.
• Tağıl, Ş. (2006). Kazdağı Milli Parkı’nda Arazi Örtüsü Organizasyonunu Kontrol Eden Jeomorfometrik Faktörler: Bir CBS Yaklaşımı. Coğrafi Bilimler Dergisi, 4 (2): 37-47.
• Türkeş, M. (2015). Biyocoğrafya, bir Paleocoğrafya ve Ekoloji Yaklaşımı. Kriter Yayınevi, İstanbul.
• Uzun, A., Somuncu, M. (2014). Madra Dağı ve Çevresinin Arazi Örtüsü/Kullanımındaki Zamansal Değişimin Uzaktan Algılama Yöntemi ile Değerlendirilmesi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(30): 1-21.
• Vermez, Y., Dindaroğlu, T., Rızaoğlu, T. (2018). Karstik Orman Ekosistemlerin Bazı Petrografik, Toprak ve Vejetasyon Özellikleri; Kahramanmaraş-Andırın Sarımsak Dağı Örneği. KSÜ Tarim ve Doğa Dergisi, 21(1):32-43,
• Yılmaz, M., Kaplan, A.,Vermez, Y. (2013). Kızılçam (Pinus brutia Ten.)’ın Üç Uç Populasyonuna Ait Bazı Tohum Özellikleri. KSÜ Doğa Bil. Derg., 16(1).