1980 Sonrası Türk Sineması’nda Kadın Temsilleri ve Cinsiyetçi Söylencenin Reddi: Mine Nasıl Kurtulur?

Yıl 2020, Cilt: 19 Sayı: 3, 1286 - 1303, 01.07.2020

Burcu Yerlikaya

https://doi.org/10.21547/jss.742998

Cited By: 1

Öz

Bir toplumdaki değişim ve dönüşümlerin gözlemlenebilmesi için sanat ve özelde sinema önemli bir yere sahiptir. Bir toplumun ürünü olan sinema filmleri, kimi zaman toplumun içinde bulunduğu koşullardan etkilenmekte ve kimi zaman da toplumu etkilemektedir. Bu karşılıklı etkileşim her dönem var olmakla birlikte 1980’li yıllar hem Türkiye, hem de Türk Sineması için yeni bir dönemin başlangıcı olarak kabul edilmektedir. 1980 sonrası Türk Sineması’ndaki en önemli dönüşümlerden biri kadın temsillerinin sunum biçiminde görülmüştür. Bu makale, 1980 sonrası Türk Sineması’nda kadın temsillerinin toplumsal cinsiyet bağlamında yaşadıkları sorunlara karşı geliştirdikleri direnç pratiklerini açığa çıkarmayı amaçlamaktadır. Bahsi geçen dönemde Türk Sineması’nda toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin söylencelerin devamlılığına rağmen kadınların kimlik ve cinsel kimlik arayışları ön plana çıkmıştır. Bu bağlamda bu dönemde kadın temsilleri özel ve kamusal alanda daha güçlü karakterler olarak temsil edilmeye başlanmış ve toplumsal klişeleri yıkmaya gayret göstermiştir. Mine filmindeki kadın temsilleri Türkiye’de toplumsal cinsiyet bağlamında özel ve kamusal alanda yaşanan sorunların gözlemlenmesini sağlamaktadır. Bu gözlem yapılırken feminist bakış açısı merkeze alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Toplumsal Cinsiyet, Kadın ve Sinema, Türk Sineması, Feminist Film Eleştirisi, Özel Alan, Kamusal Alan

Kaynakça

• AKBULUT, H. (2008), Kadına Melodram Yakışır, 1.b., İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• ARSLANTEPE, M. (2010), Sinemada Feminist Teori, 3. Uluslararası Bir Bilim Kategorisi Olarak Kadın: Edebiyat, Dil, Kültür ve Sanat Çalışmalarında Kadın Sempozyumu, 28-30 Nisan, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• BOLGÜN, C. (2016), “Toplumsal Ayrışmalar, İktidar İlişkileri ve Ötekileştirme Süreçleri Üzerine Bir Tartışma”, (içinde) Sosyal Politikanın Cinsiyet Halleri, (Der: Derya Şaşman Kaylı, Fatih Şahin), 1.b., Ankara: Nika Yayınevi, s. 213-229.
• BÜLBÜL, H. (2014), “Sinemada Kötü Kadın Kimliği”, (içinde) Toplumsal Cinsiyet ve Medya, (Ed: Huriye Kuruğlu ve Bermal Aydın), 1.b., Ankara: Detay Yayıncılık, s. 238-251.
• ÇAĞLIYAN, Ç. E. (2014), “Amerikan Bağımsız Sinemasında Kadın Karakterlerin Yansıtılma Biçimleri: Bonnie & Clyde ve Burn After Reading Film Örnekleri”, (içinde) Toplumsal Cinsiyet ve Medya, (Ed: Huriye Kuruğlu ve Bermal Aydın), 1.b., Ankara: Detay Yayıncılık, s. 252-266.
• DEMİR, O. Ö. (2014), Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, (Ed. Kaan Böke), İstanbul: Alfa Yayınları.
• DİKEN, B. & LAUSTEN, C.B. (2011), Filmlerle Sosyoloji, (Çev: Sona Ertekin), 2.b., İstanbul: Metis Yayınları.
• ESEN, Ş. (2000), 80’ler Türkiye’sinde Sinema, 2.b., İstanbul: Beta Yayınları.
• EVREN, B. (1990), Türk Sinemasında Yeni Konumlar, İstanbul: Broy Yayınları.
• EVREN, M. B. (2014), Türk Sinemasının 100 Yılı, (Ed: Bircan Usallı Silan), İstabul: Rumi Matbaa.
• KALKAN, F. (1993), Sinema Toplumbilimi, 2.b., İzmir: Ajans Tümer Yayınları.
• KALKAN, F. & TARANÇ, R. (1988), 1980 Sonrasında Türk Sineması’nda Kadın, 1.b., İzmir. Ajans Tümer Yayınları.
• KIREL, S. & DUYAL, A. Ç. (2014), “Sinemada Kadının Varlığı ve Temsili Üzerine”, (içinde) Sinemada Bir Asır, (Ed: Ş. Abdurrahman Çelik), 1.b., Ankara: Orient Basım Yayın, s. 287-297.
• KIRVAŞOĞLU, O. (2016), “Türk Sinemasında Çöküş ve Yükseliş Dönemleri”, Doğu Batı Dergisi, Yıl: 19, Sayı: 75, Kasım-Aralık-Ocak 2015-16, ss. 205-217.
• KONGAR, E. (2013), Kültür Üzerine, 10.b., İstanbul: Remzi Kitabevi.
• MILLET, K. (2018), Cinsel Politika, 4.b., İstanbul: Payel Yayınları.
• ÖZARSLAN, Z. (2015), “Duygu ve Utanç Kuramları Üzerinden Yeşilçam Melodram Sinemasını Okumak”, (içinde) Türk Sinemasının 100 Yılına Armağan, (Ed: Nurşen Mazıcı), 1.b., Marmara Üniversitesi Yayınevi, s. 29-46.
• ÖZDEN, Z. (2014), Film Eleştirisi, 3.b., Ankara: İmge Kitabevi.
• ÖZDEMİR, M. (2010), “Nitel Veri Analizi: Sosyal Bilimlerde Yöntembilim Sorunsalı Üzerine Bir Araştırma”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), ss. 323-343.
• ÖZTÜRK, S. R. (2000), Sinemada Kadın Olmak, 1.b., İstanbul: Alan Yayıncılık.
• PEKERMAN, S. (2012), Film Dilinde Mahrem, 1.b., İstanbul: Metis Yayınları.
• RYAN, M. & KELLNER, D. (1997), Politik Kamera, (Çev: Elif Özsayar), 1.b., İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• SMELIK, A. (2008), Feminist Sinema ve Film Teorisi ve Ayna Çatladı, (Çev: Deniz Koç), 1.b., İstanbul: Agora Kitaplığı.
• TEKELİ, Ş. (2017), Feminizmi Düşünmek, 1.b., İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• YILDIRIM, A. & ŞİMŞEK, H. (2006), Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, 6.b., Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• YÜKSEL, Ş. (1992), “Cinsellik İdeolojisi: Dün ve Bugün”, (içinde) Türkiye’de Kadın Olgusu, (Yayına Hazırlayan: Necla Arat), İstanbul: Say Yayınları, s. 115-129.
• Film Gibi Hayatlar 10. Bölüm, https://www.youtube.com/watch?v=zs_5bJDB6Ms, (Erişim Tarihi 16.04.2020).