The Fight against Plague Epidemic in the Early Years of the Republic of Turkey: According to the book of İsmail Kenan, M.D., titled “İçtimaî Hastalıklardan Tahaffuz ve Vikaye Çareleri (Protection against Social Diseases and Defensive Remedies)”

Yıl 2021, Cilt: 20 Sayı: 2, 921 - 929, 27.04.2021

Zeynel Özlü Mustafa Murat Çay

https://doi.org/10.21547/jss.787772

Öz

In history, the plague is one of the epidemic diseases that threatened human health at the highest levels and caused the death of numerous people by finding an opportunity/opportunity to spread rapidly. In fact, the disease was associated with the word “death” to emphasize what its consequences are. In the middle ages, it is known that the plague epidemics, which turned into rather frightening circumstances, caused substantially high rates of mortality in the 17th, 18th, and even in the 19th century. In the 20th century, it was observed that serious precautions were taken especially in European countries not to be caught unprepared and to recover with the lowest damage from a possible pandemic, which started to lose its previous threatening quality. In Turkey, significant decreases in the cases of plague in 1919, 1920, and 1923 are important in terms of demonstrating the effects of the precautions that were taken and awareness-raising activities for the public in terms of fighting against the plague. In this study, the plague and the ways of protection against plague were examined in the perspective of the book of İsmail Kenan, M.D., titled İçtimaî Hastalıklardan Tahaffuz ve Vikaye Çareleri (Protection against Social Diseases and Defensive Remedies), which can be regarded as one of the significant works that were put forward to raise the awareness of Turkish Public.

Anahtar Kelimeler

İsmail Kenan, Plague, Social Diseases, Epidemics

Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Salgın Hastalıklardan Veba ile Mücadele: Doktor İsmail Kenan’ın “İçtimaî Hastalıklardan Tahaffuz ve Vikaye Çareleri” İsimli Eserine Göre

Öz

Tarihte insan sağlığını son derece üst seviyelerde tehdit etmiş, süratli bir şekilde yayılma imkanı/imkanları bulmak suretiyle çok sayıda insanın hayatını kaybetmesine yol açmış salgın hastalıklardan birisi de vebadır. Öyle ki hastalık, sonuçlarının ne olduğunu vurgulamak adına “ölüm” kelimesi ile birlikte anılmıştır. Ortaçağ’da oldukça korkutucu bir hal alan veba salgınlarının 17., 18., hatta 19. yüzyılda da oldukça yüksek oranlarda ölümlere sebep olduğu bilinmektedir. 20. yüzyıla gelindiğinde ise eski tehditkâr niteliğini kaybetmeye başlayan veba konusunda yine de hazırlıksız yakalanmamak ve olası bir salgından en az zararla kurtulmak adına özellikle Avrupa ülkelerinin ciddi tedbirler almış olduğu görülmektedir. Türkiye’de ise 1919, 1920, 1923 yıllarında veba vakalarındaki önemli düşüşler, alınan tedbirlerin ve halka yönelik salgınla mücadele konusundaki bilinçlendirme faaliyetlerinin etkisini göstermesi bakımından önemlidir. Bu çalışmada, Türk Halkını bilinçlendirme adına ortaya konmuş olan önemli eserlerden birisi olarak kabul edilebilecek Doktor İsmail Kenan’ın İçtimaî Hastalıklardan Tahaffuz ve Vikaye Çareleri isimli eseri perspektifinde veba ve vebadan korunma yolları incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

İsmail Kenan, Veba, İçtimai Hastalıklar, Salgın Hastalıklar

Kaynakça

• Gökhan, İ. (1988). XIII. ve XIV. yüzyıllarda Mısır ve Suriye’de krizler, kıtlıklar ve vebalar, Basılmamış Doktora Tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elâzığ.
• Hot, İ. (2001). Sıhhiye Mecmuasına göre ülkemizde bulaşıcı hastalıklarla mücadele (1913-1996), Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Kenan, İ. (1926/1342). İçtimaî hastalıklardan tahaffuz ve vikaye çareleri, İkbal Kütübhanesi, Şirket-i Mürettibiye Matbaası, İstanbul.
• Kara, M. (2008). XI. ve XIV. yüzyıllarda Anadolu ve civar bölgelerde hastalıklar, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul.
• Kılıç, O. (2004). Eskiçağdan yakınçağa genel hatlarıyla dünyada ve Osmanlı Devleti’nde salgın hastalıklar, Fırat Üniversitesi Ortadoğu Araştırmaları Merkezi Yay., Elazığ.
• Lüleci, A. (2009). İşgal İstanbul’unda salgın hastalıklar, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Nikiforuk, A. (2001). Mahşerin dördüncü atlısı salgın ve bulaşıcı hastalıklar tarihi, Çev. Selahattin Erkanlı, İletişim Yay., İstanbul.
• Özdemir, H. (2005). Salgın hastalıklardan ölümler 1914-1918, Atatürk Kültür ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk Tarih Kurumu Yay., Ankara.
• Sontag, S. (2005). Metafor olarak hastalık Aids ve metaforları, Çev. Osman Akınhay, Agora Kitaplığı, İstanbul.
• Temel, M. (2008). Atatürk döneminde bulaşıcı ve salgın hastalıklarla mücadele, Nehir Yay., İstanbul.
• Ünsaldı, E. ve Çiftçi, M. K. (2010). Formaldehit, Kullanım Alanları, Risk Grubu, Zararlı Etkileri ve Koruyucu Önlemler, YYU Veteriner Fakültesi Dergisi, C: 21, S:1, ss.71- 75.