Bir İktidar Alanı Olarak Sosyal Politikalarda ‘’Kadın Özneliği’’: Çalışma Yaşamına İlişkin Yasal Düzenlemeler Üzerinden Bir Analiz

Yıl 2021, Cilt: 20 Sayı: 2, 846 - 861, 27.04.2021

Orhan Orhun

https://doi.org/10.21547/jss.840759

Öz

Antik Yunan dönemine kadar uzanan bir tarihe sahip olan sosyal politikalar özellikle sanayi devrimi sonrasında bir iktidar alanı olarak merkezi güç haline gelmiştir. Sosyal politikaların görünürlüğünün arttığı bu dönem temelde işçilerin koşullarının iyileştirilmesi ve düzenlenmesi üzerinden ilerlemiş olsa da, zaman içerisinde kapsamı ve uygulama alanı genişlemiştir. Kadın, yaşlı, çocuk, engelli gibi daha dezavantajlı grupları kapsayacak şekilde genişleyen bu politikalar, iktidarın bahsedilen grupları nasıl konumlandırdığını, yönlendirdiğini, sınırladığını, gözetlediğini ya da denetlediğini göstermektedir. Öte yandan, bir iktidar alanı olan sosyal politikalar her ne kadar eşitlik iddiasını temele alarak düzenlemeler üretse de, iktidarın eril ideolojik temelleri bu sosyal politikaların eşitlik, cinsiyet eşitliği ve eşit haklar iddialarını temelden sorgulanır hale getirmektedir.
Bu çalışma, literatür taramasından hareketle ve İş Kanunu (4857 Sayılı) ile Devlet Memurları Kanunu (657 sayılı) üzerinden, Türkiye’de sosyal politikalarda kadının konumlandırılışını feminist bir bakma biçimi ile “öznelik” üzerinden tartışmaya açmayı hedeflemektedir. Foucault’cu perspektiften hareket ederek, “iktidarı” ele alan bu çalışma, iktidarın nüfuz ettiği ‘sosyal politika’ alanını inceleyerek kadının öznelik imkanının sosyal politikalar üzerinden sorgulamasını yapmaktadır. Bu çerçevede sosyal politika alanlarından biri olarak çalışma yaşamının düzenlenmesinde büyük rol oynayan iki kanun incelenerek bu politikalarda kadın özneliğinin imkanı sorgulanmaktadır. İlk olarak iktidarın ne olduğu ve nelere nüfuz ettiği üzerinden bir iktidar alanı olan sosyal politikalar alanı feminist bir bakma biçimi ile ele alınmaktadır. İkinci olarak, çalışma yaşamının işleyişini büyük bir ölçüde oluşturan iki kanun bağlamında kadının çalışma yaşamına dair düzenlemeler, ‘annelik’, ‘ev kadınlığı’ ve ‘çalışan kadın’ temaları üzerinden değerlendirilmektedir

Anahtar Kelimeler

Hegemonik erkeklik, Kadın, Kamusal/özel alan, İktidar, Sosyal politika, Toplumsal cinsiyet

"Women Subjectivity" In Social Policies As A Field Of Power: An Analysis In Terms Of Work Life Regulations

Öz

Social policies, which have a history dating back to the Ancient Greek period, have become a central power as a power domain especially after the industrial revolution. Although this period has progressed mainly through the improvement and regulation of the conditions of the workers while the visibility of social policies are increasing, its scope and application area has expanded over time. These policies which expanding to include more disadvantaged groups such as women, elderly people, children and disabled, have shown how the government positions, directs, restricts, monitors or supervises these groups. On the other hand, although social policies, which are a power domain, have produced regulations based on the claim of equality, the masculine ideological foundations of power have maden the claims of these social policies of equality, gender equality and equal rights questionable from the ground up.
This study aims to bring the position of women in social policies in Turkey up for discussion starting from the literature review and the Civil Servants Law No. 657 out of 4857 Labour Law with feminist ways of looking "subjectivity". This study, which deals with "power" from a Foucauldian perspective, will examine the field of "social policy" in which the power permeates, and will question the possibility of the subject of women through social policies. In this framework, two laws, which are the current legal regulations on working life, will be examined as one of the areas of social policy, and the possibility of women's subjectivity in these policies will be questioned. First of all, the field of social politics, which is a power domain over what power is and what it permeates, is addressed with a feminist perspective. Secondly, in the context of those two laws that constitute the functioning of working life to a great extent, the regulations regarding the working life of women have been evaluated on the themes of "motherhood", "housewife" and "working woman".

Anahtar Kelimeler

Gender, Hegemonic masculinity, Power, Public/private sphere, Social policy, Woman

Kaynakça

• Atay, T. (2004), “Erkeklik” En Çok Erkeği Ezer!, Toplum ve Bilim, Sayı: 101, Güz, s. 11-30.
• Bhatnagar, M. (2009) “Gender Politics: In the Context of Social Structure and Development”, Indian Journal of Political Science, Vol. 70, No.4, s.1035- 1045.
• Bozok, M. (2011). Soru ve Cevaplarla Erkeklikler. İstanbul: SOGEP.
• Butler, J. (1997), Excitable Speech: A Politics of the Performative, New York ve Londra: Routledge.
• Connell, R.W. (1998), Toplumsal Cinsiyet ve İktidar- Toplum, Kişi ve Politika, İstanbul: Ayrıntı.
• Connell, R. W. & Messerschmidt, J. W. (2005), Hegemonic Masculinity: Rethinking the Concept, Gender & Society, Sayı: 19 (6), s. 829-859.
• Connell, R. W. (2005), Masculinities, (2. Baskı), University of California Press, Berkeley.
• Çelebi V. (2013), Michel Foucault’da Bilgi, İktidar ve Özne İlişkisi, Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 5, s. 512-523.
• Dominelli, L. (2002), Feminist Social Work Theory and Practice, London, Palgrave.
• Foucault, M. (2000), Entelektüelin Siyasi İşlevi (Çev. I. Ergüden ve O. Akınhay). İstanbul: Ayrıntı.
• Foucault, M. (2003), İktidarın Gözü (Çev. I. Ergüden ve O. Akınhay). İstanbul: Ayrıntı.
• Koray, M. (2000), Sosyal Politika. Bursa:Ezgi Kitabevi.
• Maharaj, Z. (1995), A Social Theory of Gender: Connell's "Gender and Power". Feminist Review, (49), s.50-65.
• Mayer, T. (2000), Gender Ironies of Nationalism: Setting the Stage, Gender Ironies of Nationalism: Sexing the Nation (s. 1-22), London: Routledge.
• McCall, L., & Orloff, A. (2005), Introduction to Special Issue of Social Politics: ″Gender, Class and Capitalism″, Social Politics, 12(2), s.159-169.
• Mcnay, M. (1992), “Social Work and Power Relations: Towards a Framework for an Integrated Practice”, Women, Oppression and Social Work Issues in Antidiscriminatory Practice, Ed: M. Langan ve L. Day. Routledge: s.48-66.
• Phillips, A. (1987), Feminism and Equality. Readings in Social and Political Theory, Basil Blackwell, Oxford, UK.
• Rosicki, R. (2012), “Public Sphere and Private Sphere—Masculinity and Femininity.” In Some Issues on Women in Political, Media and Socio-economic Space, edited by Iwetta Andruszkiewicz and Alina Balczyńska–Kosman, s. 9–19. Poznań: Faculty of Political Science and Journalism, Adam Mickiewicz University.
• Russell, B. (1976), İktidar, 2. Baskı, Altın Kitaplar Basımevi, İstanbul.
• Sunal, O. (2011), Sosyal Politika: Sosyal Adalet Açısından Kuramsal Bir Değerlendirme, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 66 (3), s. 283 – 305.
• Şengül, H. T. (2012), “İktidar” Siyaset Bilimi: Kavramlar, İdeolojiler, Disiplinler Arası İlişkiler, İstanbul: Yordam.
• Uçar, C. (2011), Kadın Yoksulluğu İle Mücadelede Sosyal Politika Araçları ve Etkinlikleri, T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü, Ankara.
• 14/07/1965 Tarihli 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu, Erişim Tarihi: 20.08.2020, Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.657.pdf.
• 25/08/1971 Tarihli 1475 Sayılı İş Kanunu, Erişim Tarihi: 18.07.2020, Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.1475.pdf.
• 22/05/2003 Tarihli 4857 Sayılı İş Kanunu, Erişim Tarihi: 18.07.2020, Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.4857.pdf.