Objective Time in Proverbs “An Experiment Of Oral Culture Reading”

Yıl 2021, Cilt: 20 Sayı: 2, 997 - 1011, 27.04.2021

Cevdet Avcı

https://doi.org/10.21547/jss.872535

Cited By: 1

Öz

Oral, written and electronic culture mediums contain different ways of thinking, recording and transferring. While there is a memory-based recording format in the verbal environment, it is used as alphabet, sound and image recording tools in the written and electronic cultural environment. Language elements are one of the ways in which the experienced knowledge is transmitted between generations in the oral cultural environment, depending on the relationship that a person establishes with his social and physical environment. Proverbs from these elements are among the oldest verbal media texts. The knowledge systems experienced in terms of the continuity of society and culture have been carried by coding through proverbs. Proverbs reflecting collective memory are the bearers of folk philosophy and traditional worldview. It is possible to examine the value system of a society and its world imagination through proverbs. In the article, the phenomenon of time in the Turkish oral culture tradition is examined in the context of proverbs. The concept of time is considered as one of the main problems of philosophy in various dimensions. In this study, the subject of time is evaluated in proverbs around the concepts of objective time based on external world reality and subjective time shaped by human perceptions. In the article, proverbs about time were scanned using qualitative research method and content analysis technique. The data obtained were classified and analyzed as proverbs containing the concept of time directly, proverbs containing names of days, months and seasons, and proverbs with time suffixes. Accordingly, the concept of time in Turkish proverbs can be associated with the objective concept of time based on the reality of the outside world. The cycle and rhythm of nature is reflected in proverbs as a measure of time. In the article, it was concluded that proverbs, as oral texts of cultural media, convey their warnings, recommendations and decrees in an objective reality of time indefinitely and indefinitely between generations

Anahtar Kelimeler

Proverb, Philosophy, Objective time, Subjective time, Oral culture, Memory

Atasözlerinde Nesnel Zaman “Bir Sözlü Kültür Okuma Denemesi”

Öz

Sözlü, yazılı ve elektronik kültür ortamları farklı düşünme, kayıt ve aktarım biçimlerini barındırır. Sözlü ortamda belleğe dayalı kayıt biçimi varken yazılı ve elektronik kültür ortamında alfabe, ses ve görüntü kayıt araçları olarak kullanılmaktadır. Sözlü kültür ortamında insanın sosyal ve fiziki çevresiyle kurduğu ilişkiye bağlı olarak deneyimlenmiş bilgilerin kuşaklar arasında taşınma yollarından birisi dil unsurlarıdır. Bu unsurlardan olan atasözleri, en eski sözlü ortam metinleri arasındadır. Toplumun ve kültürün devamlılığı açısından deneyimlenmiş bilgi sistemleri atasözleri vasıtasıyla kodlanarak taşınmıştır. Kolektif belleği yansıtan atasözleri, halk felsefesinin ve geleneksel dünya görüşünün taşıyıcılarıdır. Atasözleri üzerinden bir toplumun değerler sistemi ve dünya tasavvurunu incelemek mümkündür. Makalede Türk sözlü kültür geleneğinde zaman olgusu atasözleri bağlamında incelenmiştir. Zaman kavramı felsefenin temel problemlerinden birisi olarak çeşitli boyutlarıyla ele alınmaktadır. Bu çalışmada dış dünya gerçekliğine dayanan nesnel zaman ve insanın algılarıyla şekillenen öznel zaman kavramları etrafında atasözlerinde zaman konusu değerlendirilmiştir. Makalede nitel araştırma yöntemi kullanılarak içerik analizi tekniğiyle zaman konulu atasözleri taranmıştır. Elde edilen veriler, doğrudan zaman kavramı içeren atasözleri, gün, ay ve mevsim adları içeren atasözleri ve zaman ekleriyle kurulan atasözleri şeklinde tasnif edilerek incelenmiştir. Buna göre Türk atasözlerinde zaman tasavvuru, dış dünya gerçekliğine dayanan nesnel zaman kavramıyla ilişkilendirilebilir. Doğanın döngüsü ve ritmi, atasözlerine zaman ölçütü olarak yansımıştır. Makalede, sözlü kültür ortamı metinleri olarak atasözlerinin, uyarı, tavsiye ve hükümlerini, kuşaklar arasında süresiz ve sınırsız olarak nesnel bir zaman gerçekliğiyle aktardığı sonucuna varılmıştır.   

Anahtar Kelimeler

Atasözü, Felsefe, Nesnel zaman, Öznel zaman, Sözlü kültür, Bellek

Kaynakça

• Aksoy, Ö. A. (1988). Atasözleri ve deyimler sözlüğü I - Atasözleri sözlüğü. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Assmann, J. (2015). Kültürel bellek. (A. Tekin, Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Bardon, A. (2018). Zaman felsefesinin kısa tarihi. (Ö. Yalçın, Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Bekiroğlu, O. (2014). Türkçe atasözlerinde iletişim olgusunun izleri ve sosyo-kültürel çıkarımları. Millî Folklor, 26 (103), 80-97.
• Beylerova, A. (2018). Atasözlerinin ulusal-kültürel konotatif anlamı. 1. Uluslararası Develi-Âşık Seyrânî ve Türk Kültürü Kongresi, 3. Kitap, “Türk Kültürü Bildirileri” ( 87-94 ss.). R. Özkan (Ed.). Kayseri: Develi Belediyesi.
• Boratav, P. N. (1995). Türk halkbilimi I - 100 soruda Türk halk edebiyatı. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Cevizci, A. (1999). Felsefe sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Ceyhan-Coştu, F. (2015). İki zaman düşüncesi: öznel ve nesnel zaman. Çorum: Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı.
• Ceyhan-Coştu, F. (2018). Zaman felsefesi: öznel ve nesnel zaman. Uluslararası İstanbul Felsefe Kongresi Bildiri Kitabı, Cilt 2: Çağdaş Ontoloji Tartışmaları (29-50 ss.). Ö. Güven ve E. Kuşçu (Haz.). İstanbul: Mantık Derneği Yayınları.
• Connerton, P. (1999). Toplumlar nasıl anımsar. (A. Şenel, Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Çobanoğlu, Ö. (2000). Geleneksel dünya görüşü veya halk felsefesinin halkbilimi çalışmalarındaki yeri ve önemi üzerine bazı tespitler. Milli Folklor, 12 (45), 12-14.
• Çobanoğlu, Ö. (2004). Türk dünyası ortak atasözleri sözlüğü. Ankara: AKM.
• Çobanoğlu, Ö. (2005). Halkbilimi kuramları ve araştırma yöntemleri tarihine giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Ekici, Metin. (2000). Halk, halk bilimi ve halk bilgisi üzerine bir deneme. Milli Folklor, S. 45, ss. 2-8.
• Elçin, Ş. (1993). Halk edebiyatına giriş. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Erol, M. (2012). Halep Türkmenleri halk kültürü araştırması. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Ersoy, R. (2012). Halk bilimi çalışmalarının gelişimine paralel olarak “alan araştırması” kavramını yeniden düşünmek. Millî Folklor, 24 (94), 5-13.
• Esen, Ş. ve Demirbaş, B. (2012). Zaman yönetimi kapsamında Türk atasözlerinde zamana bakış. 11.Ulusal İşletmecilik Kongresi Bildiri Kitabı. M. Tekin (Ed.). Konya: Aybil Yayınları.
• Fabian, J. (1999). Zaman ve öteki. (S. Budak, Çev.). Ankara: Bilim Sanat Yayınları.
• Goody, J. (2013). Yazılı ve sözel arasındaki etkileşim. (O. Bulut, Çev.). İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• Halbwachs, M. (2017). Kolektif hafıza. (B. Barış, Çev.). Ankara: Heretik Yayınları.
• Hançerlioğlu, O. (1982). Felsefe sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Heidegger, M. (2011). Varlık ve zaman. (K. H. Ökten, Çev.). İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Heimann, H. (1994). Psikopatolojide zaman yapılanmaları. Zaman (ss. 96-115). Öner, Y. (Haz.). İstanbul: Evrensel Basım Yayın.
• Kern, S. (2013). Zaman ve uzam kültür (1880-1918). (A. Selman, Çev.). İstanbul: İletişim.
• Köker, E. (2010). Kitapta kurutulmuş çiçekler ya da sözlü kültür üzerine düşünceler. Ankara: Dipnot Yayınları.
• Levine, R. (2013). Zamanın coğrafyası. (Ö. U. Hoşafçı, Çev.). İstanbul: Maya Kitap.
• Micali, S. (2015). Subjektive und objektive zeit. Mensch und Zeit, Studien zur Interdisziplinaren Anthropologie (185-203 ss.). G. Hartung (Hrsg.). Wiesbaden: Springer VS.
• Ong, W. J. (2013). Sözlü ve yazılı kültür sözün teknolojileşmesi. (S. Postacıoğlu Banon, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.
• Oy, A. (1972). Tarih boyunca Türk atasözleri. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Özcan, S. (2015). Türk atasözlerinde iklim, mevsimler, hava olayları ve halk takvimi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8 (36), 179-187.
• Sağlam, M. Y. (2001). Atasözü ve deyimlerde imgelem. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 18 (1), 45-51.
• Sanders, B. (1999). Öküzün A’sı. (Ş. Tahir, Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Tanrıkulu, T. (2011). Türk atasözlerinde gerçeklik terapisi. Millî Folklor, 23 (90), 86-92.
• Taşdelen, V. (2013). Felsefe kültürü ve sözlü geleneğin imkânı. Turkish Studies, 8 (12), 1283-1296.