The Role of Religious Groups in the Integration of Syrian Asylum Seekers: The Case of Haznevi Order

Yıl 2023, Cilt: 22 Sayı: 3, 685 - 701, 28.07.2023

Erol Erkan

https://doi.org/10.21547/jss.1278848

Öz

Starting in 2011, the so-called "Arab Spring" led to an internal conflict in Syria. As a result of the civil conflict, millions of people had to leave their country. Turkey undoubtedly ranked first among the countries affected by the migration. Migration is not just a simple population movement. With migration, many problems and a way of life are carried to new settlements. Therefore, problems arise that may cause tension between the local people and the immigrant population, which need to be solved in various issues ranging from economy, culture, education to social life. The elimination of these problems is of utmost importance for social peace and integration. At this stage, religion and religion-based non-governmental organisations play important roles. Religious groups, which can be considered as non-governmental organisations because they are independent from the state and based on the principle of voluntariness, are human unity with similar goals and norms, where there is both material and spiritual solidarity between them and warm, close relationships are observed. Religious groups do not have a monolithic appearance. They can be categorised differently within themselves. One of the types of religious groups is orders. One of these orders is the Haznevî order, which belongs to the Khalidi branch of Naqshbandism. This article focuses on the role of Haznevî order in the integration process of Syrian asylum seekers in Turkey into Turkish society. In this qualitative study, data were obtained through interview technique. The data subjected to content analysis were categorised and interpreted. The article, which draws attention to the importance of religion and religious groups in cultural integration, is expected to contribute to the scientific perspective on the issue.

Anahtar Kelimeler

Syrian, Migration, Integration, Religious Group, Haznawi Order

Suriyeli Sığınmacıların Entegrasyonunda Dinî Grupların Rolü: Haznevî Tarikatı Örneği

Öz

2011 yılında başlayan ve “Arap Baharı” olarak adlandırılan olaylar Suriye’de bir iç çatışmaya neden oldu. İç çatışma neticesinde milyonlarca insan ülkelerini terk etmek zorunda kaldı. Yaşanan göçten etkilenen ülkeler arasında Türkiye kuşkusuz ilk sırada yer aldı. Göç sadece basit bir nüfus hareketi değildir. Göç ile birlikte birçok problem ve de bir yaşam tarzı yeni yerleşim alanlarına taşınır. Dolayısıyla yerli halkla göçmen nüfus arasında gerilime neden olabilecek ekonomiden, kültüre, eğitimden sosyal yaşama kadar çeşitli konularda çözüme kavuşturulması gereken sorunlar ortaya çıkar. Bu problemlerin giderilmesi toplumsal huzur ve entegrasyon açısından son derecede önem arz eder. Bu aşamada din ve din temelli sivil toplum kuruluşları önemli roller üstlenmektedir. Devletten bağımsız niteliği ve gönüllülük esasına dayanması dolayısıyla sivil toplum örgütü kategorisinde değerlendirilebileceğimiz dinî grup, benzer amaç ve normlara sahip, aralarında gerek maddi gerekse manevi dayanışmanın bulunduğu ve sıcak, yakın ilişkilerin görüldüğü insan birlikteliğidir. Dinî gruplar yekpare bir görünüme sahip değildir. Kendi içlerinde farklı şekilde kategorileştirilebilmektedir. Dinî grupların bir çeşidi de tarikatlardır. Söz konusu tarikatlardan biri de Nakşibendiliğin Halidî koluna mensup Haznevî tarikatıdır. Bu makale Türkiye’deki Suriyeli sığınmacıların Türk toplumuna entegrasyon sürecinde Haznevî tarikatının rolüne odaklanmaktadır. Nitel yönteme dayanan çalışmada mülakat tekniğiyle veriler elde edildi. İçerik analizine tabi tutulan veriler kategorileştirilip yorumlandı. Kültürel entegrasyonda din ve dinî grupların önemine dikkat çeken makalenin meseleye bilimsel açıdan bakılması hususunda katkı sunması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Suriyeli, Göç, Entegrasyon, Dini Grup, Haznevi Tarikatı

Kaynakça

• Akıncı, B., Nergiz, A., & Gedik, E. (2015). Uyum süreci üzerine bir değerlendirme: Göç ve toplumsal kabul. Göç Araştırmaları Dergisi, 1(2), 58-83.
• Akman, K. (2018). Göç yönetiminde yerel yönetimler ve stk işbirliği. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 1(3), 452-466.
• Akyüz, K. (2015). Ahmed el-Haznevi ve Hazneviyye tarikatı (Yüksek lisans tezi). Yalova Üniversitesi, Yalova.
• Akyüz, K. (2019). Hâlidîliğin kollarından biri olarak Haznevîlik ve Ahmed Haznevî. Tasavvuf İlmi ve Akademik Araştırma Dergisi, 40(43), 104-126.
• Algar, H. (2006). Nakşibendiyye. İçinde TDV İslam Ansiklopedisi (C. 32, ss. 335-342). Türkiye Diyanet Vakfı.
• Arıkın, S., & Altun, F. (2021). Türkiye’de geçici koruma altındaki Suriyelilere yönelik yürütülen sivil toplum faaliyetlerinin incelenmesi. İçinde M. E. Kayagil & M. Kalkan (Ed.), Sosyal politikada kurum ve kuruluşlar (Ulusal ve uluslararası boyutlarıyla değerlendirmeler). İstanbul: Filiz Kitabevi.
• Arslanoğlu, İ. (2012). Genel sosyoloji: Ders notları. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Ateş, H., & Yavuz, Ö. (2017). (G)öçmen (ö)teki̇leşti̇rme ve (ç)ok kültürlülük. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(Göç Özel Sayısı), 1287-1301.
• Ayas, M. R. (2012). Türkiye’de ilk tarikat zümreleşmeleri: Din sosyolojisi açısından bir araştırma (2. baskı). İstanbul: İz Yayıncılık.
• Barın, H. (2021). Türkiye’deki Suriyelilerin entegrasyonunda sivil toplum kuruluşlarının rolü (1. baskı). Ankara: Kadim Yayınları.
• Candan, A. (2017). Şeyh Ahmet El-Haznevî’ni̇n hayatı ve fetvalarında taki̇p etti̇ği̇ metot. Yüzüncü Yıl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 5(7), 19-38.
• Çağlar, A., & Onay, A. (2015). Entegrasyon/uyum: Kavramsal ve yapısal bir analiz. İçinde B. D. Şeker, İ. Sirkeci, & M. M. Yüceşahin (Ed.), Göç ve uyum (ss. 33-66). London: Transnational Press London.
• Çelik, M. (2017). Tasavvuf ve ilmi̇ bi̇rleşti̇ren bi̇r kurum olarak medreseler (19. ve 20. yüzyıllarda Norşi̇n medresesi̇ örneği̇) (Yüksek lisans tezi). Mardin Artuklu Üniversitesi, Mardin.
• Çelik, V., & Pekküçükşen, Ş. (2018). Türkiye’de sivil toplum kuruluşlarının göç konusundaki çalışmaları üzerine bir değerlendirme. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 53(3), 1273-1283. https://doi.org/10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.18.12.1034
• Çorabatır, M., & Hassa, F. (2013). Sivil toplum örgütlerinin Türkiye’deki̇ Suriyeli̇ mülteciler için yaptıkları çalışmalar ile ilgili̇ rapor. Ankara: İltica ve Göç Araştırmaları Merkezi (İGAM).
• Dal, B. Ö. (2022). Türkiye’de mültecilerle çalışan sivil toplum kuruluşlarının devlet ile ilişkisi̇. Journal of International Relations and Political Science Studies, (5), 83-110.
• Daoudov, M. (2015, Kasım 14). Göç politikasında söylem-eylem dönüşümü ve belediyeler. 1-16. Kadirli/Osmaniye: Türkiye Sağlıklı Kentler Birliği.
• Doğan, İ. (2018). Göç ve kültür (1. basım). İstanbul: Bilge Kültür Sanat. Efe, A. (2013). Dinî gruplar sosyolojisi: Isparta örneği (1. baskı). İstanbul: Dönem.
• Erdoğan, M. (2014). Türkiye’deki Suriyeliler: Toplumsal kabul ve uyum araştırması. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Göç ve Siyaset Araştırmaları Merkezi.
• Erkan, E. (2017). Suriyeli göçmenler ve dini hayat: Uyum, karşılaşma, benzeşme (Gaziantep örneği). İlahiyat Akademi, (4), 1-36.
• Fichter, J. (2015). Sosyoloji nedir (2. bs; N. Çelebi, Çev.). Ankara: Anı Yayıncılık. Giddens, A. (2005). Sosyoloji (C. Güzel, Ed.). Ankara: Ayraç Yayınevi.
• İnce, C. (2019). Bir sosyal afet biçimi̇ olarak Suriye göçü ve sivil toplum örgütleri̇. Journal of Turkish Studies, 14(7), 3767-3788. https://doi.org/10.29228/TurkishStudies.39809
• Kalaycı, S. (2016). Sığınmacıların korunmasına yönelik Türk sivil toplum kuruluşları. İstanbul: İnsani ve Sosyal Araştırmalar Merkezi (İNSAMER).
• Kaya, M. (2022). Suriyeli çocukların eğitiminde alternatif eğitim mekânları: Kurslar. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 21(3), 1667-1679. https://doi.org/10.21547/jss.1075072
• Kurt, A. (2017). Din sosyolojisi (15. bs). Bursa: Sentez yayıncılık.
• Kuzu, Ş. L., & Karadağ, M. (2020). Göç sürecinde sivil toplum kuruluşları: Gaziantep’te Suriyelilere yönelik faaliyet yürüten stk’lar. İçinde Y. Ahi, M. N. Gültekin, & M. Açıkgöz (Ed.), Göç ve kent: Etkileşimler. Ankara: Nika Yayınevi.
• Mackreath, H., & Sağnıç, S. G. (2017). Türkiye’de sivil toplum ve Suriyeli̇ mülteciler. İstanbul: Yurttaşlık Derneği.
• Martikainen, T. (2010). Din, göçmenler ve entegrasyon (N. Özmen, Çev.). M. Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, (38), 263-276.
• Özgüler, V. C. (2018). Göç ve uyum politikaları. GSI Journals Serie B: Advancements in Business and Economics, 1(1), 1-10.
• Rodoplu, U. E. (2014, Aralık 21). Olumlu ve olumsuz yönleriyle çok kültürlülük. Geliş tarihi 28 Mart 2023, gönderen HyeTert website: https://hyetert.org/2014/12/21/olumlu-ve-olumsuz-yonleriyle-cokkulturluluk/
• Sadoğlu, H. (2017, Ekim 9). Türkiye’de yabancı göçmenlerin entegrasyon sorunları. Program adı: 3. Uluslararası Politik, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Kongresi, Ankara. Ankara: ICPESS (International Congress on Politic, Economic and Social Studies). Geliş tarihi gönderen https://registericpess.org/index.php/ICPESS/article/view/1832
• Sezik, M. (2017). Sivil toplum kuruluşlarının Suriyeli mültecilere yaklaşımı: Adıyaman Örneği. Route Education and Social Science Journal, 4(19), 1-11. https://doi.org/10.17121/ressjournal.826
• Şenses, N. (2020). Göçmen odaklı sivil toplum oluşumları: Değişen eylemler ve siyasetler. Alternatif Politika, 12(1), 50-78.
• Tosun, N. (2015). Nakşibendiyye. İçinde S. Ceylan (Ed.), Türkiye’de tarikatlar: Tarih ve kültür. İstanbul: İsam Yayınları.
• Uludağ, S. (1997). Halidiyye. İçinde TDV İslam Ansiklopedisi (C. 15, ss. 296-299). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Ünal, S. (2014). Türkiye’nin beklenmedik konukları: “Öteki” bağlamında yabancı göçmen ve mülteci deneyimi. Zeitschrift für die Welt der Türken Journal of World of Turks, 6(3), 65-89.