DEMATEL Method for Determining The Effect of Criteria on Each Other in Recycling Studies

Yıl 2023, Cilt: 22 Sayı: 3, 881 - 893, 28.07.2023

Nuh Okumuş , Eda Dineri

https://doi.org/10.21547/jss.1307594

Cited By: 1

Öz

Zero waste and recycling have become increasingly important issues today. These issues are of great importance in terms of protecting resources and making the environment more sustainable. Zero waste and recycling help conserve natural resources. In this way, natural resources become available for a longer period of time. Zero waste and recycling helps reduce waste. In this way, the damage of waste to the environment is reduced. Recycled materials help reduce the energy required to regenerate. In this study, the effects of Population, Industry, Health Institutions, Thermal Power Plant-Mine criteria used in the classification of recycling quantities on each other in recycling applications were examined using the DEMATEL decision making method. It has been found that the Population criterion is the criterion most correlated with other criteria by using the most appropriate and intensively used DEMATEL decision making method to investigate the effects of the criteria affecting a situation on each other. In addition, it was observed that the Thermal Power Plant-Mine criterion was the least associated with other criteria. In addition, it was revealed that the Thermal Power Plant-Mine criterion had the most impact on the other criteria and the Population criterion was the most affected by the other criteria in recycling. As a result of this examination, it was found that the classification criterion with a large amount of waste material may have the least effect on other criteria or be affected most by other criteria.

Anahtar Kelimeler

Zero Waste, Recycling, Waste Amount Classification, DEMATEL Method

Geri Dönüşüm Çalışmalarında Kriterlerin Birbirlerine Olan Etkisini Belirlemede DEMATEL Metodu

Öz

Sıfır atık ve geri dönüşüm, günümüzde giderek daha fazla önem kazanan konular hâline gelmiştir. Bu konular, kaynakların korunması ve çevrenin daha sürdürülebilir bir hâle getirilmesi açısından büyük önem taşımaktadır. Sıfır atık ve geri dönüşüm, doğal kaynakların korunmasına yardımcı olur. Bu sayede, doğal kaynaklar daha uzun süre kullanılabilir hâle gelir. Sıfır atık ve geri dönüşüm, atık miktarının azaltılmasına yardımcı olur. Bu sayede, atıkların çevreye verdiği zararlar azalır. Geri dönüştürülen malzemeler, yeniden üretmek için gereken enerjinin azaltılmasına yardımcı olur. Bu çalışmada geri dönüşüm miktarlarının sınıflandırılmasında kullanılan Nüfus, Sanayi, Sağlık Kuruluşları, Termik Santral-Maden kriterlerinin geri dönüşüm uygulamalarında birbirlerine olan etkileri DEMATEL karar verme metodu kullanılarak incelendi. Bir durumu etkileyen kriterlerin birbiri üzerine olan etkilerini araştırma en uygun olan ve yoğun bir şekilde kullanılan DEMATEL karar verme metodundan faydalanarak Nüfus kriterinin diğer kriterlerle en çok ilişkili olan kriter olduğu elde edildi. Ayrıca, Termik Santral-Maden kriterinin diğer kriterlerle en az ilişkili olan kriter olduğu gözlemlendi. Bunun yanı sıra Termik Santral-Maden kriterinin diğer kriterler üzerinde en fazla etkiye sahip olduğu ve Nüfus kriterinin geri dönüşümde diğer kriterlerden en fazla etkilenen olduğu ortaya çıktı. Bu inceleme sonucunda atık madde miktarı fazla olan sınıflandırma kriterinin diğer kriterler üzerine etkisinin en az olabileceği veya diğer kriterlerden en fazla etkilenebileceği elde edildi.

Anahtar Kelimeler

Sıfır Atık, Geri Dönüşüm, Atık Miktarı Sınıflandırması, DEMATEL Methodu

Kaynakça

• Ağraş, S. ve Çetinkaya, F. (2023). Tekstil sektöründe çevresel duyarlılık ve sürdürülebilirlik politikalarına yönelik bir içerik analizi. Equinox Journal of Economics Business and Political Studies, 10(1), 26-48.
• Alakaş, H. M., Kızıltaş, Ş., Tamer, E. ve Özcan, E. (2018). Sıfır atık projesi kapsamında atıkların toplanması: Kırıkkale İli’nde homojen çok araçlı araç rotalama uygulaması. Harran Üniversitesi Mühendislik Dergisi, 3(3), 190-196.
• Assi, A., Bilo, F., Zanoletti, A., Ponti, J., Valsesia, A., La Spina, R., Depero, L. E. ve Bontempi, E. (2020). Review of the reuse possibilities concerning ash residues from thermal process in a medium-sized urban system in Northern Italy. Sustainability, 12(10), 4193-4214.
• Bilgili, F., Kuşkaya, S., Ünlü, F. Y. & Gençoğlu, P. (2019). Does waste energy usage mitigate the CO 2 emissions? A time-frequency domain analysis. Environmental Science and Pollution Research, (27), 5056-5073.
• Büyükkeklik, A. & Afşar, Y. (2022). Döngüsel ekonomi ve verimlilik: Sosyal bilimler kapsamında bir literatür incelemesi. Verimlilik Dergisi, 127-150.
• Dalkıran, Ö. (2023). Türk Milli Eğitim sisteminde yeni bir okul kütüphanesi türü: Sıfır atık kütüphaneleri üzerine bir değerlendirme. Library Archive and Museum Research Journal, 4(1), 28-53.
• Dursun, M. (2018). Atık su yönetimi için bütünleşik bulanık çok ölçütlü karar verme yöntemi. Fırat Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 30(1), 209-217.
• Fındık, H. (2015). Termik santrallerde çevresel maliyetlerin muhasebeleştirilmesi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(4), 781-796.
• Fontela, E. & Gabus, A. (1974). Dematel, innovative methods. Structural Analysis of the World Problematique. Battelle Geneva Research Institute (No. 2). Report.
• Itoiz, E. S., Gasol, C. M., Farreny, R., Rieradevall, J. & Gabarrell, X. (2013). CO2ZW: Carbon footprint tool for municipal solid waste management for policy options in Europe. Inventory of Mediterranean countries. Energy Policy, (56), 623-632.
• Govindan, K. & Hasanagic, M. (2018). A systematic review on drivers, barriers, and practices towards circular economy: a supply chain perspective. International Journal of Production Research, (56), 278-311.
• Gül, M. & Yaman, K. (2021). Türkiye’de atık yönetimi ve sıfır atık projesinin değerlendirilmesi: Ankara örneği. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 35(4), 1267-1296.
• Gündoğdu, H. G. & Aytekin, A. (2022). İklim değişikliği, sürdürülebilir şehirler ve topluluklar bağlamında çok kriterli bir değerlendirme. İnsan ve İnsan, 9(33), 33-52.
• Güngör, N. (2023). Sürdürülebilirlik raporlarında döngüsel ekonomi: Borsa İstanbul’da bir araştırma. Denetim ve Güvence Hizmetleri Dergisi, 3(1), 36-47.
• Gürbüz, F. & Çavdarcı, S. (2018). Geri dönüşüm sektörüne ilişkin sorun alanlarının DEMATEL ve GRI DEMATEL yöntemiyle değerlendirilmesi. Sakarya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 22(2), 285-301.
• İnağ, T. & Arıkan, M. (2020). Katı atık getirme merkezi kuruluş yer seçimi için DEMATEL-ANP ve matematiksel programlama yöntemleriyle bütünleşik bir yaklaşım: Ankara ilinde bir uygulama örneği. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Fen Bilimleri Dergisi, 36(1), 33-46.
• Kargın, A., Dayan, A. & Şahin, N. M. (2021a). Generalized hamming similarity measure based on neutrosophic quadruple numbers and its applications to law sciences. Neutrosophic Set and Systems, 40, 45-67.
• Kargın, A., Şahin, M. ve Aksuvar B. (2022b) Genelleştirilmiş küme değerli nötrosofik dörtlü sayılara dayalı DEMATEL yöntemi, IV. International Ankara Multidisciplinary Studies Congress, 29-31 July 2022 Ankara, Turkey.
• Meseguer-Sánchez, V., Gálvez-Sánchez, F. J., Molina-Moreno, V. & Wandosell-Fernández-de-Bobadilla, G. (2021). The main research characteristics of the development of the concept of the circular economy concept: a global analysis and the future agenda. Frontiers in Environmental Science, (9), https://doi.org/10.3389/fenvs.2021.704387.
• Murray, A. V., Skene, K. R. & Haynes, K. (2017). The circular economy: An interdisciplinary exploration of the concept and application in a global context. Journal of Business Ethics, (140), 369-380.
• Sarı, B., Birkocak, D. T. & İşler, M. (2021). Analysing the purchasing decision-making for a recycled materials used garment by DEMATEL method. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (32), 864-871.
• Song, Q., Li, J. & Zeng, X. (2015). Minimizing the increasing solid waste through zero waste strategy. Journal of Cleaner Production, (104), 199-210.
• Stanković, J. J., Janković-Milić, V., Marjanović, I. & Janjic, J. T. (2021). An integrated approach of PCA and PROMETHEE in spatial assessment of circular economy indicators. Waste Management, (128), 154-166.
• Saydan, M., Türk, F., Keskin, Ü. S. & Say, H. (2022) Yüksek oranda sülfat içeren uçucu küllerin klinker ikame malzemesi olarak kullanılabilirliğinin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, doi: 10.5505/pajes.2022.34984
• Şahin, M., Kargın, A. & Uz, M. S. (2021). Generalized Euclid measures based on generalized set valued neutrosophic quadruple numbers and multi criteria decision making applications. Neutrosophic Sets and Systems, 47, 573-600.
• Terekli, G., Özkan, O. & Bayın, G. (2013). Çevre dostu hastaneler: Hastaneden yeşil hastaneye. Ankara Sağlık Hizmetleri Dergisi, 12(2), 37-54.
• Yıldız, H. (2016). Sürdürülebilirlik bağlamında sağlık sektöründe inovatif uygulamalar: Yeşil hastaneler. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(13), 323-340.
• Yüksel, S., Dinçer, H. & Çelebi, B. (2022a). Yeşil hastanelerin gelişimi için stratejik unsurların belirlenmesi: Enerji bazlı faktörlere yönelik DEMATEL yöntemi ile bir analiz. İstatistik ve Uygulamalı Bilimler Dergisi, (5), 29-39.
• Yüksel, S., Dinçer, H. & Vatandaş, E. (2022b). Kamudaki israfın azaltılması için DEMATEL yöntemi yardımıyla strateji önerilerinin sunulması. İstatistik ve Uygulamalı Bilimler Dergisi, (6), 47-54.
• Zaman, A. (2017). A strategic framework for working toward zero waste societies based on perceptions surveys. Recycling, 2(1), 1-15.