Velilerin Gözünden 4-6 Yaş Kur’an Kursları Üzerine Bir Meta-Sentez Çalışması

Yıl 2023, Cilt: 22 Sayı: 4, 1078 - 1093, 20.10.2023

Münir Ecer

https://doi.org/10.21547/jss.1344154

Öz

Bu çalışmada Diyanet İşleri Başkanlığı’na bağlı olarak 2013 yılından beri faaliyet yürüten 4-6 yaş Kur’an kurslarına ilişkin veli görüşlerine yönelik çalışmaların merkeze alınarak meta-sentez yöntemiyle incelenmesi ve bu görüşlerin genel bir değerlendirmesinin elde edilmesi amaçlanmıştır. Türkiye’nin farklı bölgelerinde yürütülen veli görüşlerine dayalı 4-6 yaş Kur’an kursu çalışmalarında hem benzer hem de farklı bulgu ve sonuçlar elde edilmiştir. Çalışmada bilimsel yöntem olarak kullanılan meta-sentez, nitel araştırmalarda giderek araştırma sayısı artan bir konuya ilişkin bulgu ve sonuçları bir araya getirip analiz eden ve genel bir değerlendirmenin elde edilmesini sağlayan bir özellik taşımaktadır. Bu yöntemi kullanarak Türkiye’de 4-6 yaş Kur’an kurslarına çocuklarını gönderen velilerin görüşlerini içeren çalışmaların veri ve sonuçları ile ilgili genel bir panoramanın elde edilebileceği düşünülmüştür. Çalışma grubunda toplam 10 araştırma yer almıştır. Bunlar araştırmacı tarafından taranarak kodlandırılmış daha sonra da temalara ulaşılmıştır. Ulaşılan temalar; kursu tercih gerekçesi, içerik, kazanımlar, fiziksel koşullar ve öğretici yeterliğidir. Elde edilen sonuçlara göre veliler dinî eğitim başta olmak üzere resmî kurum, tavsiye, sosyalleşme, örgün eğitime hazırlık gibi gerekçelerle çocuklarını bu kurslara göndermektedir. Kurslarda verilen eğitimin içeriği ve öğrencilerin edindiği kazanımlarla ilgili bulgular, velilerin genel anlamda memnuniyetini ortaya koymakla beraber çeşitli problemlerin de ifade edilmesini sağlamıştır. Kursların fiziksel koşullarına ilişkin verilerin bir kısmı yeterli olduğu yönünde sonuçlar verirken elverişsiz ve iyileştirilmesi gereken yönlere de işaret etmiştir. Son olarak velilerin gözünden kursların öğreticilerinin alan bilgisi ve pedagojik donanımları genel anlamda yeterli görülmüş, bununla beraber bazı iletişim ve iş birliği eksikliklerine de temas edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi, Diyanet İşleri Başkanlığı, 4-6 Yaş Kur’an Kursu, Veli, Meta-Sentez

A Meta-Synthesıs Study On The Qur'an Courses For 4-6 Years From The Perspectıves Of Parents

Öz

In the study, it is aimed to examine the studies on the opinions of parents about the 4-6 age Qur'an courses, which have been operating since 2013 under the Presidency of Religious Affairs, by meta-synthesis method and to obtain a general evaluation. Studies carried out in different regions of Turkey on this subject have obtained both similar and different findings and results. Meta-synthesis, which is used as a method in the study, has a feature that analyzes the findings and results related to an increasing number of researches in qualitative research and enables a general evaluation to be made. By using this method, it is thought that a general panorama can be obtained about the data and results of the studies that include the opinions of the parents who send their children to Qur'an courses aged 4-6 in Turkey. A total of 10 studies were included in the study group. These were examined and coded by the researcher, and then the themes were reached. The themes reached; Why the course is preferred, the content of the courses, achievements, physical conditions and instructor proficiency. According to the results, parents send their children to these courses primarily for religious education, then official institutions, advice, socialization, preparation for formal education. Findings related to the content of the education and achievements revealed the satisfaction of the parents in general, and also enabled the expression of various problems. While some of the data on physical conditions were sufficient, they also pointed to unfavorable and areas that need improvement. Finally, the parents found their instructors' content knowledge and pedagogical equipment sufficient in general, but they also touched on some communication and cooperation deficiencies.

Anahtar Kelimeler

Religious Education, Presidency of Religious Affairs, Parent, Meta-Synthesis, 4-6 years Qur'an course

Kaynakça

• Akgül, M. (2020). 4-6 yaş grubu Kur’an kursu eğitiminin veli görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi (Amasya örneği) [Yüksek lisans tezi]. Amasya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Amasya.
• Akto, S., & Akto, A. (2017). Okul öncesi öğretmenlerinin din eğitimi hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, 9(2), 1096-1121.
• Arıcan, S., & Yalvaç Arıcı, H. (2022). Kur’an kursu öğreticilerinin yetişkin eğitiminden 4-6 yaş kurslarına geçiş süreci hakkında fenomenolojik bir araştırma. Diyanet İlmi Dergi, 58(3), 1257-1300.
• Arpacı, Ö., & Soydemir, F. (2020). DİB’in 4-6 yaş grubu Kur’an kurslarında din-ahlak- değerler eğitimi uygulamaları ve sorunları: Edirne uygulama örneği. İçinde M. Bayyiğit, M. Özkan, A. A. Çanakcı, & A. H. A. Abdelghany (Ed.), Erken çocukluk dönemi din-ahlak-değerler eğitimi ve sorunları-2 (ss. 121-131). Konya: Palet Yayınları.
• Aşkın, B., & Er, H. (2023). Diyanet İşleri Başkanlığı 4-6 yaş grubu Kur’an kursları öğretim programı değerlendirme ölçeği. Dini Araştırmalar, 26(64), 277-309.
• Aşlamacı, İ. (2020). 4-6 yaş Kuran kursları öğretim programının (2018) eğitim programı temel öğeleri açısından değerlendirilmesi. İçinde M. Bayyiğit, M. Özkan, A. A. Çanakcı, & A. H. A. Abdelghany (Ed.), Erken çocukluk dönemi din-ahlak-değerler eğitimi ve sorunları-1 (ss. 138-148). Konya: Palet Yayınları.
• Aybey, S. (2019). 4-6 yaş grubu Kur’an kurslarının eğitim-öğretim faaliyetleri ve problemleri (Zonguldak İli Örneği). Bülent Ecevit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 6(2), 207-240.
• Aybey, S. (2022). Okul öncesi öğretmenlerinin okul öncesi dönemde din eğitimi hakkındaki görüşleri üzerine bir araştırma. Tasavvur Tekirdağ İlahiyat Dergisi, 8(2), 915-958.
• Aydın, M. Z., & Budak, E. (2020). Diyanet İşleri Başkanlığı 2013 ve 2020 yılları 4-6 yaş grubu Kur’an kursu öğretim programlarının değerler eğitimi açısından incelenmesi ve öneriler. İçinde M. Bayyiğit, M. Özkan, A. A. Çanakcı, & A. H. A. Abdelghany (Ed.), Erken çocukluk dönemi din-ahlak-değerler eğitimi ve sorunları-1 (ss. 119-137). Konya: Palet Yayınları.
• Bayka, H. (2019). Öğretici ve veli görüşleri açısından Kur’an kursları öğretim programı (4-6 yaş grubu)’nın değerlendirilmesi [Yüksek lisans tezi]. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun.
• Bulut, İ., & Sarı, B. (2021). Kur’an kursları öğretici kitabındaki etkinlik uygulamalarının öğretici görüşleri doğrultusunda incelenmesi. Hitit Sosyal Bilimler Dergisi, XIV(2), 408-428.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Sosyal bilimler için veri analizi kitabı. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Çelik, F., & Çakmak, A. (2023). Öğreticilerin gözünden 4-6 yaş Kur’an kursu öğretim programındaki soyut kavramların öğretimi üzerine nitel bir araştırma. Değerler Eğitimi Dergisi, 21(45), 1-34. https://doi.org/10.34234/ded.1182442
• Çelik, N. (2019). 4-6 yaş grubu çocukların inanç esaslarını algılayış biçimleri [Yüksek lisans tezi]. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gümüşhane.
• Çınar, F. (2016). Öğretmenlerine ve velilerine göre okul öncesi dönemde din eğitimi. Isparta: Fakülte Kitabevi.
• Dam, H. (2013). Çocukluk dönemi din eğitimi. İçinde M. Köylü (Ed.), Gelişimsel basamaklarına göre din eğitimi (3. Baskı, ss. 13-64). Ankara: Nobel Yayınları.
• Demir, Ö., & Camadan, R. (2019). 4-6 yaş grubu Kur’an kursları ebeveyn memnuniyeti: Bayburt il örneği. Bayburt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 9(1), 7-38.
• DİB. (t.y.). Faaliyet raporu 2014. Geliş tarihi 04 Temmuz 2023, gönderen https://stratejigelistirme.diyanet.gov.tr/Documents/2014%20Yılı%20Faaliyet%20 Raporu.pdf.
• DİB. (2018). Kur’an kursları öğretim programı (4-6 yaş grubu). https://egitimhizmetleri.diyanet.gov.tr/Documents/Kur%27an%20Kursları%20Öğretim%20Programı%20(4-6%20Yaş)%20-%202018.pdf
• DİB. (2021). 2021-2022 Eğitim-Öğretim Yılı Kur’an Kursları Uygulama Esasları. DİB. https://webdosyasp.diyanet.gov.tr/muftuluk/UserFiles/bursa/Ilceler/orhangazi/UserFiles/Files/2021-2022%20KURAN%20KURSLARI%20UYGULAMA%20ESASLARI_92f6e9a1-d32d-40f2-bf93-3e2b0a079230.pdf
• DİB. (2022). 4-6 yaş grubu Kur’an kursları öğretim programı. https://egitimhizmetleri.diyanet.gov.tr/Documents/4-6%20Yaş%20Grubu%20Kuran%20kursları%20Öğretim%20Programı-2022.pdf
• DİB. (2023). Diyanet İşleri Başkanlığı 2022 yılı idare faaliyet raporu. https://stratejigelistirme.diyanet.gov.tr/Documents/2022%20Yılı%20Faaliyet%20Raporu.pdf
• Diler, R. (2020). 4-6 yaş Kur’ân kursu öğreticilerine göre mahremiyet eğitimi ve önemi. Eskiyeni, 41, 623-652.
• Dinçer, S. (2018). Content analysis in for educational science research: meta analysis, meta- synthesis, and descriptive content analysis. Bartın University Journal Of Faculty Of Education, 7(1), 176-190.
• Ecer, M. (2023). Velilere göre 4-6 yaş Kur’an kursları (Van örneği). Türkiye Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 15, 151-172. https://doi.org/10.53112/tudear.1229108
• Ecer, M., & Çakmak, A. (2021). Bir meta-sentez çalışması: öğreticilerin gözünden 4-6 yaş Kur’an kursları. Marife: Dini Araştırmalar Dergisi, XXI(2), 803-831.
• Erpay, İ. (2020). Okul öncesi eğitim kurumlarında din eğitimi: Erken dönem din eğitimine ilişkin ebeveyn görüşleri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 49, 179-215.
• Gelici, Z. (2022). 4-6 yaş Kur’an kursu etkinlik kitaplarının hikâye içeriği ve resimleme özellikleri açısından incelenmesi. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 24(45), 85-115.
• Genç, M. F. (2019). Diyanet İşleri Başkanlığı’na bağlı 4-6 yaş grubu Kuran kurslarında din eğitimi. Uluslararası İslam Araştırmaları Dergisi (İHYA), V(2), 506-521.
• Gücen, A., Çakmak, A., & Ay, M. F. (2016). 4-6 yaş Kur’an kursu öğretim programının öğretici görüşleri çerçevesinde değerlendirilmesi. İçinde M. Kıbrıs (Ed.), Uluslararası erken çocukluk eğitimi kongresi bildiri kitabı (ss. 752-765). İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi.
• Gül, T. (2019). 4-6 yaş dönemi çocuklarda merhamet eğitimi [Yüksek lisans tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Gün, A. (2016). Veli ve öğretici görüşleri doğrultusunda 4-6 yaş grubu Kur’an kursu eğitimi: Samsun ili örneği. Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7, 33-66.
• İpek, Y., & Öncü, A. (2022). 4-6 yaş Kur’an kursu öğreticilerinin teknoloji yeterlilikleri hakkında bir karma yöntem araştırması. Dini Araştırmalar, 25(62), 111-148.
• Karasu, T. (2019). Kur’an Kursu Öğreticilerine Göre Okul Öncesi Dönemde Din Eğitimi: Muş İli Örneği. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İlahiyat Tetkikleri Dergisi (İLTED), 51, 479-500.
• Kasar, G., & Aydın, Y. (2023). Ebeveynlerin 4-6 yaş grubu Kur’an kurslarından memnuniyet ve beklentileri üzerine bir araştırma: Muş ili örneği. Amasya İlahiyat Dergisi, 20, 458-496. https://doi.org/10.18498/amailad.1260171
• Koç, A. (2020). Okul öncesi eğitim kurumlarında din ve değer eğitimi (mevcut durum—sorunlar- çözüm önerileri). İçinde M. Bayyiğit, M. Özkan, A. A. Çanakcı, & A. H. A. Abdelghany (Ed.), Erken çocukluk dönemi din-ahlak-değerler eğitimi ve sorunları-2 (ss. 20-32). Konya: Palet Yayınları.
• Korkmaz, M. (2019). 4-6 yaş grubu Kur’an kurslarında din eğitimi (sorunlar ve çözüm önerileri). Kayseri: Kimlik Yayınları.
• Korkmaz, M. (2020). 4-6 yaş grubu Kur’an kursu öğreticilerinin eğitim-öğretim yeterlikleri üzerine bir araştırma. İlahiyat Tetkikleri Dergisi, 53, 237-261.
• Korkmaz, M., & Çayan Yobaş, H. (2022). 4-6 yaş grubu Kur’an kurslarında değer öğretiminde hikâye kullanımına ilişkin nitel bir araştırma. Tokat İlmiyat Dergisi, X(2), 657-682.
• Kurt, İ. (2017). Velilerin 4-6 yaş grubu Kur’an kurslarından memnuniyet düzeyleri ve beklentileri üzerine bir araştırma (Ankara örneği) [Yüksek lisans tezi]. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çorum.
• Küçük, B. (2021). Diyanet eğitim kurumlarında 4-6 yaş çocuğunun eğitim ve dini sosyalleşme açısından incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Noblit, G. W., & Hare, R. D. (1999). Meta-ethnography: Synthesizing qualitative studies. counterpoints, 44, 93-123.
• Oruç, C. (2010). Okul öncesi dönemde dini duygunun kökenleri ve gelişimi. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 10(3), 75-96.
• Öncü, A. (2021). 4-6 yaş Kur’an kurslarında öğreticileri etkileyen unsurlar (Denizli örneği). Kocatepe İslami İlimler Dergisi, IV(2), 259-282.
• Özdemir Türk, H. (2019). Çocuklarını Kur’an kursu veya anasınıfına gönderen ailelerin tercihlerine ilişkin bir çözümleme [Yüksek lisans tezi]. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• Öztürk, T. (2022). Veli ve öğretici görüşleri doğrultusunda 4-6 yaş grubu Kur’an kursunda verilen eğitimin yaşa göre yarattığı etkiler [Yüksek lisans tezi]. Amasya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Amasya.
• Öztürk, T., & Gün, A. (2022). Veli ve öğretici görüşleri doğrultusunda 4-6 yaş grubu Kur’an kursunda verilen eğitimin yaşa göre yarattığı etkiler. İçinde H. Yerkazan (Ed.), Sosyal bilimler araştırmaları-1 (ss. 177-214). Ankara: Sonçağ Yayınları.
• Polat, S., & Ay, O. (2016). Meta-sentez: Kavramsal bir çözümleme. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 4(1), 52-64.
• Sağlam, İ. (1998). Okulöncesi eğitimde bulunması gereken hedefler nelerdir? Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, VII(7), 559-563.
• Sarı, B. (2019). Kur’an kursları öğretici kitabındaki uygulamaların incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Selçuk, M. (1990). Çocuk eğitiminde dini motifler (okul öncesi çağ). İslâmî Araştırmalar, IV(2), 105-117.
• Sürmen, S. (2021). Okul öncesi öğretmenlerinin din ve değerler eğitimi hakkındaki görüşleri üzerine nitel bir araştırma [Yüksek lisans tezi]. Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• Şen, S. (2018). 4-6 yaş grubu çocuklarda Kur’an tasavvuru [Yüksek lisans tezi]. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.
• Tosun, C. (2020). Okulöncesi din eğitiminin psikolojik temellerinin önemi: 4-6 yaş din öğretimine gelişim ödevleri odaklı yaklaşım. İçinde M. Bayyiğit, M. Özkan, A. A. Çanakcı, & A. H. A. Abdelghany (Ed.), Erken çocukluk dönemi din-ahlak-değerler eğitimi ve sorunları-1 (ss. 224-228). Konya: Palet Yayınları.
• Tüfekçi, K. (2020). Diyanet İşleri Başkanlığı 4-6 yaş Kur’an kursları eğitiminin öğretici ve veli görüşlerine göre incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
• Üzümcü, M. (2020). Öğreticilere göre diyanet 4-6 yaş Kur’an kursları (Çorlu örneği). Trabzon İlahiyat Dergisi, 7(1), 7-51.
• Yağcı, S. (2020). Öğreticilere göre Diyanet İşleri Başkanlığı ve müftülüklerin 4-6 yaş grubu Kur’an kursları çalışmaları. Balıkesir Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 11, 195-221.
• Yazıbaşı, M. A. (2020). Kur’an kursu öğreticilerine göre 4-6 yaş Kur’an kursu öğreticisi, öğrencisi ve öğrenci velisinin ihtiyaç ve beklentileri (Kırıkkale örneği). Dini Araştırmalar, 23(57), 95-116. https://doi.org/10.15745/da.749609
• Yazıbaşı, M. A. (2022). 4-6 yaş Kuran kursu öğreticilerinin online eğitim tecrübeleri üzerine nicel araştırma (Ankara örneği). Journal of Analytic Divinity, 6(1), 33-61. https://doi.org/10.46595/jad.1081858
• Yüksel, Z. (2022). 4-6 yaş Kur’an kursu öğretim programının değerlendirilmesi (Stufflebeam CIPP Modeli). Ankara: Grafiker Yayınları.
• Zimmer, L. (2006). Qualitative meta-synthesis: A question of dialoguing with nexts. Journal Of Advanced Nursing, 53(3), 311-318.