Dede Korkut Anlatılarında “Mal/Eşya/Varlık” Üzerinden Şiddet

Yıl 2023, Cilt: 22 Sayı: 4, 1203 - 1210, 20.10.2023

Adem Balkaya

https://doi.org/10.21547/jss.1349389

Öz

Dede Korkut narratives are one of the most important sources of Turkish culture. Just as the lives of individuals shape their lives, the experiences of the community also affect the life and existence of an entire society among other societies. Narratives therefore need to be evaluated and explained from almost every angle. Dede Korkut narratives are a valuable source that we can find traces of the whole life of Turkish society. Previously, narratives have been evaluated and tried to be explained from many different perspectives. In this study, the economic aspect of the phenomenon of violence, which we frequently encounter in narratives, will be emphasized. Although violence as a concept evokes negative elements in all areas of use, some causes or consequences of this phenomenon should be taken into account. Heroic narratives center on acts of violence. However, the violence here is committed for purposes such as saving society or individuals in particular from danger, spreading justice or religion, rather than persecution. The phenomenon of violence that we encounter quite often in Dede Korkut narratives should be explained in some way. Because in the acts of violence we see in the narratives, the heroes in Dede Korkut are not the initiators of the event, but are compulsorily included in the event. For this reason, the acts of violence in the narratives should be examined more closely. Especially in narratives such as Dede Korkut, where the heroic aspect predominates, the abundance of acts of violence needs to be explained. Violence is of great importance not only physically but also emotionally/psychologically through language and economically through property/goods/assets. In the Dede Korkut narratives, it is seen that a number of incidents are experienced with the phenomenon of violence both by the enemy against Oghuz, by Oghuz against the enemy and within Oghuz itself through property/assets/goods. First of all, the forms of economic violence in the narratives will be identified. Then the causes and consequences of such violence will be discussed.

Anahtar Kelimeler

Dede Korkut, Violence, Economic violence.

Dede Korkut Anlatılarında “Mal/Eşya/Varlık” Üzerinden Şiddet

Öz

Dede Korkut anlatıları Türk kültürünün en önemli kaynaklarından biridir. Fertlerin yaşadıkları nasıl hayatına yön vermekte ise kolektifin yaşadıkları da bütün bir toplumun diğer toplumlar arasında yaşamına ve varlığına yön vermektedir. Bu nedenle anlatılar hemen her açıdan değerlendirilmeli ve izah edilmelidir. Dede Korkut anlatıları Türk toplumunun bütün bir yaşamında izlerini bulabildiğimiz kıymetli bir kaynaktır. Daha önceden anlatılar çok farklı açılardan farklı bakış açılarıyla değerlendirilmiş ve izah edilmeye çalışılmıştır. Bu çalışmada da anlatılarda sıklıkla karşımıza çıkan şiddet olgusunun ekonomik yönü üzerinde durulacaktır. Şiddet kavram olarak bütün kullanım alanlarında olumsuz öğeleri çağrıştırsa da bu olgunun kimi nedenleri veya sonuçları dikkate alınmalıdır. Kahramanlık konulu anlatıların odağındaki hususlardan biri de şiddettir. Ancak buradaki şiddet bir zulümden ziyade toplumu veya özelde bireyleri tehlikeden kurtarmak, adaleti veya dini yaymak gibi gayelerle yapılır. Dede Korkut anlatılarında oldukça sık karşımıza çıkan şiddet olgusu bir şekilde izah edilmelidir. Zira Dede Korkut kahramanları anlatılarda gördüğümüz şiddet eylemlerinde olayı başlatan değil olayın içerisine mecburen dahil edilen konumdadırlar. Bu nedenle anlatılarda geçen şiddet eylemleri daha yakından incelenmelidir. Özellikle Dede Korkut gibi kahramanlık yönü ağır basan anlatılarda şiddet eyleminin çokluğunun mutlaka izah edilmesi gerekmektedir. Şiddet fiziksel olduğu kadar dil üzerinde yapılan duygusal/psikolojik ve mal/eşya/varlık üzerinden yapılan ekonomik yönüyle de önemlidir. Dede Korkut anlatılarında mal/varlık/eşya üzerinden hem düşmanın Oğuz’ a hem Oğuz’un düşmana hem de Oğuz’un kendi içinde şiddet olgusuyla birtakım hadiselerin yaşandığı görülmektedir. Öncelikle anlatılarda ekonomik şiddetin hangi şekillerde karşımıza çıktığı tespit edilecektir. Daha sonra bu tür şiddet olgusunun nedenleri ve sonuçları tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Dede Korkut, Şiddet, Ekonomik Şiddet.

Kaynakça

• Arendt, H. (1996). Şiddet üzerine, (Peker, B. Çev), Cogito Şiddet Özel Sayısı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, (6-7), 7-21.
• Balkaya, A. (2023). Dede Korkut hikâyelerinde şiddet işlevsel bir okuma. Ankara: Fenomen Yayınları.
• Dursun, Y. (2011). Şiddetin izini sürmek: Şiddet nedir?. Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, (12), 1-18.
• Ergin, M. (2016). Dede Korkut Kitabı I-2. Ankara: TDK Yayınları. https://sozluk.gov.tr/ [Erişim Tarihi 10.08.20223] https://www.kamusiturki.com/ [Erişim Tarihi 10.08.2023]
• Kaplan, M.(1999). Edebiyat üzerine araştırmalar 1. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Michaud, Y., Şiddet. (Muhtaroğlu, C. Çev)., İstanbul: İletişim Yayınları.
• Okumuş, E. (2014). Doğamızdaki şiddet. İstanbul: Siyah Beyaz Kitap, İstanbul 2014, s. 11.
• Timuçin, A. (2004). Felsefe sözlüğü. İstanbul: Bulut Yayıncılık.
• Vandenbos, G. R. (Ed.) (2015). Apa dictionary of psychology. Washington: American Psychological Association, (II).
• Yurtcan, E. (2002). Ulusal ve uluslararası boyutta şiddet. Sporda şiddet ve fanatizm. İstanbul: Galatasaray Üniversitesi Yayınları.