Gaziantep Yerel Medyasında Çalışan Gazetecilerin Prekaryalaşma Deneyimleri

Yıl 2024, Cilt: 23 Sayı: 3, 841 - 864, 30.07.2024

Revşan Şen

https://doi.org/10.21547/jss.1433154

Öz

Çalışma koşullarında yaşanan güvencesizliğin derinleşmesi prekarya kavramına dönük çalışmaların artmasına neden olmuştur. Neoliberal politikaların etkisiyle risk faktörü dışında birçok olgunun geçicilik ve belirsizlik içermesi, çalışanların başta çalışma koşulları olmak üzere tüm yaşam alanlarını derin biçimde etkilemektedir. Meslek, yaş, cinsiyet ve coğrafya ayırt etmeksizin birçok alanda çalışanları etkileyen bu görece yeni koşullar, dünyada olduğu gibi Türkiye’de de medya çalışanlarını da güvencesizliğe tabi kılmaktadır. Bu araştırma, önemli bir toplumsal kurum olarak yerel demokrasileri güçlendirme potansiyeline sahip olan yerel medyada çalışan gazetecilerin çalışma koşullarını prekarya tartışmaları bağlamında analiz etmeyi amaçlamaktadır. Nitel araştırma yöntemine başvurulan çalışmada, toplamda on yerel gazeteci ile yarı yapılandırılmış görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Yapılan görüşmelerin sonucunda, gazetecilerin her an işten çıkarılma endişesi yaşadıkları, kadın gazetecilerin evlenmek ve çocuk doğurmak gibi kararları bu belirsizlik süreci içerisinde ertelemek zorunda kaldıkları görülmüştür. Herkesin birbirini tanıdığı bir yerel medya ortamında dayanışma ağları geliştiremeyecek ölçüde az sayıda oldukları belirtilen yerel gazetecilerin birbirleri ile girdikleri rekabet de güvencesizliğin daha yoğun biçimde deneyimlenmesine yol açmaktadır. Bununla birlikte istihdam güvencesinden yoksun olan gazetecilerin bu rekabet ve belirsizlik ortamında işlerinden atılmamak için işverenlerin talep ettiği her işi üstlenmek zorunda hissettikleri tespit edilmiştir. Yoğun biçimde hissettikleri bu güvencesizlik biçimlerine bakıldığında yerel gazetecilerin az sayıda yerel medya kuruluşu arasında yapmak zorunda hissettikleri seçim nedeniyle de güvencesiz çalışma koşullarının yeniden üretildiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

yerel medya, gazetecilik, prekaryalaşma, esnek çalışma

Precarization Experiences of Journalists Working in Gaziantep Local Media

Öz

The deepening of precarity in working conditions has led to an increase in studies on the concept of precariat. With the impact of neoliberal policies, the transience and uncertainty of many phenomena other than the risk factor deeply affects all areas of life, especially the working conditions of employees. These relatively new conditions, which affect workers in many fields regardless of profession, age, gender and geography, subject media workers to precariousness in Turkey as in the world. This study aims to analyse the working conditions of journalists working in local media, which has the potential to strengthen local democracies as an important social institution, in the context of the precarity debates. In this qualitative study, semi-structured interviews were conducted with a total of ten local journalists. As a result of the interviews, it was observed that journalists were worried about being dismissed at any time and that female journalists had to postpone decisions such as marriage and childbirth within this uncertainty. In a local media environment where everyone knows each other, the competition between local journalists, who are too few in number to develop solidarity networks, leads to a more intense experience of precariousness. In addition, it has been determined that journalists, who lack employment security, feel obliged to undertake every job demanded by employers in order not to be dismissed from their jobs in this environment of competition and uncertainty. Considering these forms of precariousness that they feel intensely, it has been concluded that precarious working conditions are reproduced due to the choice that local journalists feel obliged to make between a small number of local media organisations.

Anahtar Kelimeler

yerel medya, gazetecilik, prekarya, esnek çalışma, yeni medya

Kaynakça

• Adar, A. Ş. (2018). Türkiye’de yeni prekarya Suriyeli işgücü mü?. Çalışma ve Toplum, 1(56), 13-36.
• Akdemir, N., Öngel, F. S. (2017). Gaziantep’te göç ve yerellik üzerinden birikim dinamikleri. Emek Araştırma Dergisi, 8(11), 55-74.
• Akın, K., Duman, Ç. (2021). ‘Normal’ emeğin kırılganlığı ve eşitlenme: Eve sığmayan hayatlar ve pandemide seks işçileri belgesellerini prekarya üzerinden düşünmek. Viraverita E-Dergi, (13), 209-234.
• Alpman, S. P. (2015). Enformelleşme, kimlik, prekarizasyon emeğin Kürt hali. Katkı. Sosyal Araştırmalar Vakfı, 6-23.
• Assmann, K. (2023). Rise of the zombie papers: İnfecting Germany’s local and regional public media ecosystem. Media and Communication, 11(3), 360-370.
• Atar Gürsoy, Ö., Ulusoy Gürsoy, Ş. (2020). Günümüzün modern teknolojik işçileri prekarya çalışanların evliliklerinde aile iletişimi kavramına bakışları. Kurgu, 28(1), 194-215.
• Aydın, E. (2015). Antep savunması: Bir albayın hatıratı. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 53, 221-253.
• Aziz, A. (1990). Araştırma yöntemleri teknikleri ve iletişim. Ankara: A.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi ve Basın Yayın Yüksekokulu Basımevi.
• Barlas, U. (1972). Gaziantep basın tarihi 100. yıl. Karabük: Gaziantep Kültür Derneği Yayını.
• Baudelaire, C. (2001). Paris sıkıntısı. Dünya Klasikleri. Ankara: Çağdaş Matbaacılık.
• Bauman, Z. (2005). Bireyselleşmiş toplum, (Y. Alogan, Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Beck, U. (2014). Risk toplumu: Başka bir modernliğe doğru. İstanbul: İthaki Yayınları
• Bourdieu, P. (1998). Acts of resistance. New York: New Press.
• Bulut, Ç. K. (2019). Yapılanma, çözülme, belirsizlik: Gazetecilik pratikleri ve basın iş hukuku. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 2019(49), 187-206.
• Campbell, I., Price, R. (2016). Precarious work and precarious workers: Towards an improved conceptualisation. The Economic and Labour Relations Review, 27(3), 314-332.
• Castells, M. (2005). Enformasyon çağı: Ekonomi, toplum ve kültür I. Cilt Ağ toplumunun yükselişi 1. (Kılıç, E. Çev.), İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Chomsky, N. (2012). Plutonomy and the precariat: On the history of the U.S. economy in decline, The Huffington Post. Erişim Tarihi: 15.05.2023 https://Chomsky.İnfo/20120508/
• Churchill, B., Craig, L. (2019). Gender in the gig economy: Men and women using digital platforms to secure work in Australia. Journal of Sociology, 55(4), 741-761.
• Cohen, N. S. (2015). Entrepreneurial journalism and the precarious state of media work. South Atlantic Quarterly, 114(3), 513-533.
• Çakır, M. (2018). Bilgi toplumu kuramları ve prekarya tartışmaları. (Çakır, M. der.) Bilgi Toplumu Tartışmaları, 19-114.
• Dağdelen, M. Ç. (2021). Prekarya’nın pandemi döneminde yaşadıklarına dair bir örnek çalışma. Uluslararası Sosyal Bilimler Akademi Dergisi, (7), 1706-1739.
• Deuze, M. (2006). Akışkan yaşam, yakınsama kültürü ve medya çalışması. Erişim Tarihi: 26. 04. 2024. http://hdl.handle.net/2022/3343.
• Dowd, D. F. (2013). Kapitalizm ve kapitalizmin iktisadı: Eleştirel bir tarih. İstanbul: Yordam Kitap.
• Durna, T., İnal, A. (2010). 12 Eylül, medya ve demokratikleşme sorunu. Mülkiye Dergisi, 34(268), 123-145.
• Edstrom, M., Ladendorf, M. (2012). Freelance journalists as a flexible workforce in media industries. Journalism Practice, 6(5-6), 711-721.
• Fuchs, C. (2015). Dijital emek ve Karl Marx, (Tahir Emre Kalaycı ve Senem Oğuz, Çev.) NotaBene.
• Gezer, G. (2021). İşgücünün prekerleşmesi sürecinde beyaz yakalılar: AVM’de çalışanlar üzerine bir alan araştırması. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(40), 197-219.
• Gezgin, S. (2006). Medya ve Demokrasi. Medya merceğinde Almanya ve Türkiye, 20. Alman-Türk Gazeteciler Semineri. 18-20 Mayıs 2006. Antalya. Erişim Tarihi: 06.12.2022. http://www.konrad.org.tr/Medya½20Mercek/19gezgin.pdf.
• Girgin, A. (2009). Türkiye’de yerel basın. İstanbul: Der Yayınları.
• Göker, N. (2018). Sinemada prekarizasyon: Filmlerde güvencesizliğin mikro anlatıları. Journal of International Social Research, 11(55).
• Güllü, K., Kacur, M., Tanyeri, E. (2009). Okuyucuların yerel gazeteleri tercihlerinde etkili olan faktörler ve demografik özellikler itibarı ile algısal farklılıklar. Öneri Dergisi, 8(32), 271-282.
• Günerigök, M., Oğur, K. (2018). Prekarya sosyolojisi: Ücretli öğretmenler örneği. Din ve Bilim-Muş Alparslan Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi, 1(2), 138-156.
• Güney, G. Ö., Cengiz, S. (2023). Göç, göçmen politikaları ve Türkiye’de işgücü piyasalarında prekaryalaşma. İktisadi İdari ve Siyasal Araştırmalar Dergisi, 8(20), 236-249.
• Gürbilek, N. (2001). Vitrinde yaşamak. İstanbul: Metis Yayınları.
• Güven, O. Ö. (2007). Küresel medya-yerelleşme ve yerel medya. (Gezgin, S. Ed.) İçinde, Türkiye’de yerel basın, 321-336. İstanbul: İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayınları.
• Hardt, M., Antonio N. (2004). Çokluk, (Yıldırım, B. Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Hardt, M., Negri, A. (2019). Meclis, (Pilgir, A. E. Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Herman, E. S., Chomsky, N., Abadoğlu, E. (2012). Rızanın imalatı: Kitle medyasının ekonomi politiği. İstanbul: Bgst Yayınları.
• Hudson, A. (2023). Freelance photojournalists redefine their work: Perspectives on a precarious field. Journalism Practice, 1-18.
• Josephi, B., O’Donnell, P. (2023). The blurring line between freelance journalists and self-employed media workers. Journalism, 24(1), 139-156.
• Kalleberg, A. L., Hewison, K. (2013). Precarious work and the challenge for Asia. American Behavioral Scientist, 57(3), 271-288.
• Keten, E. T. ve Aydın, U. U. (1998). Medya endüstrisinde emek rejimi ve sendikal örgütlenme. Erişim Tarihi: 04.02.2022. Https://Halagazeteciyiz.Net/2018/06/21/Hala-Gazeteciyiz-Medya-Raporu-Haziran-2018-Medya-Endustrisinde-Emek-Rejimi-Ve-Sendikal-Orgutlenme/.
• Kına, S. A. (2022) Türk sinemasında yeni beyaz yakalı temsili: son çıkış ve küçük şeyler örnekleri. Yedi: Sanat, Tasarım ve Bilim Dergisi (28), 125-139.
• Kızılca, F. K., Kızılca, G. K. (2018). Türkiye’de iletişimciler ve “preker” emek: Gözden kaçmış bir veri tabanından bulgular. Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi, (29), 9-30.
• Lale, L. (2022). Suriye göçünün Türkiye’nin kentleşme süreçlerine etkileri: Gaziantep kenti örneği. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 9(4), 75-96.
• Machlup, F. (1962). The production and distribution of knowledge in the united states, ABD: Princeton University Press.
• Merve, A. (2020). Mondros Ateşkes Antlaşması’nın Türk tarihi açısından tarihsel önemi üzerine bir inceleme. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(105), 422-435.
• Millar, K. M. (2017). Toward a critical politics of precarity. Sociology compass, 11(6), E12483.
• Muntaner, C. (2018). Digital platforms, gig economy, precarious employment, and the invisible hand of social class. International Journal of Health Services, 48(4), 597-600.
• Odabaş, Y. (2020). Göçmen karşıtlığı ve prekarya. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (49), 531-566.
• Oğuz, Ş. (2011). Tekel direnişinin ışığında güvencesiz çalışma/yaşama: proletaryadan" prekarya" ya mı?. Mülkiye Dergisi, 35(271), 7-24.
• Oktayer, N., Susam, N. (2010). Kamu harcamaları-ekonomik büyüme ilişkisi: 1970-2005 yılları Türkiye örneği. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 22(1), 145-164.
• Oran S. (2015). Kitap incelemesi: Modern zamanların tutunamayanları prekarya: Sınıf mı, sınıftan kaçış mı?. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 70(1), 237-247.
• Özkan, E. İ., Cengiz, A. A. (2019). Prekerleşen meslekler içerisinde gazeteciliğin izdüşümü: Eskişehir’de yerel gazeteciler üzerinde bir inceleme, Emek Araştırma Dergisi (Gead), Cilt 10, Sayı 15, Haziran 2019, 103-132
• Öztürk, Ş., Nas F., İçöz E., (2008). 24 Ocak kararları, Neo-liberal politikalar ve Türkiye tarımı. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (2), 15-32.
• Pamuk, B. (2019). 1918-1921 Antep savunması kronolojisi. Ankara: Dumat Ofset Mat. San. ve Tic. A.Ş.
• Peksevgen, B. S. (2016). Global dünyada değişen basın ve gazetecilik. Global Media Journal Tr Edition, 6(12), 587-600.
• Polat A. (2022). Nitel araştırmalarda yarı-yapılandırılmış görüşme soruları: Soru form ve türleri, nitelikler ve sıralama. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(Özel Sayı 2), 161-182.
• Sennett, R. (2016). Karakter aşınması: Yeni kapitalizmde işin kişilik üzerindeki etkileri. (Yıldırım, B. Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Shenton, A. K. (2004). Strategies for ensuring trustworthiness in qualitative research projects. Education for information, 22(2), 63-75.
• Standing, G. (2014). Prekarya: Yeni tehlikeli sınıf, (Bulut, E. Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.
• Toktaş, S. (2010). 1980 sonrası değişen medya ortamında gazeteci: Zanaatkâr mı, profesyonel mi?. Mülkiye Dergisi, 34(269), 147-170.
• Toktaş, S. (2013). Medya emekçilerinin sendikal örgütlenme sürecine yönelik kavrayışları: Sorunlar ve çözüm önerileri / Unionization as Conceived by Media Labourers: Problems and Alternatives. Mülkiye Dergisi, 37(3), 61-100.
• Uçar, Bahri (2020) Haber üretim sürecinde otosansür: Gaziantep yerel basın örneği. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep.
• Ulusoy Nalcıoğlu, B. (2007). Türkiye’de yerel medya çalışanları, yerel medyanın sorunları ve çözüm önerileri. İçinde, Türkiye’de yerel basın. (Gezgin, S. Ed.), 197-210, İstanbul: İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayınları.
• Uzunoğlu, S. (2015). Yeni medyada dijital emek sömürüsü: tüketiciden üreticiye yeni medya, yeni sömürü pratikleri. Intermedia International E-Journal, 2(1), 181-194.
• Uzunoğlu, S. (2017). Gazetecilikte preker emeğin Türkiye’deki durumu. (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Galatasaray Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Uzunoğlu, S. (2018). Gazeteci emeğinin dönüşümü ve güvencesizleşme: Türkiyeli dijital haber odalarının serbest muhabirleri üzerine bir çalışma. Moment Dergi, 5(2), 195-218.
• Vatansever, A. (2013). Prekarya geceleri: 21. Yüzyıl dünyasında geleceği olmayan beyaz yakalıların rüyası. LAÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 1-20.
• Vatansever, A. (2016). Proletarya ile orta sınıf arasında: siyasi aktör olarak prekarya. Türkiye'de toplumsal tabakalaşma ve eşitsizlik. Erişim Tarihi: 02.02.2022. Https://D1wqtxts1xzle7.Cloudfront.Net/54929780/Sıyası_Aktor_Olarak_Prekarya_Final_Version-Libre.Pdf?1509994217=&Response-Content Disposition=İnline%3b+Filename%3dproletarya_Ile_Orta_Sınıf_Arasında_Sıyas.Pdf&Expires=.
• Vural, M. A. (2001). Toplumsal gelişim sürecine katkı sağlayan bir araç olarak yerel medya. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (11), 115-126.
• Yaylagül, L. (2018). Enformasyon toplumunun ekonomi politiği. Journal Of Communication Theory & Research / İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, (46).
• Yıkmış, M. S. (2020). Nitel araştırmalarda e-görüşme tekniği. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(1), 183-197.
• Yıldırım, A., Simsek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, N. (2009). Yerel basının etik sorunları. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi| Istanbul University Faculty Of Communication Journal, 1(36), 131-143.
• Yücebaş, M., Köksalan E., Gökgöz G., Yücebaş S., Güven, O. Ö., Şahin, E., Aydın, B. A., Madak, M., Göksu O., Akbaş, N. (2019) GAP bölgesinde yerel medya: sorunlar, tespitler, imkanlar. Erişim Tarihi: 10.04.2023. https://Www.Academia.Edu/40901242/Gap_B%C3%B6lgesinde_Yerel_Medya_Sorunlar_Tespitler_%C4%B0mkanlar.
• Yücesan-Özdemir, G. (2009). Emek ve teknoloji: Türkiye'de sendikalar ve yeni iletişim teknolojileri. Ankara: Tan Yayınları.