Beden Eğitimi̇ ve Spor Yüksekokulu Öğrencilerinin Yaşam Kalitesi̇ ve Algılanan Stres Düzeylerinin İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 23 Sayı: 4, 1718 - 1735, 24.10.2024

Ali Yıldırım , Mehmet Ozan Şahin

https://doi.org/10.21547/jss.1398178

Öz

Bu çalışma, Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu öğrencilerinin yaşam kalitesini ve algıladıkları stres düzeyini incelemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırmaya 82 erkek ve 110 kadın olmak üzere toplam 192 kişi katılmıştır. Veri toplama araçları olarak “Kişisel Bilgi Formu” ile Cohen vd. (1983) tarafından geliştirilen ve Eskin vd. (2013) tarafından Türkçeye uyarlanan "Algılanan Stres Ölçeği" ile Doğanay ve Sarı (2004) tarafından geliştirilen "Üniversite Yaşam Kalitesi Ölçeği" öğrencilere uygulanmıştır. Katılımcılardan elde edilen veriler IBM SPSS 25.0 programı aracılığıyla analiz edilmiştir. Demografik bilgilerin yüzdelik dağılımını belirlemek için frekans analizi kullanılmıştır. Bağımsız gruplar için Anova testi ve T testi uygulanmıştır. Elde edilen bulgularda; algılanan stres düzeyi ile yaşam kalitesi alt boyutları arasındaki ilişki istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur. Katılımcıların algılanan stres düzeyleri ölçeği puanlarının cinsiyet değişkeni, spor yapma değişkeni ve sınıf değişkenine göre anlamlı fark olduğu görülürken, üniversite yaşam kalitesi ölçeği puanlarının cinsiyet değişkenine, spor yapma değişkenine ve sınıf değişkenine göre anlamlı farklılık olmadığı görülmüştür. Katılımcıların algılanan stres düzeyleri ölçeği ve yaşam kalitesi ölçeği puanlarına göre bölüm değişkeni ve ekonomik gelir durumları açısından da anlamlı bir fark tespit edilmemiştir. Sonuç olarak; beden eğitimi ve spor yüksekokulu öğrencilerinin algılanan stres düzeyi ile yaşam kalitesi alt boyutlarından kimlik, sosyal olanaklar ve kararlara katılım alt boyutları arasındaki ilişki istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur. Algılanan stres düzeylerinin cinsiyet, spor yapma durumu ve sınıf değişkenlerinde daha yüksek bulunmuştur. Öte yandan, sporcuların öğrenim gördükleri bölüm ve ekonomik gelir durumları ile yaşam kalitesi ve algılanan stres düzeyleri arasında bir ilişkiye rastlanmamıştır.

Anahtar Kelimeler

Algılanan Stres, Öğrenci, Spor, Yaşam Kalitesi

Investi̇gati̇on of Quali̇ty of Li̇fe And Percei̇ved Stress Levels of Physi̇cal Educati̇on and Sports School Students

Öz

This study was conducted to examine the quality of life and perceived stress level of the students of the School of Physical Education and Sports. A total of 192 participants, 82 males and 110 females, participated in the study. As data collection tools, "Personal Information Form", "Perceived Stress Scale" developed by Cohen et al. (1983) and adapted into Turkish by Eskin et al. (2013) and "University Quality of Life Scale" developed by Doğanay and Sarı (2004) were applied to the students. The data obtained from the participants were analyzed through IBM SPSS 25.0 program. Frequency analysis was used to determine the percentage distribution of demographic information. Anova test and T test were applied for independent groups. In the findings obtained; the relationship between perceived stress level and quality of life sub-dimensions was found statistically significant. It was seen that there was a significant difference in the scores of the participants' perceived stress levels scale according to the gender variable, the variable of doing sports and the class variable, while there was no significant difference in the scores of the university quality of life scale according to the gender variable, the variable of doing sports and the class variable. According to the perceived stress levels scale and quality of life scale scores of the participants, no significant difference was found in terms of department variable and economic income status. As a result, the relationship between the perceived stress level of physical education and sports school students and the sub-dimensions of identity, social opportunities and participation in decisions among the quality of life sub-dimensions was found to be statistically significant. Perceived stress levels were found to be higher in the variables of gender, sporting status and class. On the other hand, there was no significant relationship between the quality of life and perceived stress levels of the athletes with the department they studied and their economic income status.

Anahtar Kelimeler

Perceived Stress, Student, Sport, Quality of Life

Kaynakça

• Akkaynak, N. N. (2021). Pandemi döneminde öğrencilerin beden eğitimi dersi mutluluk düzeyleri ile algılanan stresleri arasındaki ilişki. (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi. (https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp).
• Akyüz, H., Yaşartürk, F., Aydın, İ., Zorba, E., Türkmen, M. (2017). Üniversite öğrencilerinin yaşam kalitesi ve mutluluk düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(Special Issue 2), 253-262.
• Altuntaş, S. B., Başaran, Z., Çakmak, G. (2022). Rekreatif etkinliklere katılan ve katılmayan bireylerin koronavirüs 19 fobisi, algılanan stres ve sürekli kaygı düzeylerinin incelenmesi. Uluslararası Bozok Spor Bilimleri Dergisi, 3(1), 51-61.
• Amin, B. M. H. (2018). Üniversite öğrencilerinin akademik öz-yeterlik ve yaşam kalitelerinin fiziksel aktivite yapma durumlarına göre incelenmesi. (Van ili örneği). (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi. (https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp).
• Arsan, N. (2007). Türkiye’de sporcuların stresle başa çıkma davranışlarının belirlenmesi. (Yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi. Ankara.
• Babaoğlu, Ü. T., Özdenk, S. (2017). Algılanan stres ile gastrointestinal semptom arasındaki ilişkinin incelenmesi: Tanımlayıcı araştırma. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, (3), 138-145.
• Bakan, İ. (2004). Çağdaş yönetim yaklaşımları. İstanbul: Beta Basım Yayın, s. 34.
• Bedini, L. A., Gladwell, N. J., Dudley, W. N., Clancy, E. J. (2011). Mediation analysis of leisure, perceived stress, and quality of life in informal caregivers. Journal of Leisure Research, 43(2), 153-175.
• Berterö, C. (2003). What do women think about menopause? A qualitative study of women's expectations, apprehensions and knowledge about the climacteric period. International Nursing Review, 50(2), 109-118.
• Bherer, L., Erickson, K. I., Liu-Ambrose, T. (2013). A review of the effects of physical activity and exercise on cognitive and brain functions in older adults. Journal of Aging Research, 1, 657-678. Bozdağ, B. (2019). Üniversite öğrencilerinin fiziksel aktivite düzeyleri ile yaşam kaliteleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi. Ankara.
• Carnegie, D. (2012). Stres ve endişeyle başa çıkma yolları (Çev. G. Tokgöz). İstanbul: Nemesis Kitap.
• Caz, Ç., Aydoğdu, V., Tunçkol, H. M., Öncü, E. (2015). Zaman yönetimi becerisi ve stres ilişkisi: Beden eğitimi ve spor yüksekokulu öğrencileri örneği. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi/Academıc Sıght Internatıonal Refereed Onlıne Journal, 278.
• Chiang, Li-Ming. (2010). The Development of a Leisure and Life Satisfaction Scale for Outpatient (LLSSCP) Leisure Activity Programs In Iowa. (Unpublished Doctoral Dissertation). University of Northern Iowa.
• Clark, D. (2000) Paraeducators in inclusive classrooms: Their own perceptions. Remedial and Special Education. 21, 171-181.
• Clinciu, A. I. (2013). Adaptation and stress for the first year university students. ProcediaSocial and Behavioral Sciences. 78, 718-722.
• Cohen, S., Kamarck, T., Mermelstein, R. (1983). A global measure of perceived stress. Journal of Health and Social Behavior, 385-396.
• Çam, H. H., Nur, N. (2015). Hemşirelik ve ebelik öğrencilerinde algılanan stres ile gastrointestinal semptomlar arasındaki ilişki. TAF Preventive Medicine Bulletin, 14(6).
• Diener, E. (2006). Guidelines For National Indicators of Subjective Well - Beingand Ill - Being. Journal of Happiness Studies. 4 (7). 397- 404.
• Doğanay, A., Sarı, M. (2004). Öğrencilerin üniversitedeki yaşam kalitesine ilişkin algılarının demokratik yaşam kültürü çerçevesinde değerlendirilmesi (Çukurova Üniversitesi Örneği). Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(2), 107-128.
• Dyson, R., Renk, K. (2006). Freshmen adaptation to university life: Depressive symptoms, stress, and coping. Journal of Clinical Psychology, 62(10), 1231-1244.
• Erözkan, A. (2011). Üniversite öğrencilerinin sınav kaygısı ve başa çıkma davranışları. Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, 1(12) s. 47.
• Eskin, M., Harlak, H., Demirkıran, F., Dereboy, Ç. (2013). Algılanan stres ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: Güvenirlik ve geçerlik analizi. In New/Yeni Symposium Journal (Vol. 51, No. 3, pp. 132-140).
• Gillison, F. Skevington, S. M., Sato, A., Standage, M., Evangelidou, S. (2009). The effects of exercise ınterventions on quality of life in clinical and healthy populations: A meta-analysis. Social Science & Medicine, 68: 1700-1710.
• Görün, L., Öntürk, Y., Bingöl, E., Bayrakdaroğlu, Y. (2020). Futbol hakemlerinin benlik saygıları ve algılanan stres düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Düzce İli örneği). Akdeniz Spor Bilimleri Dergisi, 3(1), 127-140.
• Güler, D. (2006). Mastalji, yaşam kalitesi ve depresyon. (Uzmanlık Tezi). Sağlık Bakanlığı Şişli Etfal ve Araştırma Hastanesi, Aile Hekimliği, İstanbul, 64-65.
• Gündüz, S. (2019). Beden eğitimi ve spor öğretmenliği ve sınıf öğretmenliği bölümü öğrencilerinin algılanan stres düzeyleri ile stresle başa çıkma tarzlarının incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi. (https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp)
• Gürses, N. (2020). Türkiye basketbol liglerindeki profesyonel spor yöneticilerinin duygusal emek davranışları ile algılanan stres düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Doktora Tezi). YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Hızıroğlu, Ö. S. (2018). Spor bilimleri fakültesi öğrencilerinin öznel iyi oluş ve algılanan stres düzeylerinin rekreatif etkinliklere katılım durumları ve farklı değişkenler açısından incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Hughes, B (1997). Günlük hayatın stresine son. Ankara: Doruk Yayınları.
• İmamoğlu Kaya, M., Çiçek, G., İmamoğlu, M. (2020). Kadın futbolcularda algılanan stres, sporda güdülenme, sürekli öfke ve öfke tarzı düzeyleri. Journal Of International Social Research, 13(74).
• İştar, E. (2012). Stres ve verimlilik ilişkisi. Akademik Bakış Dergisi, 33(1), 1-21.
• Kangal, A. (2009). Üniversite yaşam kalitesi ölçeğinin psikometrik özelliklerinin incelenmesi ve Türk üniversite öğrencilerine uyarlanması. (Yüksek Lisans Tezi), Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Antalya, 222.
• Karadağ, Ö. (2008). Ankara'da bulunan yetiştirme yurtlarında yaşayan adölesanlarda sosyodemografik özelliklerin ve bedeni aktivite düzeyinin ruhsal belirtiler ve yaşam kalitesi açısından değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Karasar, N. (2015). Bilimsel araştırma yöntemi. 28. Baskı, Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Merdol, S. (2019). Yetişkin bireylerde obezite önyargısı ile yaşam kalitesi ve beslenme durumları arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Monteye H. J. (2000). Evaluation of some measurements of physical activity and energy expediture. Medicine & Science in Sports & Exercise. 31, 137-140.
• Myers, D. G., Diener, E. (1995). Who is happy? Psychological Science, 6(1). 10-19.
• Oktay, E. Y., Karahan, K. K., Yıldırım, Y. Z., Doğan, A. S. (2019). Yalova Üniversitesi öğrencilerinin üniversite yaşam kalitesi algılarının değerlendirilmesi. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 9(19), 17-43.
• Öztemiz, A. B. (2005). Örgütlerde stresin verimlilik ve performansla etkileşimi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(1), 271-288.
• Özyol, E. K. (2021). Boksörlerde Covıd-19’a yakalanma kaygısının algılanan stres düzeyi üzerine etkisinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Park, J. K. (2000). Coping strategies used by korean national athletes. The Sport Psychologist, 63–80. 74.
• Pekel, A. (2016). Spor yöneticiliği bölümünde öğrenim gören öğrencilerinin akademik öz yeterlilikleri ve üniversite yaşam kalitesi arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Phillips, A. (2013). “Perceived Stress.” In Encyclopaedia of Behavioral Medicine, edited by M. Gellman and J. Turner, 1453–1454. New York: Springer.
• Racic, M., Todorovic, R., Ivkovic, N., Masic, S., Joksimovic, B., Kulic, M. (2017). Self-perceived stress in relation to anxiety, depression and health-related quality of life among health professions students: A cross-sectional study from Bosnia and Herzegovina. Slovenian Journal of Public Health, 56(4), 251-259.
• Rowshan, A. (2011). Stres yönetimi hayatınızın sorumluluğunu almak için stresi nasıl yönetebilirsiniz? (Çev. Ş. Cüceloğlu). İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Sahranç, Ü. (2007). Stres kontrolü, genel öz-yeterlik, durumluk kaygı ve yaşam doyumuyla ilişkili bir akış modeli. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Psikoloji Ana Bilim Dalı Yayınlanmış Doktora Tezi, s. 84
• Salmon, P. (2001). Effects of physical exercise on anxiety. depression. and sensitivity to stress: A unifying theory. Clinical Psychology Review. 21, 33-61.
• Sarı, M. (2007). Demokratik değerlerin kazanımı sürecinde örtük program: Düşük ve Yüksek Okul Yaşam Kalitesi’ne sahip iki ilköğretim okulunda nitel bir çalışma. (Doktora Tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı, Adana: 485.
• Savcı, M., Aysan, F. (2014). Üniversite öğrencilerinde algılanan stres düzeyi ile stresle başa çıkma stratejileri arasındaki ilişki. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2014(3), 44-56.
• Schmitz, N., Kruse, J., Kugler, J. (2004). The association between physical exercises and health-related quality of life in subjects with mental disorders: Results from a cross-sectional survey. Preventive Medicine, 39(6), 1200-1207.
• Schneiderman, N., Ironson, G., Siegel, S. D. (2005). Stress and health: Psychological, behavioral, and biological determinants. Annu. Rev. Clin. Psychol. 1, 607-628.
• Serdar, E., Demirel, M. (2020). Algılanan stres ile serbest zaman doyumu arasındaki ilişki: Spor bilimleri öğrencileri örneği. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 22(3), 54-64.
• Seyedfatemi, N., Tafreshi, M., Hagani, H. (2007). Experienced stressors and coping strategies among Iranian nursing students. BMC Nursing, 6, 1-10.
• Shaw, M. P., Peart, D. J., Fairhead, O. J. W. (2017). Perceived stress in university students studying in a further education college. ReseaRch in Post-comPulsoRy Education, 22(3), 442-452.
• Şahin, A. (2018). Üniversite öğrencilerinin algılanan stres düzeylerinin fakülte türü ve cinsiyet değişkenlerine göre incelenmesi. Kilis 7 Aralık Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 2(1), 28-35.
• Taşdemir, D. Ş., Demirkan, E. (2022). Spor bilimleri fakültesi öğrencilerinde algılanan stresin yordayıcısı olarak psikolojik sağlamlık. Uluslararası Bozok Spor Bilimleri Dergisi, 3(2), 123-132.
• Terzi, A. R. (2007). Üniversite öğrencilerinin fakülte kültürüne yönelik algıları (Giresun Eğitim Fakültesi örneği). Milli Eğitim Dergisi. 176, 98-108.
• Thurber, C. A., Walton, E. A. (2012). Homesickness and adjustment in university students. Journal of American College Health, 60(5), 415-419.
• Toktaş, S., Demir, A. (2021). Covıd-19 pandemisinde beden eğitimi ve spor yüksekokulu öğrencilerinin yalnızlık ve stres düzeylerinin incelenmesi. Spor ve Rekreasyon Araştırmaları Dergisi, 3(2), 12-24.
• Topçuoğlu, N. (2018). Beden eğitimi ve spor öğretmenliği bölümü öğrencilerinin üniversite yaşam kaliteleri ile akademik öz yeterliklerinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Turhan, M. Ö., Arslanboğa, R. (2022). Spor bilimleri fakültesindeki öğretmen adaylarının iş bulma kaygısı ve algılanan stres düzeylerinin incelenmesi. Akdeniz Spor Bilimleri Dergisi, 5(4), 1138-1152.
• Türksoy, K. K. (2022). Beden eğitimi öğretmenlerinin algılanan stres ve fiziksel aktivite düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Tüzün, E. H., Eker, L. (2003). Sağlık değerlendirme ölçütleri ve yaşam kalitesi. Sağlık ve Toplum, 13(2), 3-8.
• Uğurlu, F. M. (2018). Kadın basketbolcularda algılanan stres nedenleri ve stresle başa çıkma yaklaşımları. Tarih Okulu Dergisi, 36(11), 149-159.
• Yamak, B. (2016), Adölesanların Bedeni Uygunluk Seviyelerinin Vücut İmajı, Benlik Tasarımı ve Stres Düzeyine Etkisi, The Journal of Academic Social Science, 4 (34), 191-201.
• Yıldırım, A., Şahin, M. O. (2023). Yaz spor okuluna katılan yüzücülerin covid-19’a yakalanma kaygılarının incelenmesi. Gaziantep Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 8(1), 44-56.
• Yıldırım, N. S., Karacabey, K. (2019). Türkiye ve Almanya’da okuyan beden eğitimi ve spor yüksekokulu öğrencilerinin vücut kompozisyonu, fiziksel aktivite düzeyi ve yaşam kalitesinin değerlendirilmesi. Spor Eğitim Dergisi, 3(2), 146-161.
• Yılmaz, T. (2023). Basketbol hakemlerinin algıladıkları stres düzeyleri ve başa çıkma yöntemlerinin incelenmesi. Kilis 7 Aralık Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 7(1), 192-200.