Actual Traces of Classical Poetry in the Countryside: Hasan Şahmaranoğlu's Poems Written in Classical Turkish Poetry Verse Forms in Almıla

Yıl 2024, Cilt: 23 Sayı: 4, 1375 - 1401, 24.10.2024

Bülent Kaya

https://doi.org/10.21547/jss.1464140

Öz

The tradition of classical Turkish poetry has lasted for about six centuries in a widespread sense and has raised important representatives. In the 19th century, there were some changes and innovations in terms of form, content, meter, etc. in the poetry tradition compared to the previous centuries. After this century, although the tradition of classical poetry continued, it lost its former prevalence and continued to live in modern Turkish poetry, folk poetry and folk memory with its sources, motifs, similes and other elements. Today, there are poets and poems that continue the tradition, albeit partially, and include the patterns of the classical Turkish poetry tradition in terms of form and content. In this context, the poems written in classical Turkish poetry verse forms in the work Almıla by Hasan Şahmaranoğlu, one of the prominent personalities of this city like Kilis, which has historical and cultural richness and has raised many artists and poets from its bosom, will be analyzed. Seven ghazals, one indemnity and seven tahmis in the aforementioned work will be evaluated with examples from Şahmaranoğlu's poems, taking into account his own poetic art and style, with his contacts with the classical poetry tradition. The poems of Şahmaranoğlu, who has an unforgettable place among the important figures raised by Kilis with his works and works, will be discussed in different aspects such as meter, content, literary arts as an actual representative of Kilis, where many poets came out in the classical literature tradition. In this way, the living forms of the classical poetry tradition in Kilis will be revealed in terms of form and content and a small contribution will be made to the field.

Anahtar Kelimeler

Classical Turkish poetry, Almıla, Hasan Şahmaranoğlu, tradition, continuity

Klasik Şiirin Taşradaki Aktüel İzleri: Hasan Şahmaranoğlu'nun Almıla'daki Klasik Türk Şiiri Nazım Şekilleriyle Yazılmış Şiirleri

Öz

Klasik Türk şiiri geleneği yaygın anlamda yaklaşık altı asır sürmüş, önemli temsilciler yetiştirmiştir. 19. yüzyılda da devam eden şiir geleneğinde şekil, muhteva, vezin vb. noktalarda önceki yüzyıllara nazaran bazı değişiklikler ve yenilikler olmuştur. Bu yüzyıldan sonra klasik şiir geleneği devam etmekle beraber eski yaygınlığını yitirmiş, modern Türk şiirinde, halk şiirinde ve halk belleğinde bünyesindeki kaynaklar, motifler, benzetmeler ve diğer unsurlarla yaşamaya devam etmiştir. Günümüzde kısmi de olsa geleneği devam ettiren, klasik Türk şiiri geleneğinin şekil ve muhteva noktasındaki kalıplarına yer veren şair ve şiirler vardır. Bu bağlamda Kilis gibi tarihî ve kültürel zenginliğe sahip, bağrından birçok sanatkâr ve edip yetiştirmiş olan bu şehrin öne çıkan kişiliklerinden Hasan Şahmaranoğlu’nun Almıla adlı eserindeki klasik Türk şiiri nazım şekilleriyle yazılmış şiirler incelenecektir. Bahsi geçen eserdeki yedi gazel, bir tazmin ve yedi tahmis, Şahmaranoğlu’nun klasik şiir geleneğine olan temaslarıyla, kendi şiir sanatı ve üslubu dikkate alınarak şiirlerinden örneklerle değerlendirilecektir. Kilis’in yetiştirdiği önemli simalar arasında yaptığı çalışmalar ve ortaya koyduğu eserlerle unutulmaz bir yer edinen Şahmaranoğlu’nun, klasik edebiyat geleneği hususunda birçok şairin çıktığı Kilis’in aktüel bir temsilcisi olarak gelenek doğrultusunda ortaya koyduğu şiirler ölçü, muhteva, edebî sanatlar gibi farklı açılardan ele alınacaktır. Böylelikle Kilis özelinde klasik şiir geleneğinin yaşayan formları şekil ve muhteva açısından ortaya konularak alana küçük de olsa katkı sağlanacaktır.

Anahtar Kelimeler

Klasik Türk şiiri, Almıla, Hasan Şahmaranoğlu, gelenek, süreklilik

Kaynakça

• Aksoy, Ö. A. (1984). Atasözü ve deyimler sözlüğü. 4.baskı. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Başçıllar, S. (1998). Kilisli divan şairleri antolojisi. İstanbul: Kilis Kültür ve Dayanışma Derneği Yayınları.
• Çakır, M. (2016). 1980 sonrası Türk şiirinde divan şiiri nazım şekillerinin kullanımına dair. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7 (1), 653-684.
• Devellioğlu, F. (2016). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat. 32.baskı. Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları.
• Dilçin, C. (1983). Örneklerle Türk şiiri bilgisi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Erdoğan, K., Akgül, S. (2016). Divan şiirinde gül redifli gazeller üzerine bir inceleme. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 40 (2), 53-65.
• Hüküm, M. (2018). Hasan Şahmaranoğlu'nun şiirleri üzerine bir değerlendirme. Hüküm, M. (Ed.) Kilis'te bilge bir kalem Hasan Şahmaranoğlu (s. 89-98). Kilis: Kilis 7 Aralık Üniversitesi KİTAM Yayınları.
• Hüküm, M. (2019). Bekir Vahid-i Zaman/Âşık Kutlu, Hasan Şahmaranoğlu, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Erişim adresi: https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/bekir-vahidi-zaman-asik-kutlu-hasan.
• Kanter, M. F., Genç, A. (2023). Kilis’te edebî hayat. Yıldırım, M.A. (Ed.) Geçmişten günümüze bilge şehir Kilis 2. cilt, (s. 654-709). Kilis: Kilis 7 Aralık Üniversitesi Yayınları.
• Kaplan, M. (2018). Hasan Şahmaranoğlu’nun bir tahmisi üzerine notlar. Hüküm, M. (Ed.) Kilis’te bilge bir kalem Hasan Şahmaranoğlu (s. 75-77). Kilis: Kilis 7 Aralık Üniversitesi Kilis Tarihi ve Kültürü Uygulama ve Araştırma Merkezi Yayınları.
• Karadişoğulları, E. (2018). Hasan Şahmaranoğlu, Hüküm, M. (Ed.). Kilis'te bilge bir kalem Hasan Şahmaranoğlu (s. 55-60). Kilis: Kilis 7 Aralık Üniversitesi KİTAM Yayınları.
• Kurnaz, C. (1997). Türküden gazele: Halk ve divan şiirinin müşterekleri üzerine bir deneme. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Macit, M. (2013). Hasan Şahmaranoğlu’nun şiirlerine dair. Şener, H. (Ed.) I. Uluslararası Muallim Rıfat Kilis ve Çevresi Sempozyumu (s. 441-444). Kilis: Kilis 7 Aralık Üniversitesi Muallim Rıfat Eğitim Fakültesi Yayınları.
• Şahin, A. (1999). Kilisli Abdullah Sermest Tazebay Divanı. Ankara: Uygur Tazebay Yayınları.
• Şahin, A. (1998). Kilisli Abdullah Sermest (Hâlis) Divanı (Metin-İnceleme). YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi. (https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=0eWk_kdnUOCTr29cmTgmig&no=0eWk_kdnUOCTr29cmTgmig)
• Şahmaranoğlu, H. (2018). Almıla. Kilis: Kilis 7 Aralık Üniversitesi Kilis Tarihi ve Kültürü Uygulama ve Araştırma Merkezi Yayınları.
• Tietze, A. (2016). Tarihî ve etimolojik Türkiye Türkçesi lügati. 1. cilt. Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları.
• Tietze, A. (2016). Tarihî ve etimolojik Türkiye Türkçesi lügati. 2. cilt. Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları.
• Tietze, A. (2016). Tarihî ve etimolojik Türkiye Türkçesi lügati. 3. cilt. Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları.
• Timurtaş, F. K. (1932). Kilis tarihi. İstanbul: Burhaneddin Matbaası.
• Yılmaz, F. (2017). Modern Türk şiirinde divan şiiri geleneğinden yararlanma sorunu. Aydın Türklük Bilgisi Dergisi, 3 (1), 61-92.
• Yüksel, S. (1963). Şeyh Gâlip eserlerinin dil ve sanat değeri. Ankara: Ankara Üniversitesi Dil-Tarih ve Coğrafya Fakültesi Yayınları.