Plants in Osmaniye Children's Folklore

Yıl 2025, Cilt: 24 Sayı: 1, 96 - 109, 28.01.2025

Ali Doğaner

https://doi.org/10.21547/jss.1447857

Öz

Games have an important place in children's folklore. Plants have a special place in game culture. Children living in touch with nature in detached houses with large gardens in a village environment had easy access to plants. Plants allow people to connect with the past. It reminds us of childhood, the games we played, the toys we made, and our playmates. The plants used in the game are abundant and diverse in nature, easily accessible to every child. Children who process these materials develop mental activities and manual skills. Recognize plants with their distinctive features. Become conscious about protecting nature and plants in nature. In Osmaniye, especially in spring, children's relationship with plants increases. As the days get longer, the weather gets warmer, and the plants turn green and bloom, suitable conditions are created. Children who can go to the plateau in the summer can continue their games by accessing different plants. With industrialization, urbanization, migration from village to city, decrease in the population engaged in agriculture and animal husbandry, and the transition from nomadic lifestyle to settled life, children have moved away from plants in nature. The toys they traditionally learned, designed and produced on their own have been replaced by toys made of wood or other materials purchased from workshops and factories. Plants in Osmaniye children's folklore; It is used in the production of toys, games and activity tools. Various plant names are used in children's play names, nursery rhymes and game contents. As a game, plants are used to decorate and make ornaments, and fortune-telling games are played with plants. Plants also have an important place as a type of food. In preparing the article, a literature review was conducted, and observation and interview techniques were used in the field study. Qualitative research method was followed in the evaluation of the data.

Anahtar Kelimeler

Osmaniye Province, Children, Children, Plant, Toys.

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

Osmaniye Çocuk Folklorunda Bitkiler

Öz

Çocuk folklorunda oyunlar, önemli bir yer tutmaktadır. Oyun kültürü içerisinde bitkilerin özel bir yeri vardır. Köy ortamında geniş bahçeleri olan müstakil evlerde doğayla iç içe yaşayan çocuklar, bitkilere kolayca ulaşabilmişlerdir. Bitkiler insanların geçmişle bağ kurmasını sağlar. Çocukluk yıllarını, oynanan oyunları, yapılan oyuncakları, oyun arkadaşlarını hatırlatır. Oyunda kullanılan bitkiler, doğada her çocuğun kolay bir şekilde erişebileceği bolluk ve çeşitliliktedir. Bu malzemeleri işleyen çocukların zihinsel faaliyetleri ve el becerileri gelişir. Bitkileri, ayırt edici özellikleriyle birlikte tanır. Doğayı ve doğadaki bitkileri koruma konusunda bilinç sahibi olur. Osmaniye’de özellikle ilkbahar mevsiminde çocukların bitkilerle ilişkisi artar. Günlerin uzaması, havaların ısınması ve bitkilerin yeşerip çiçek açmasıyla uygun şartlar oluşur. Yaz mevsiminde yaylaya gidebilen çocuklar farklı bitkilere erişerek oyunlarına devam edebilmektedir. Sanayileşme, kentleşme, köyden kente göç, tarım ve hayvancılık yapan nüfusun azalması, konargöçer yaşam biçiminden yerleşik hayata geçişle birlikte çocuklar doğadaki bitkilerden uzaklaşmışlardır. Geleneksel olarak öğrendikleri, kendi başlarına tasarlayıp ürettikleri oyuncaklar, yerini satın alınan atölye ve fabrika ürünü ahşap ya da farklı malzemelerden üretilen oyuncaklara bırakmıştır. Osmaniye çocuk folklorunda bitkiler; oyuncak, oyun ve aktivite aracı yapımında kullanılmaktadır. Çocuk oyun isimlerinde, tekerlemelerde ve oyun içeriklerinde çeşitli bitki adlarına başvurulmaktadır. Oyun olarak süslenmede, süs eşyaları yapmada bitkiler kullanılmakta ve bitkilerle niyet fal oyunları oynanmaktadır. Bitkiler yiyecek çeşidi olarak da önemli bir yere sahiptir. Osmaniye çocuk folklorunda bitkilerin yerini tespit edip yaşanan değişimleri analiz etmenin amaçlandığı bu makalede literatür taraması yapılmış, alan araştırmasında gözlem ve görüşme teknikleriyle bilgiler elde edilmiştir. Verilerin değerlendirilmesinde nitel araştırma yöntemi takip edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Osmaniye ili, Çocuk Folkloru, Çocuk Oyunları, Bitki, Oyuncak

Etik Beyan

Etik kurul onay belgesi alınmıştır.

Proje Numarası

-

Kaynakça

• And, M. (1997). Geleneksel kültürde çocuğun yeri ve anlamı. Onur, B. (Haz.), Ulusal Çocuk Kültürü Kongresi Bildirileri (s. 397-405). Ankara: Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi.
• Arı, N. (2021). 1950’li-60’lı yıllarda Osmaniye’de çocuk olmak. Osmaniye: Hasret.
• Aydın, E. (1995). Divanü Lûgat-it-Türk’te çocuk oyunları. Türk Kültürü Dergisi, 33 (388), 510-512.
• Boratav, P. N. (1999). 100 soruda Türk folkloru. İstanbul: Gerçek.
• Can, İ. (2018). Kadirli bohçası. Adana: Ekrem.
• Doğaner, A. (2013). Çukurova bölgesi konargöçerlerinde halk kültürü ve halk edebiyatı. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Doğaner, A. (2019). Ozan Duranoğlu (hayatı-sanatı-şiirleri). Adana: Karahan.
• Ersoy, R. (2021). Şehirleşme elektronik kültür ortamı sürecinde Osmaniye çocuk oyunları. Avcı, C. (Ed.). Gelenekten Geleceğe Türk Kültür Dünyası (s. 210-220). İstanbul: Ötüken Neşriyat A.Ş.
• Gökşen, C. (2014). Oyunların çocukların gelişimine katkıları ve Gaziantep çocuk oyunları. A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi (TAED), 52, s. 229-259.
• Güvenç, B. (1997). Çocuk ve kültür. Onur, B. (Haz.), I. Ulusal Çocuk Kültürü Kongresi Bildirileri (s. 15-30). Ankara: Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi.
• Nutku, Ö. (2006). Oyun, çocuk, tiyatro. İstanbul: Özgür.
• Onur, B. (2016). Çocuk, çevre, doğa: çevre ve yurttaşlık eğitimi. Ankara: İmge.
• Özdemir, N. (2021). Çocuk oyunları ve doğa. Uyanıker, N. ve Ayaz, B. (Ed.), Çocuk Folkloru Kitabı (s. 87-115). Çanakkale: Paradigma Akademi.
• KK-1: Necdet Arı, 1956-Osmaniye doğumlu, üniversite mezunu, emekli öğretim görevlisi ile 13.01.2021’de yapılan görüşme.
• KK-2: Osman İla, 1956-Osmaniye/Türkmen beldesi doğumlu, lise mezunu emekli ile 16.11.2021’de yapılan görüşme.
• KK-3: Atife İla, 1958-Osmaniye/Dereli köyü doğumlu, ilkokul mezunu, ev hanımı ile 16.11.2021’de yapılan görüşme.
• KK-4: İbrahim Tonbalak, 1953-Erzin/Gökdere köyü 1953, ön lisans mezunu emekli ile 17.03.2023’te yapılan görüşme.
• KK-5: Seval Tonbalak, 1955-Erzin/Gökdere köyü doğumlu, lise mezunu emekli ebe ile 03.02.2022’de yapılan görüşme.
• KK-6: Zeynep Canlı, 1970-Düziçi/Böcekli beldesi, okuma yazması yok, ev hanımı ile 27.04.2021’de yapılan görüşme.
• KK-7: Halil Canlı, 1994-Düziçi doğumlu, üniversite mezunu öğretmen ile 27.04.2021’de yapılan görüşme.
• KK-8: Davut Bülbül, 1973-Bahçe doğumlu, üniversite mezunu öğretmenle 27.04.2021’de yapılan görüşme.
• KK-9: Baki Teke, 1950-Osmaniye/Zorkun Yaylası doğumlu, üniversite mezunu esnaf ile 18.05.2021’de yapılan görüşme.
• KK-10: İlyas Yüce, 1960-Osmaniye/Karacalar köyü doğumlu, enstitü mezunu emekli öğretmen ile 21.03.2021’de yapılan görüşme.