Batı'nın Türkler ile İlişkileri Perspektifinden Bir Kavram Sorgulaması: Adalet

Yıl 2025, Cilt: 24 Sayı: 4, 2037 - 2054, 30.10.2025

İlker Bayram

https://doi.org/10.21547/jss.1642690

Öz

Bu çalışmada Batı’nın Türkiye ve Türkler ile olan ilişkilerinde adaleti gözetip gözetmedikleri vakalar üzerinden ortaya koyulmuştur. Batı kavramı içinde, 1800’lerden günümüze Avrupa’daki devletlerin, Amerika Birleşik Devletleri (ABD)’nin ve Rusya’nın Türklerle ve Türkiye ile ilgili meselelerde uyguladıkları veya uygulamaya çalıştıkları politikalar incelenmiştir. Batı’nın kutsal gördüğü toprakları kendi dinlerinden olmayan Türklerin ele geçirmesi ve yerleşmesi, Batı’nın Türklere karşı tavırlarının bir sebebi olduğu görülmüştür. 19. yüzyıldan itibaren Türklerin önce Balkanlardan ardından Anadolu’dan atılması için her aşamada her faaliyeti Batı mübah görmüştür. Bu doğrultuda Yunanlıların ve Ermenilerin Türklere yönelik soykırımların da arkasında durmuşlar hatta desteklemişlerdir. Sırpların Türk olarak adlandırdığı soydaşları olan Müslüman Boşnaklara 1990’larda yaptıkları soykırım da Batı’nın gözü önünde gerçekleşmiştir. Günümüzde Akdeniz’de ‘Münhasır Ekonomik Bölge’ tartışmalarında olduğu gibi Türkiye’nin aleyhine alınan kararlar karşısında Türkiye’nin hakkını aramaya yönelik faaliyetlerini de kabul etmemektedirler. Osmanlı Devleti’nin etkinliğini kaybetmesiyle birlikte ortaya çıkan Kıbrıs Meselesinde, özellikle 20. yüzyılın ortalarında adadaki Rumların Türksüz Kıbrıs hedefi doğrultusunda işledikleri katliamlara Batı hem sessiz kalmışlar hem de Rumların yanında yer almıştır. Bu incelemelerin neticesinde Türklerin Batı ile adalet konusunda yaşadığı sorunların çözümü için öneri ortaya koyulmuştur. Bu çalışmada ele alınan, son yüz yılda Türklerin Batı ile yaşadığı sorunların tespiti ve çözüm önerilerinin ilk kez bir arada bulunması makaleye orijinallik kattığı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Adalet , Avrupa Birliği (AB) , Amerika Birleşik Devletleri (ABD) , Türk-Yunan İlişkileri , Rusya , Batı-Türk İlişkileri

A Conceptual Questioning From The Perspective Of The West's Relations With Turks: Justice

Öz

This study explores whether the West (European Union, the United States, and Russia) has acted justly in its relations with Türkiye and the Turkish people. Through a series of case studies, it has been demonstrated that one of the underlying reasons for the West's longstanding attitudes toward the Turks stems from the settlement and control of lands considered sacred by the West, by a people of a different religious background. Since the 19th century, Western powers have employed all means at their disposal to expel the Turks first from the Balkans and subsequently from Anatolia. In this context, Western support either explicit or through passive complicity was extended to the genocidal acts perpetrated by Greek and Armenian groups against the Turks. Similarly, the genocide committed by Serbian forces in the 1990s against the Bosniaks, whom they pejoratively referred to as ‘Turks’, occurred in full view of the Western world, which largely failed to intervene. In contemporary times, this attitude continues, as evidenced in the disputes over the 'Exclusive Economic Zone' in the Eastern Mediterranean. The West has consistently dismissed Türkiye’s legitimate efforts to assert its rights in response to unilateral decisions made against it. In the case of Cyprus, Western actors remained silent during the massacres carried out by Greek forces on the island, aligning themselves with the Greek Cypriot side in pursuit of a Cyprus free of Turkish presence. Based on the findings of this study, a framework has been proposed for addressing the justice-related issues between Turks and the West. The identification of these long-standing grievances, along with the novel set of solutions presented herein is believed to contribute a significant degree of originality to the scholarly discourse on the subject.

Anahtar Kelimeler

Justice , European Union (EU) , United States (US) , Turkish-Greek Relations , Russia , West-Turks Relations

Etik Beyan

Bu çalışmanın etik kurul izni gerektirmeyen çalışmalardan olduğunu sorumlu yazar olarak beyan ederim.

Destekleyen Kurum

Destekleyen kurum bulunmamaktadır.

Kaynakça

• Ağzıtemiz, M. (2024). Gümrük birliğinin güncellenmesi ve DTÖ kapsamında kamu alımları başlığının değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 73(2), 869-924. https://doi.org/10.33629/auhfd.1479354
• Akbaş, Z., Çelik, A. H., Duman, M. (2019). İkinci yüzyılında işbirliği ve çatışma sarmalında Türk- Amerikan ilişkileri. OPUS International Journal of Society Researches, 13(19), 2226-2258. https://doi.org/10.26466/opus.532884
• Akkuş, B. (2023). Münhasır ekonomik bölge ve kıta sahanlığının deniz sınırlandırması sürecinde ilgili kıyılar ve ilgili alan kavramlarının değerlendirilmesi. Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 27(2), 167-216, https://doi.org/10.60002/ebyuhfd.1356941
• Alp, İ. (2017). Srebrenitsa soykırımı (Temmuz 1995). Avrasya Etüdleri, 52(2), 127-171.
• Alper, G. (2020). Uluslararası hukuk çerçevesinde Doğu Akdeniz’deki münhasır ekonomik bölge ilanları ve sınırlandırmaları: Türkiye’nin güvenliği ve KKTC üzerindeki etkiler. Anadolu Strateji Dergisi, 2(2), 29-42.
• Alptekin, G., Özer, Ö. (2020). Johnson mektubu haberlerinin Cumhuriyet, Hürriyet ve Tercüman gazetelerindeki sunumu üzerine bir inceleme. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (34), 283-308. https://doi.org/10.31123/akil.695606
• Arslan, G. (2022). Hocalı katliamının tarihsel arka planı ve katliamın Türk ve Batı basınına yansımaları. Vakanüvis - Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, 7(2), 522-570. https://doi.org/10.24186/vakanuvis.1140528
• Arslanyürek, Y. (2020). İngilizlerin Maraş’ı işgali. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(Özel Sayı), 16-42. https://doi.org/10.33437/ksusbd.643633
• Aydın, A. (2021). İngiltere emperyalizminin Osmanlı İmparatorluğu’ndaki yansıması: Baltalimanı Ticaret Anlaşması. Journal of Awareness, 6(3), 101-114. https://doi.org/10.26809/joa.6.3.02
• Ayhan, H. (2020). Bir uygarlık imecesi olarak Bosna Savaşı'nın Batı'sı, Avrasya Etüdleri, 57(1), 153-179.
• Batı, G. F., Tunbul, N. (2020). Balkanlarda Yugoslavya’nın dağılması ve Dayton Barış Antlaşması. UPA Strategic Affairs, 1(1), 73-84.
• BBC News Türkçe (2019). Hakan Atilla - Eski Halkbank genel müdür yardımcısı tahliye edildi. https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-49051132 Accessed: 16.11.2024.
• BBC News Türkçe (2022). Türkiye-Yunanistan S-300 krizi neden çıktı, suçlamalar ve stratejiler neler? https://www.bbc.com/turkce/articles/ckmy0mgnpmmo Accessed: 15.11.2024.
• Bostancı, E. (2021). Osmanlı arşiv belgelerine göre İzmir ve Aydın’da Yunan işgali ve mezalimi üzerine İtilaf Devletleri nezdinde yapılan siyasi teşebbüsler. Oltu Beşeri Ve Sosyal Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(1), 52-81.
• Çağrıcı, M. (1998). Adâlet. TDV İslâm Ansiklopedisi, 1, 341-343.
• Çilingir, S. (2017). Lloyd George and the dissolution of The Ottoman Empire (Publication No. 217131) [Doctoral dissertation, Middle Eastern Thecnic University].
• Çukurova, B. (1987). 15 Mayıs 1919 İzmir’de Yunan mezalimi. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 3(8), 461-472.
• Çufalı, M. (1998). İstiklal Harbi döneminde Batı Anadolu’da Yunan zulmü, 1921 (Arnold Toynbee’nin eşi bayan Rosalind Toynbee’nin izlenimleri). Atatürk Yolu Dergisi 6(21), 33-48. https://doi.org/10.1501/Tite_0000000113
• Dikici, A. (2005). Bosna Savaşında bir ihanetin öyküsü: Srebrenica Katliamı. Karadeniz Araştırmaları, 6(6), 135-156.
• Dinçel, Y. (2023). Greek occupation of Western Anatolia according to archival documents. Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, (39), 1195-1229.
• Dinçer, M. (2019). Kıbrıslı Rumlar ve Annan Planı. Kıbrıs Araştırmaları Ve İncelemeleri Dergisi, 3(5), 57-68.
• Doğan, M. (2021). Kültürel ve siyasi temelleri ile Panslavizm hareketi ve Panslavizmin Balkan milliyetçiliğine etkisi. Cihanşümul Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(3), 133-145.
• Ermiş, U. (2021). F-35 programı ve Türk Hava Kuvvetleri’nin geleceği. Uluslararası Kriz Ve Siyaset Araştırmaları Dergisi, 5(2), 458-498.
• Euro News (2024). Borrell'den KKTC'nin Türk Devletleri Teşkilatı zirvesine katılımına tepki: 'meşrulaştırma’ girişimi. https://tr.euronews.com/2024/11/08/borrellden-kktcnin-turk-devletleri-teskilati-zirvesine-katilimina-tepki-mesrulastirma-giri Accessed: 14.11.2024.
• Geniş, K. C. (2021). Londra-Zürich Anlaşmalarına giden süreç (05.02.1959-19.02.1959)’. Belgi Dergisi, (21), 233-252. https://doi.org/10.33431/belgi.726417
• Gülgezen, G., Hüseyinoğlu, A. (2024). Türk-Yunan ilişkileri bağlamında gayri askeri statüdeki Doğu Ege Adalarının silahlandırılması ve güncel meseleler. Anadolu Ve Balkan Araştırmaları Dergisi, 7(14), 159-185. https://doi.org/10.32953/abad.1527556
• Gürbüz, E. A. (2021). Amerika Birleşik Devletleri’nin YPG’ye desteğinin uluslararası sorumluluk hukuku açısından değerlendirilmesi. Güvenlik Stratejileri Dergisi, 17(40), 899-925. https://doi.org/10.17752/guvenlikstrtj.1029877 Hellenic Republic Ministry Of National Defence (2024). https://www.mod.mil.gr/en/conclusion-of-minister-of-national-defence-nikos-dendiass-visit-to/ Accessed: 14.11.2024.
• Kara, A. (2005). 1828-29 Osmanlı - Rus Savaşı ve Anadolu’da alınan tedbirler. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(14), 115-131.
• Karakök, T. (2012). Zonguldak’ta Milli Mücadele destekçisi bir müftü: Devrek Müftüsü Hacı Abdullah Sabri (Aytaç) Efendi. Birey Ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 145-162.
• Kavık, M. (2024). Fransız İhtilali’nin başlaması ve ihtilal süreci. International Journal of Social and Humanities Sciences Research, 11(103), 59-64. https://doi.org/10.5281/zenodo.10616546
• Keser, U. (2011). 21 Aralık 1963 Kanlı Noel, Kumsal Faciası ve bugüne yansımaları. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 11(23), 93-121.
• Kıllıoğlu, M. E. (2022). Kıbrıs Barış Harekâtı ve Niki (Zafer) Operasyonu, 1974. Kıbrıs Araştırmaları Ve İncelemeleri Dergisi, 5(11), 1-18. https://doi.org/10.58607/kaid.1135342
• Köylü, M. (2017). Batı Anadolu`nun işgalinin Türk, Yunan ve İngiliz siyasi tarihine etkisi. Toros Üniversitesi İİSBF Sosyal Bilimler Dergisi, 3(6), 147-169.
• Küçükaksu, I. (2023, October 4). Fransa Dışişleri Bakanı, Ermenistan ziyaretini Ağrı Dağı fotoğrafıyla mı paylaştı? Anadolu Ajansı. https://www.aa.com.tr/tr/teyithatti/aktuel/fransa-disisleri-bakani-ermenistan-ziyaretini-agri-dagi-fotografiyla-mi-paylasti-/1816636
• Mira, E. R. (2022). Türkiye – Libya arasında imzalanan Akdeniz’de Deniz Yetki Alanlarının Sınırlandırılmasına İlişkin Mutabakat Muhtırası’nın Türk dış politikasına etkisi. Anadolu Strateji Dergisi, 4(1), 17-37.
• Mustafayev, B. (2011). Ermeni devlet terörünün eseri: 26 Şubat 1992 Hocalı Soykırımı üzerine. Karadeniz Araştırmaları, 29(29), 23-41.
• Öksüz, H., Köse, İ. (2017). Amerikan arşiv vesikalarında Büyük Taarruz. Türkiyat Mecmuası, 27(2), 207-238. https://doi.org/10.18345/iuturkiyat.370068
• Pazarcı, H. (1988). Ege adalarının hukuksal statüsü. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 43(3), 151-162.
• Republic Of Türkiye Ministry Of Affairs (2020). Press release regarding the US decision to impose sanctions against Turkey. https://www.mfa.gov.tr/no_-321_-abd-nin-ulkemize-karsi-acikladigi-yaptirim-kararlari-hk.tr.mfa Accessed: 15.11.2024.
• Semercioğlu, H. (2017). Bosna Hersek’te yaşanan Boşnak-Sırp çatışmasının analizi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 16(63), 1339-1360. https://doi.org/10.17755/esosder.286657
• Sunar, L. (2007). XIX. yüzyıl Avrupasında emperyalizm algısı. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 3(14), 57-80 . Sunay, S. (2021). Mülki ve askerî görevlilerin raporlarına göre Yunan işgali altında Balıkesir (1920-1922). Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, (39), 1-37.
• Şahin, Y., İrdem, İ. (2017). PYD-YPG: The PKK in Syria, Güvenlik Çalışmaları Dergisi, 19(1), 21-45.
• Şen, Y. F., Yaşa, A. G. (2024). S-400 HSS alım sürecinde siyasal ve kurumsal aktörlerin incelenmesi: bir söylem çözümlemesi. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (35), 323-354. https://doi.org/10.54600/igdirsosbilder.1388254
• Toynbee, A. J. (1922). The western question in Greece and Turkey. Constable and Company Ltd. London.
• Töreli, T. (2012). Trakya’nın isgali ve Yunan mezalimi (1919-1922). Tarih Araştırmaları Dergisi, 31(51), 237-248.
• Tuncer, F. F., Altınsoy, Z. D. (2020). Doğu Akdeniz’de münhasır ekonomik bölge tartışmaları ve Türkiye’nin vizyonu. Akademik Hassasiyetler, 7(13), 21-45.
• Turan, O. (2018). İngiliz arşiv belgelerine göre Yunan Ordusu’nun İzmir’e çıkması ve işgale ilişkin tanıklıklar. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, (18), 103-126.
• Türkmen, Z. (1999). İşgal yıllarında Adapazarı kazasında Yunan mezalimi. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 15(45), 1011-1138.
• Üçüncü, U. (2022). Büyük Taarruz’da Yunanlıların bir mezalim metodu: yangın çıkarmak. Stratejik Ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(100. Yılında Büyük Taarruz Özel Sayısı), 83-96. https://doi.org/10.30692/sisad.1115231
• Yalçın, E. (2015). Şark Meselesi ve emperyalistlerin Türk politikası. Toros Üniversitesi İİSBF Sosyal Bilimler Dergisi, 2(4), 75-104.
• Yetik, Ü. (2016). Milli Mücadele yıllarında İnegöl (1918-1922). Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 107-120.
• Yıldırım, S. (2012). Balkan Savaşları ve sonrasındaki göçlerin Türkiye nüfusuna etkileri. Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, 8(16), 75-92.
• Yılmaz, E. (2023). Uluslararası hukukta kuvvet kullanma ilkesine göre Dağlık Karabağ’a Azerbaycan’ın askeri müdahalesi. Avrasya Etüdleri, (62), 5-34.
• Yılmaz, E. A. (2022). 2016 yılından günümüze Türkiye-ABD ilişkilerinin güvenlik bağlamında değerlendirilmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (73), 53-71. https://doi.org/10.51290/dpusbe.1068073
• Yılmaz, H. (2017). Kıbrıs Barış Harekâtı ve sonuçları. İnönü Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 87-98.
• Yılmaz, İ. (2024). Edirne ve çevresinde yaşanan Yunan mezalimi (1919-1922). Milliyetçilik Araştırmaları Dergisi, 6(1), 1-41. https://doi.org/10.53425/madergisi.1432353