Engelli De Yaşanır Engeller De Aşılır: Görme Engelliler

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 2, 504 - 515, 31.12.2023

Sibel Gürbüz Arif Çiçek

Öz

Bu çalışmanın amacı görme engelli bireylerin sosyal hayatta karşılaştığı güçlükler sebebiyle sosyal dışlanmışlıklarını ortaya koymaktır. Araştırmada nitel araştırma yöntemi olan doküman analizi kullanılmıştır. Betimsel içerik analizinin yapıldığı bu çalışmada görme engelli bireylerin erişilebilirlik, istihdam, eğitim, ulaşım/trafik, sağlık ve rehabilitasyon alanlarında belli güçlüklerle karşılaştığı sonucuna ulaşılmaktadır. Özellikle erişilebilirlikte görme engelli bireylerin bulundukları çevrede yol, kaldırım, geçit gibi unsurların engeline uygun düzenlemelerin bulunmadığı görülmekte ayrıca trafikte sesli sistemin olmaması görme engelli bireylerin ulaşım alanından dışlanmasına sebep olmaktadır. Eğitimde ise gerekli materyallerin eksikliği, eğitimci eksikliği gibi sorunlarla karşılaşılmaktadır. İstihdam alanında iş yapamaz gözüyle bakılan bu bireyler iş gücünün dışına itilmesine sebep olmakta sağlık alanında ise yeterli hizmet alamadıkları görülmektedir. Görme engelli bireylerin rehabilitasyon alanında ihtiyaç duyduğu araç gereçlerin karşılanmaması ise bu bireyleri evlerine bağımlı hale getirmektedir. Bu güçlükleri en aza indirmede belli uygulamalar yapıldığı ancak istenen sonuca ulaşılamadığı ve bu durum görme engelli bireylerin sosyal hayatın bu alanlarından dışlanmasına sebep olduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Engelli, Görme Engelli, Güçlük, Sosyal Dışlanmışlık, Sosyoloji

DİSABLED PEOPLE ALSO GROW OLD OBSTACLES CAN ALSO BE OVERCOME: VİSUALLY IMPAİRED PEOPLE

Öz

The purpose of this work visually impaireds social life encountered due to difficulties revealing their social exclusion. In the research, was conducted which is a qualitative research method document analysis. Descriptive concent analysis in this study was carried out visually impaireds, accesibility, employment, education, transportation, areas was conducted difficulties conclusion has been reached. These difficulties to minimize certain applications but ıt seems that the desired result is not achieved. This is pure shows the result exclusion of the visually impaireds from certain ares of social life. Especially in it is observed that there are no regulations suitable for the obstruction of elements such as roads sidewalks passage in the enviroment where visually impaired individuals are located. The absence of a sound system in the some traffic leads to the exclusion of visually impairod individuald from the transportation-whit problems such as lack of metarials lack of educators. It is accepted that visually impaired individuals are unable to do work in the field of employment and it is seen that they cause exclusion in the field of employment in the field of health. It is concluded that they don’t receive adequate services. Failure to meet tools needed by visually impaired people in the field of rehabiliation transportation makes these individuals depent on their homes.

Anahtar Kelimeler

Disabled, Visually impaired, Difficulty, Social exclusion, Sociology

Kaynakça

• Akçamete, G. (1993). İşitme engellilerde dil ve konuşma. Özel Eğitim Dergisi, 3(1), 2-9. Aile Eğitim Rehberi Görme Engelli Çocuklar, 2014.
• Aktop, Z. (2022). Görme engellilerin müze erişimi. Yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Arslan, Y., Şahin, H.M., Gülnar, U., Şahbudak, M. (2014). Görme engellilerin toplumsal hayatta yaşadıkları zorluklar: Batman merkez örneği. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 4(2), 1-14.
• Ayaydın, F.Y. (2015). Farklı engellilik gruplarına sahip 10-14 yaş grubu öğrencilerin fiziksel uygunluk derecelerinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• Balcı, S. (2019). Engellilerin sosyal dışlanma durumu: Araklı örneği. Yüksek lisans tezi, Gümüşhane Üniversitesi, Gümüşhane.
• Bektaş, B. (2021). Engelli bireylerin erişilebilirlik problemlerine yönelik nitel bir araştırma: Ankara merkez örneği. Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Ankara.
• Birglary, S. (2021). İşitme ve görme engelli bireyler arasında iletişim sağlamanın temel aracı olarak sosyal medya: Afganistan’daki bireylerin facebook kullanım düzeyi. Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
• Burcu, E. (2015). Türkiye’de yeni bir alan engellilik sosyolojisi ve gelişimi. Sosyoloji Konferansları, 2, 319-342.
• Burcu, E. (2020). Engellilik sosyolojisi. Anı Yayıncılık, Ankara.
• Çapacıoğlu, F.B. (2021). Bedensel engelli bireylerde sosyal dışlanma: Ataşehir örneği. Yüksek lisans tezi, Üsküdar Üniversitesi, İstanbul.
• Çarkçı, Ş. (2011). Engellilerin mesleki eğitimi istihdamı. Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul
• Çayır, E., Sevencan. F., Bahar, Özvarış, Ş. (2010). Ankarada bir derneğe kayıtlı görme engelli kadınlara yönelik şiddetin değerlendirilmesi. Sağlık ve Toplum Dergisi, 4, 22-27.
• Çelik, F. (2019). Bedensel engellilerde sosyal dışlanma ve benlik saygısı ilişkisi: Adıyaman ili örneği. Yüksek lisan tezi, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas.
• Çifcibaşı, İyigün, S. ve Tortop, H. S. (2018). Özel eğitimde yenilikçi uygulamalar görme engelli bireyler için inovatif ve yenilikçi teknolojik araç tasarımları ve yaşam doyumlarına etkisi. Üstün Zekalılar Eğitimi ve Yaratıcılık Dergisi, 5(2), 31-43.
• Çulhacık, G. (2020). Engelli çocuğa sahip ailelerde sanat etkinliklerinin kullanıldığı aktivite gruplarının psikolojik dayanıklılık ve ilişkili faktörler üzerine etkileri. Doktora tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Dalkıran, Ç. (2021). Ankara Atatürk bulvarı ve çevresinde görme engelli bireylerin kent ve sosyal çevreye erişebilirliği. Yüksek lisan tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Doğan, S. (2021). Engelli birey ve ailesinin ötekileştirilmesi: Aksaray ili örneği. Yüksek lisans tezi, Niğde Ömer Halis Demir Üniversitesi, Niğde.
• Ekici, S.ve Akdoğan, H. (2011). Modern kentleşmede engelliler ve güvenlik. Adalet Yayınevi Ankara. Engelliler Hakkında Kanun, 2005.
• Engelli Kişilere Yönelik Sağlık Hizmetlerinin Sunumuna İlişkin Genelge, 2010.
• Engelli ve Yaşlı İstatistik Bülteni, 2022.
• Görme Engellilerde Bağımsız Yaşam ve Erişilebilirlik Sonuç Raporu, 2021.
• Görme Engelliler Sosyo-Ekonomik ve Girişimcilik Düzeyi Analizi Araştırması, 2018.
• Işıkhan, V., Erbay, E., Meral, B. F., Duyan, V., Genç, Y., Şar, A. H. (2019). Engellilerle sosyal hizmet. Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir.
• İş Kanunu, 2003
• Kaldık, B. (2020). Engelli bireylerin sosyal dışlanma deneyimleri ve sosyal dışlanma ile başa çıkma stratejileri: Tokat ili örneği. Doktora tezi, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas.
• Kalkan, E. (2018). Fiziksel engelli bireylerde öz yeterlilik, öfke ve yalnızlık düzeyleri arasındaki ilişki. Yüksek lisan tezi, Üsküdar Üniversitesi, İstanbul.
• Kaya, E ve Sarı, İ. (2018). Bedensel ve görme engelli bireylerin çeşitli değişkenler açısından boş zaman tutumlarının incelenmesi. Gaziantep Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 3(4), 19-31.
• Kazak, M. (2008). Görme engellilere Yönelik Kütüphanecilik hizmetlerinde Türkiye’deki son gelişmeler: Gazi üniversitesi merkez kütüphanesi görme engelliler bölümü örneği. Türk Kütüphaneciliği, 22(2), 216-221.
• MEB, 2008, Özel eğitim ve rehabilitasyon merkezi işitme engelli bireyler destek eğitim programı.
• Oral, A., Aydın, R., Ketenci, A., Akyüz, G., Sindel, D., Yalıman, A. (2016). Dünya engellilik raporu: Türkiye’de engellilik ile ilgili konuların analizi ve fiziksel tıp ve rehabilitasyon tıp uzmanlığının katkıları. Türkiye Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Derneği, 1(62), 83-97.
• Öksüz, A.T. (2022). İşitme engeline sahip bireylerde sosyal dışlanma olgusu. Yüksek lisans tezi, Kapadokya Üniversitesi, Nevşehir.
• Özgür, İ. (2004). Engelli çocuklar ve eğitimi. Karahan kitabevi, Adana.
• Öztürk, M. (2021). Türkiye’de engelli gerçeği. Müsiat Cep Kitapları, İstanbul. Sapancalı, F. (2005). Avrupa birliğinde sosyal dışlanma sorunu ve mücadele yöntemleri. Çalışma ve Toplum Dergisi, 3, 51-106.
• Seyyar, A. (2015). Dünya’da ve Türkiye’de engelli dostu. Rağbet Yayınları, İstanbul.
• Şahin, T. (2009). Sosyal dışlanma ve yoksulluk ilişkisi. Sosyal yardım uzmanlık tezi, Başbakanlık Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü, Ankara. TDK.
• TÜİK Engellilerin sorun ve beklentileri araştırması, 2010.
• Yamak, M. (2020). Türk sinemasında engelli temsili: 1969-2013 yılları arası Türk filmleri. Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.