Profesyonel Ligde Mücadele Eden İşitme Engelli Hentbolcularda Algılanan Stresin Saldırganlıkları Üzerindeki Yordayıcı Etkisinin İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 1, 62 - 79, 29.02.2024

Ali Yiğit Kocabıçak , Tonguç Osman Mutlu

https://doi.org/10.25307/jssr.1377762

Öz

Bu araştırma, işitme yetersizliği olan profesyonel hentbolcuların algılanan stres ile saldırganlıkları üzerindeki yordayıcı etkisinin incelenmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Nicel araştırma yönteminin kullanıldığı araştırmada, ilişkisel tarama modeli tercih edilmiştir. Araştırmaya 2022-2023 sezonunda profesyonel liglerde mücadele eden 46 kadın, 44 erkek olmak üzere toplam 90 hentbolcu katılmıştır. Veri toplama aracı olarak tanımlayıcı bilgi formu, Cohen vd., (1983) tarafından geliştirilen “Algılanan Stres Düzeyi Ölçeği” ve Buss ve Perry (1992) tarafından geliştirilen “Saldırganlık Ölçeği” kullanılmıştır. Elde edilen verilerin analizinde t-testi, ANOVA testi, korelasyon analizi ve algılanan stresin saldırganlık üzerindeki etkisinin tespiti için de basit doğrusal ve çoklu regresyon analizleri uygulanmıştır. Sonuçlar incelendiğinde yaş, cinsiyet ve eğitim durumu değişkenleri arasında anlamlı farklılıklar tespit edilmiştir. Araştırmada elde edilen bulgulara göre, erkeklerin kadınlara göre algıladıkları stres puanının daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Katılımcıların algılanan stres düzeyinin saldırgan davranışlar üzerinde orta ve pozitif yönde etkilediği, algılanan stresin saldırganlığın alt boyutlarını anlamlı olarak yordadığı tespit edilmiştir. Ayrıca profesyonel hentbolcuların algıladıkları stres ile saldırganlık davranışı arasında anlamlı bir ilişki olduğu görülmektedir. Sonuç olarak, stres derecesinin saldırgan davranış eğilimini etkilediği ve profesyonel hentbolcularda, algılanan stres düzeyi ile saldırgan davranışlar arasında anlamlı bir ilişki olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

İşitme Engelli, Hentbol, Stres, Saldırganlık

Examining the Predictive Effect of Perceived Stress on Aggressiveness in Hearing Impaired Handball Players Competing in the Professional League

Öz

This research was conducted to examine the predictive effect of perceived stress on the aggression of professional handball players with hearing impairment. In the study where the quantitative research method was used, the relational screening model was preferred. A total of 90 handball players, 46 women and 44 men, competing in professional leagues in the 2022-2023 season, participated in the research. A descriptive information form, the "Perceived Stress Level Scale" developed by Cohen et al.'s (1983) and the "Aggression Scale" developed by Buss and Perry (1992) were used as data collection tools. In the analysis of the data obtained, t-test, ANOVA test, correlation analysis and simple linear and multiple regression analyzes were applied to determine the effect of perceived stress on aggression. When the results were examined, significant differences were detected between age, gender and educational status variables. According to the findings of the research, it was determined that men's perceived stress score was higher than women. It was determined that the perceived stress level of the participants had a moderate and positive effect on aggressive behavior and that perceived stress significantly predicted the sub-dimensions of aggression. Additionally, there appears to be a significant relationship between professional handball players' perceived stress and aggressive behavior. As a result, it can be said that the degree of stress affects the tendency for aggressive behavior and that there is a significant relationship between the level of perceived stress and aggressive behavior in professional handball players.

Anahtar Kelimeler

Hearing impairment, Handball, Stress, Aggression

Kaynakça

• Acet, M. (2001). Futbol seyircisini fanatik ve saldırgan olmaya yönelten sosyal faktörler. Doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, Ankara.
• Acet, M. (2005). Sporda saldırganlık ve şiddet. Morpa Yayınları.
• Akıl, A.M. (2018). Üniversite öğrencilerinde saldırganlığın bazı demografik özelliklerle ilişkisinin incelenmesi. The Journal of Social Science, 2(3), 29-37. https://doi: 10.30520/tjsosci.406875
• Akıncı, A.Y. (2019). Beden eğitimi sosyalleşme ilişkisi. Lap-lambert Academic Publishing.
• Akıncı, A.Y. (2020). Gençlik Hizmetleri ve Spor İl Müdürlüklerinde görev yapan antrenörlerin etik liderlik algısının bazı değişkenlere göre incelenmesi. Spor Eğitim Dergisi, 4(2), 131-140.
• Alp, M., Eraslan, M., Atay, E., ve Özmutlu, İ. (2014). Düzenli spor yapan ve yapmayan çocukların sosyo-demografik özelliklerine göre saldırganlık düzeylerinin incelenmesi. E-Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 26-30.
• Alp, H. (2018). Katılım stili ile işlenen beden eğitimi ve spor derslerinin öğrencilerin sürekli kaygı düzeyine etkisinin incelenmesi. Ulusal Spor Bilimleri Dergisi, 2(2), 113-120. https://doi.org/10.30769/usbd.468030
• Alp, H., ve Ergül, O.K. (2018). Şiddet eğilimli ergenlerin saldırgan davranışlarına fiziksel aktivite ve sportif oyunların etkisi. Akademik Bakış, Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, (66), 1-11.
• Arslan, L. (2018). 12-14 Yaş aralığında spor yapan ve spor yapmayan öğrencilerin saldırganlık düzeylerinin karşılaştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Düzce Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, Düzce.
• Arslan, S. (2016). Üniversitelere hazırlanan öğrencilerde stres düzeylerinin duyguları yönetme becerisine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Nişantaşı Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Psikoloji Anabilim Dalı, İstanbul.
• Ascensão, A., Rebelo, A., Oliveira, E., Marques, F., Pereira, L., & Magalhaes, J. (2008). Biochemical impact of a soccer match—Analysis ofoxidative stress and muscle damage markers throughout recovery. Clinical Biochemistry, 41(10-11), 841–51. https://doi:10.1016/j.clinbiochem.2008.04.008
• Başaran, M.H., Taşğın, Ö., Sanioğlu, A., ve Taşkın, A.K. (2009). Sporcularda durumluk ve sürekli kaygı düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21, 533–542.
• Belgin, E., ve Dalgıç, G. (1996). İşitme engelinin önlenmesi ve erken tanısında sağlık elemanlarına öneriler. Milli Eğitim Bakanlığı Basımevi.
• Buss, A.H., & Perry, M. (1992). The aggression questionnaire. Journal of Personality And Social Psychology, 63(3), 452-459. https://doi.org/10.1037/0022-3514.63.3.452
• Camadan, F., ve Yazıcı, H. (2017). Üniversite öğrencilerinde gözlenen saldırganlık eğilimlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 7(2), 225-234.
• Can, S. (2002). Aggression Questionnaire adlı ölçeğin Türk popülasyonunda geçerlik ve güvenirlik çalışması. Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi, Gülhane Askeri Tıp Akademisi, Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Servisi Şefliği, Psikiyatri Anabilim Dalı, Ankara.
• Caz, Ç., Göksel, A. G., Yazıcı, Ö. F., ve Belli, E., (2015). Gençlik Hizmetleri ve Spor İl Müdürlüğü’nde görevli personellerin saldırganlık düzeylerinin incelenmesi. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 17(2), 9-20.
• Cohen, S., Kamarck, T., & Mermelstein, R. (1983). A global measure of perceived stress. Journal of Health and Social Behavior, 24(4), 385–396. https://doi.org/10.2307/2136404
• Cohen, J. (1992). A power primer. Psychological Methods, 112(1), 155–159. https://doi.org/10.1037/0033-2909.112.1.155
• Coulomb-Cabagno, G., & Rascle, O. (2006). Team sports players' observed aggresion as a function of gender, competitive level, and sport type. Journal of Applied Social Psychology, 36(8), 1980-2000. https://doi.org/10.1111/j.0021-9029.2006.00090.x
• Crocker, P. R., & Graham, T. R. (1995). Coping by competitive athletes with performance stress: Gender differences and relationships with affect. The Sport Psychologist, 9(3), 325-338. https://doi.org/10.1123/tsp.9.3.325
• Çelik, E. (2016). Onuncu yılında Birleşmiş Milletler engelli kişilerin insan hakları sözleşmesi ve sözleşme ruhu. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 7(1), 219-246. https://doi.org/10.21492/inuhfd.239943
• Çondur, F., Yenipazarlı, A., ve Cömertler, N. (2020). Engelli istihdamının Dünya’da ve Türkiye’deki görünümü. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(5), 347-362.
• Dalbudak, İ. (2012). 13-15 Yaş arası görme engelli sporcuların stres ve saldırganlık düzeylerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, Sporda Psiko-Sosyal Alanlar Anabilim Dalı, İzmir.
• Dalkılıç, M., Mamak, H., Ramazanoglu, F., Kumartasli, M., Akdagcik, I. U., & Cenikli, A. (2013). The analysis of the aggression oriented tendencies of the sportsmen active in different sports branches. Journal of Education and Sociology, 4(2), 109-113. https://doi.org/10.7813/jes.2013/4-2/16
• Doğan, T., ve Çötok, N. A. (2020). Mutluluk saldırganlık ilişkisine yönelik bir araştırma. Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(11), 275-299. http://doi.org/10.32739/uskudarsbd.6.11.77
• Duan, L., & Zhu, G. (2020). Psychological interventions for people affected by the Covıd-19 epidemic. The Lanset, 7(4), 300-302. https://doi.org/10.1016/S2215-0366(20)30073-0
• Durğun, A., ve Merde, E. (2023). Türkiye'de yaşlılara yönelik sosyal politika ve sosyal hizmet analizi. Sosyal ve Kültürel Araştırmalar Dergisi, 9(18), 38-62. https://doi.org/10.25306/skad.1265458
• Ekstrand, J., Karlsson, J. & Hodson, A. (2003). Football medicine. Taylor & Francis Group.
• Eroğlu, S. Y., ve Acet, M. (2017). İşitme engelli öğrencilerin spor yapma değişkenine göre sosyal görünüş kaygısı ile yaşam kalitesi düzeylerinin incelenmesi. Türkiye Klinikleri Spor Bilimleri, 9(2), 65-70. https://doi.org/10.5336/sportsci.2016-54033
• Eskin, M., Harlak, H., Demirkıran, F., & Dereboy, Ç. (2013). The adaptation of the perceived stress scale into Turkish: a reliability and validity analysis. New Symposium Journal, 51(3), 132–140.
• Field, A. (2009). Discovering statistics using IBM SPSS Statistics. SAGE Publications Ltd.
• Göksel, A., ve Tomruk, Z. (2016). Akademisyenlerde stres kaynakları ile stresle başa çıkmada ve stres durumunda gösterilen davranışların ilişkisi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 20(2), 315-343.
• Gould, D., Finch, L. M., & Jackson, S. A. (1993). Coping strategies used by national champion figure skaters. Research Quarterly for Exercise and Sport, 64(4), 453-468. https://doi.org/10.1080/02701367.1993.10607599
• Göksu, Ö., ve Kumcağız, H. (2021). Covid-19 salgınında bireylerde algılanan stres düzeyi ve kaygı düzeyleri. Turkish Studies, 15(4), 463–479. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.44397
• Grizzle, T. L. (2016). Relationship between workplace aggression and employee job satisfaction. Unpublished Doctoral dissertation, Walden University, USA.
• Güler, K., ve Özgörüş, Z. (2021). Yetişkin bireylerde saldırganlık ve yalnızlık arasındaki ilişkinin incelenmesi. OPUS International Journal of Society Researches, 18(43), 6635-6661. https://doi.org/10.26466/opus.925687
• Hızıroğlu, Ö. S. (2018). Spor bilimleri fakültesi öğrencilerinin öznel iyi oluş ve algılanan stres düzeylerinin rekreatif etkinlikleri katılım durumları ve farklı değişkenler açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Rekreasyon Anabilim Dalı, Konya.
• Işık, M., Kılıç, İ., & Aksoy, K. (2017). Aggression levels of hearing impaired athletes: A comparison of individual and team sports. Journal of Human Science, 14(4), 3221-3229. https://doi.org/10.14687/jhs.v14i4.4832
• Jondeau, E., & Rockinger, M. (2003). Conditional volatility, skewness, and kurtosis: Existence, persistence, and comovements. Journal of Economic Dynamics and Control, 27(10), 1699-1737. https://doi.org/10.1016/S0165-1889(02)00079-9
• Kalaycı, Ş. (2010). Spss uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Asil Yayın Dağıtım A.Ş.
• Karasar, N. (2018). Bilimsel araştırma yöntemleri: Kavramlar ilkeler teknikler. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Keating, N. (2022). A research framework for the united nations decade of healthy ageing (2021-2030). European Journal of Ageing, 19, 775-787. https://doi.org/10.1007/ s10433-021-00679-7
• Koerber, M.I., Mack, J. T., Seefeld L., Kopp, M., Weise, V., Romero Starke, K., & Garthus-Niegel, S. (2023). Psychosocial work stress and parent-child bonding during the COVID-19 pandemic: Clarifying the role of parental symptoms of depression and aggressiveness. BMC Public Health, 23(113), 1-14. https://doi.org/10.1186/s12889-022-14759-5
• Konter, E. (2006). Spor psikolojisi el kitabı. Nobel Yayın Dağıtım.
• Kumcağız, H., ve Avcı-Çayır, G. (2018). Sporun, fiziksel engelli bireylerin yaşam kalitesi üzerine etkisine ilişkin görüşler. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 654-669. https://doi.org/10.17679/inuefd.422597
• Liu, J., Lewis, G., & Evans, L. (2013). Understanding aggressive behavior across the life span. Journal of Psychiatric Mental Health Nursing, 20(2), 156-168. https://doi.org/10.1111/j.1365-2850.2012.01902.x
• Mazılı, N. (2018). Türkiye’deki taekwondo ve karate sporcularının narsist kişilik özellikleri, mizaç tipleri ve saldırganlık düzeylerinin araştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Sporda Psiko-Sosyal Alanlar Anabilim Dalı, İzmir.
• Mbatha, N. L., & Mokwena, K.E. (2023). Parental stress in raising a child with developmental disabilities in a rural community in South Africa. International Journal of Environmental Research and Public Health, 20(5), 3969. https://doi.org/10.3390/ijerph20053969
• Melo, R. S., Lemos, A., Paiva, G. S., Ithamar, L., Lima, M. C., Eickmann, S. H., & Belian, R. B. (2019). Vestibular rehabilitation exercises programs to improve the postural control, balance and gait of children with sensorineural hearing loss: A systematic review. International Journal of Pediatric Otorhinolaryngology, 127, Article 109650. https://doi.org/10.1016/j.ijporl.2019.
• Melo, R., S., Tavares Netto, A. R., Delgado, A., Wiesiolek, C. C., Ferraz, K. M., & Belian, R. B. (2020). Does the practice of sports or recreational activities improve the balance and gait of children and adolescents with sensorineural hearing loss? A systematic review. Gait and Posture, 77, 144-155. https://doi.org/10.1016/j.gaitpost.2020.02.001
• Nemček, D. (2017). Self-esteem in people with physical disabilities: Differences between active and inactive individuals. Acta Facultatis Education is Physicae Universitatis Comenianae, 57(1), 34–47. https://doi.org/10.1515/afepuc-2017-0004
• Oyarzún Farías, M.L., Cova, F., & Navarrete, C.B. (2021). Parental stress and satisfaction in parents with pre school and school age children. Frontiers in Psychology, 12, Article 683117. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2021.683117
• Özdevecioğlu, M., ve Yalçın, Y. (2010). Spor tatmininin sporcuların stres ve saldırganlık düzeyleri üzerindeki etkisi. Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 4(1), 63-76.
• Özkatar-Kaya, E. (2010). 18-25 yaş arası işitme engelli sporcuların stres ve saldırganlık düzeylerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Spor Yöneticiliği Anabilim Dalı, Kayseri.
• Peñeñory, V.M., Manresa-Yee, C., Riquelme, I., Collazos, C.A., & Fardoun, H.M. (2018). Scoping review of systems to train psychomotor skills in hearing impaired children. Sensors, 18(8), 2546. https://doi.org/10.3390/s18082546
• Qiu, J., Shen, B., Zhao, M., Wang, Z., Xie, B., & Xu, Y. (2020). A nationwide survey of psychological distress among Chinese people in the Covid-19 epidemic: Implications and policy recommendations. General Psychiatry, 33(2), Article e100213. https://doi.org/10.1136/gpsych-2020-100213
• Reisel, W. D., Probst, T. M., Chia, S-L., Maloles, C. M., & König, C. J. (2010). The effects of job insecurity on job satisfaction, organizational citizenship behavior, deviant behavior, and negative emotions of employees. International Studies of Management and Organization, 40(1), 74-91. https://doi.org/10.2753/IMO0020-8825400105
• Russell, A. (2003). Children's sociable and aggressive behaviour with peers: A comparison of the US and Australia, and contributions of temperament and parenting styles. International Journal of Behavioral Development, 27(1), 74-86. https://doi.org/10.1080/01650250244000038
• St‐Pierre, I., & Holmes, D. (2010). The relationship between organizational justice and workplace aggression. J. Adv. Nurs, 66(5), 1169–1182. https://doi.org/10.1111/j.1365-2648.2010.05281.x
• Şahin, B. (2017). 112 acil sağlık hizmetleri çalışanlarında algılanan stres ile saldırganlık arasındaki ilişkilerde sürekli öfke ve algılanan sosyal desteğin aracılık rolü. Yüksek Lisans Tezi, Ufuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Psikoloji Anabilim Dalı, Ankara.
• Şeker, İ. (2020). Harran üniversitesinde spor yapan ve spor yapmayan üniversite öğrencilerinin sosyal beceri, saldırganlık ve spor ahlakı düzeylerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gedik Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, İstanbul.
• Şenyüzlü, E. (2013). Üniversite öğrencilerinde spora katılımın saldırgan davranışlar üzerine etkilerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi, Sağlık Bilimler Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, Kütahya.
• Şirinkan, A. (2011). 10-15 Yaş işitme engelli öğrencilerde sportif eğitsel oyunların fiziksel gelişimlerine etkisinin araştırılması. Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilim Dergisi, 13, 74-80.
• Tarhan, N. (2014). Mutluluk psikolojisi. Timaş Yayınları.
• Tiryaki, S. (2000). Spor psikolojisi, kavramlar, kuramlar ve uygulama. Eylül Kitap ve Yayınevi.
• Türk, A. (2022). Deprem özelinde engelli bireylere duyarlı afet yönetimi modeli. Afet ve Risk Dergisi, 5(1), 61-77. https://doi.org/10.35341/afet.1078869
• Ural, A., ve Kılıç, İ. (2005). Bilimsel araştırma süreci ve SPSS ile veri analizi. Detay Yayıncılık.
• Var, L. (2008). Futbolda seyircilerin spor alanlarındaki saldırganlık davranışları hakkında betimsel bir çalışma (Kırşehir İli örneği). Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, Ankara.
• Vidranski, T., & Farkaš, D. (2015). Motor skills in hearing impaired children with or without cochlear implant–A systematic review. Collegium Antropologicum, 39(1), 173-179.
• Yaşartürk, F., Akay, B., ve Kul, M. (2022). Üniversite öğrencilerinin serbest zaman faaliyetlerine yönelik engel ile baş etme ve saldırganlık davranışlarının incelenmesi. CBÜ Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 17(2), 216-229. https://doi.org/10.33459/cbubesbd.1128967
• Yıldız, S. (2018). Spor yapan işitme engelli bireyler ile spor yapmayan işitme engelli bireylerin bazı psikolojik özelliklerinin karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Batman Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Rekreasyon Yönetimi Anabilim Dalı, Batman.
• Yıldız, M. E. (2021). Taekwondo sporcularının özgüven seviyelerinin algılanan stres ve saldırganlık düzeyleri ile ilişkisinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, Konya.
• Yılmaz, S. (2013). Spor yapan ve yapmayan ortaöğretim öğrencilerinin empatik eğilimleri ile saldırganlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (İstanbul İli Bayrampaşa İlçesi örneği). Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Yönetimi ve Denetimi Ana Bilim Dalı, İstanbul.
• Yönet, E., Çalık, F., Yaşartürk, F., ve Çimen, K. (2016). Lise öğrencilerinin rekreatif etkinliklere katılımları ile saldırganlık şiddet eğilimlerinin incelenmesi. International Journal of Sport Culture and Science, 4(Special Issue 1), 368-382. https://doi.org/10.14486/IntJSCS563
• Zarrinkoob, H., Bayat, A., & Kaka, N. (2021). The effect of sport training on otolith function in adults with profound sensorineural hearing loss. Hearing, Balance and Communication, 19(2), 80-85. https://doi.org/10.1080/21695717.2020.1836577
• Wang, C., Pan, R., Wan, X., Tan, Y., Xu, L., Ho, C.S., & Ho, R.C. (2020). Immediate psychological responses and associated factors during the ınitialstage of the 2019 coronavirus disease (covıd-19) epidemic among the general population in china. Environmental Research and Public Health, 17(5), 1729. https://doi.org/10.3390/ijerph17051729
• World Health Organization. (2023, Eylül). Deafness and Hearing Loss. https://www.who.int/health-topics/hearing-loss#tab=tab_1