Türkiye’de Aile Yapısında ve Kültüründe Yakın Gelecekte Önem Kazanacak Gelişmelerin Değerlendirilmesi

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 2, 69 - 81, 15.09.2021

Aybüke Kaplan

Öz

Zaman boyunca insanlık süregelmiş ve farklı yapılar ile kendini göstermiştir. İnsanlar aileler içerisinde toplanmış, doğmuş, büyümüş ve değişmiştir. İnsanlar değişimi kuşaktan kuşağa aktarmış ve bu değişim aile yapılarını da etkilemiştir. Türk toplumunda aile genellikle geleneksel, dini bir kurum anlayışına dayansa da ekonomik, kültürel, siyasal, demografik değişimlerin bir parçası olarak da ele alınmaktadır. Türkiye’de aile üzerinde yapılan çalışmalar doğrultusunda 1960’lı yıllardan bu yana aile yapısında hızlı bir değişim yaşandığı görülmektedir. Türkiye’de aile üzerinde yapılan araştırmalara baktığımızda öncelikle Türkiye Aile Yapısı Araştırmaları karşımıza çıkmaktadır. Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Aile ve Toplum Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından yürütülen Türkiye Aile Yapısı İleri İstatistik Analizinin veri kaynağını Türkiye Aile Yapısı Araştırmaları 2006, 2011 ve 2016 verileri oluşturulmaktadır. Yapılan bu araştırmanın amacı istatiksel verilerden yola çıkarak gelecek 10 yıl içerisinde Türkiye’de aile yapısındaki ve kültüründeki değişimleri ortaya koymaktır. Bununla birlikte aile değişimini açıklayan güncel kuramsal yaklaşımlar çerçevesinde tek kişilik aile oranları, tek kişilik ailelerde cinsiyet değişkeni, tek ebeveynli aile oranları, çocuksuz aile oranları değerlendirilmiştir. Araştırmanın veri kaynağı da bahsi geçen istatistik analizine dayanmaktadır. Araştırma sonucunda toplum yapısındaki gelişmelerle birlikte kadının erkeğe bağımlı konumunun sarsıldığı ve bu kapsamda hem boşanma oranlarının hem de kadınların ve erkeklerin yalnız yaşama isteklerinin artması durumu ortaya konulmuştur. Önümüzdeki 10 yıl içerisinde tek kişilik aile oranı, tek ebeveynli aile oranı ve çocuksuz aile oranının artışın sürekli olarak devam etmesi beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Aile, toplumsal değişim, aile yapısı

In Family Structure and Culture in Turkey Evaluation of Developments That Will Get Important in The Near Future

Öz

Throughout time, humanity has continued and manifested itself with different structures. People gathered in families, were born, grew up and changed. People have transferred the change from generation to generation and this change has also affected family structures. Although the family in Turkish society is generally based on a traditional and religious institution, it is also considered as a part of economic, cultural, political and demographic changes. In line with the studies on the family in Turkey, it is seen that there has been a rapid change in the family structure since the 1960s. When we look at the studies on the family in Turkey, we first come across the Turkey Family Structure Studies. The data source of the Turkey Family Structure Advanced Statistical Analysis conducted by the Ministry of Family, Labor and Social Services, General Directorate of Family and Social Services, is the Turkish Family Structure Research 2006, 2011 and 2016 data. The aim of this research is to reveal the changes in family structure and culture in Turkey in the next 10 years, based on statistical data. However, within the framework of current theoretical approaches explaining family change, single-person family rates, gender variable in single-person families, rates of single-parent families, and childless families were evaluated. The data source of the research is also based on the mentioned statistical analysis. As a result of the research, it has been revealed that with the developments in the social structure, the dependence of women on men has been shaken, and in this context, the increase in both the divorce rates and the desire of women and men to live alone. In the next 10 years, it is expected that the rate of single-person family, single-parent family rate and childless family rate will continue to increase continuously.

Anahtar Kelimeler

Family, social change, family structure

Kaynakça

• Beşpınar, F. U. ve Beşpınar, Z. (2017). Türkiye’de hane halkı yapıları ve evlilik pratiklerinde ikili resim: geleneklerin yanı sıra değişimin yansımaları. Nüfusbilim Dergisi, 39, 109-149.
• Canatan, K. (1995). Bir değişim süreci olarak modernleşme. İstanbul: İnsan Yayınları.
• Canatan, K. ve Yıldırım, E. (2018). Aile sosyolojisi. İstanbul: Açılım Kitap.
• Engels, F. (2019). Ailenin, özel mülkiyetin ve devletin kökeni. İstanbul: Gece Kitaplığı.
• Ersevim, İ. (2008). Aile tedavisi: örnekleriyle türleri, felsefesi ve terapisi. İstanbul: Özgür Yayınevi.
• Kalkıner, N. ve Kasapoğlu, A. (2011). Aile sosyolojisi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Karataş, K. (2001). Toplumsal değişme ve aile. Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi, 12(2), 89-98.
• Kongar, E. (1992). İmparatorluktan günümüze Türkiye’nin toplumsal yapısı. İstanbul: Remzi Yayınları.
• Köse, B., G. (2016). Geçmişten günümüze aile. (Ed. N. Adak). (2. Baskı). Değişen toplumda değişen aile sosyolojik tartışmalar içinde. Ankara: Siyasal Kitabevi, 15-38.
• Özbay, F. (2015). Dünden bugüne aile, kent ve nüfus. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Özgüven, İ. E. (2009). Evlilik ve aile terapisi. (2. Baskı). Ankara: PDR Yayınları.
• Subaşı, N. (2002). Toplumsal değişme, aile ve yeni risk alanları. Çağımızda Sosyal Değişme ve İslam Sempozyumu, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayın Matbaacılık.
• Sunar, L. (2019). Değişen toplumsal koşullarda farklılaşan aile yapısı. Lacivert Dergi, 61.
• Sunar, L. (2016). Türkiye’de toplumsal değişim: toplumsal değişimi açıklamak temel kavram ve kuramlar. Ankara: Nobel Kitap.
• Sunar, L. (2018). Değişim sosyolojisi: kavramlar, kuramlar ve yaklaşımlar. Ankara: Atlas Akademik Basın Yayın.
• T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Aile ve Toplum Hizmetleri Genel Müdürlüğü, (2018). Türkiye’de aile yapısı araştırması ileri istatistik analizi. https://www.ailevecalisma.gov.tr/media/35869/taya-18_turkce_kitap.pdf Erişim Tarihi 01.06.2020.
• T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Aile ve Toplum Hizmetleri Genel Müdürlüğü, (2016). Türkiye aile yapısı araştırması 2016. https://www.ailevecalisma.gov.tr/media/35811/taya-2016.pdf Erişim Tarihi 01.06.2020.
• T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Aile ve Toplum Hizmetleri Genel Müdürlüğü, (2011). Türkiye aile yapısı araştırması 2011. https://www.ailevecalisma.gov.tr/uploads/athgm/uploads/pages/arastirmalar/taya2011.pdf Erişim Tarihi 01.06.2020.
• T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Aile ve Toplum Hizmetleri Genel Müdürlüğü, (2006). Türkiye aile yapısı araştırması 2006. https://www.ailevecalisma.gov.tr/uploads/athgm/uploads/pages/arastirmalar/taya2006.pdf Erişim Tarihi 01.06.2020.
• Yaşar Ekici, F. (2014). Türk aile yapısının değişim ve dönüşümü ve bu değişim ve dönüşüme etki eden unsurların değerlendirilmesi. The Journal of Academic Social Science Studies, 30, 209-224.
• Yavuz, S., ve Yüceşahin, M. M. (2012). Türkiye’de hane halkı kompozisyonlarında değişimler ve bölgesel farklılaşmalar. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 15(1).