Öğretmenlerin Bakış Açısıyla Depremzede Öğrencilerin Yaşadıkları Sorunlar

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 2, 261 - 289, 27.12.2024

Mehmet Doğru , Kasım Karataş

Öz

6 Şubat 2023 tarihinde Kahramanmaraş merkezli olarak gerçekleşen ve birçok ili etkileyen yıkıcı deprem, binlerce insanın hayatını kaybetmesine, yaralanmasına ve evsiz kalmasına neden olmuştur. Bu çalışmada, depremzede öğrencilerin eğitim süreçlerine olan etkilerini incelemek amacıyla, betimsel araştırma deseni kullanılarak depremzede öğrencisi olan öğretmenlerle bir araştırma gerçekleştirilmiştir. Araştırma, ölçüt örnekleme yöntemiyle seçilen ve Türkiye'nin çeşitli illerinde Millî Eğitim Bakanlığına bağlı okullarda görev yapan 45 öğretmenden toplanan verilerle yürütülmüştür. Öğretmenlerin, depremzede öğrencilere yönelik algılarını belirlemek için kullandıkları metaforlar incelenmiş ve öğrencilerin duygusal ve kırılgan yapıları ile maddi ve manevi desteğe ihtiyaç duydukları tespit edilmiştir. Araştırmada, öğretmenlerin depremzede öğrencilerde gözlemledikleri sorunlar "kültürel uyuşmazlık", "travma sonrası stres bozukluğu", "dikkat dağınıklığı", "duygusallık", "korku ve endişe", "tedirginlik", "içe kapanıklık" ve “umut vadetme” gibi temalar altında toplanmıştır. Ayrıca, öğretmenlerin depremzede öğrencilerin yaşadığı sorunların çözümüne yönelik uyguladıkları yöntemler ve Millî Eğitim Bakanlığı düzeyinde yapılması gerekenler de değerlendirilmiştir. Araştırma, depremzede öğrencilerin eğitim süreçlerindeki eksikliklerin giderilmesi ve uyum süreçlerinin desteklenmesi için kapsamlı ve çok yönlü yaklaşımların benimsenmesinin önemini vurgulamaktadır.

Anahtar Kelimeler

depremzede öğrenciler, eğitim süreci, metafor, psikososyal destek, Milli Eğitim Bakanlığı

Etik Beyan

“Öğretmenlerin Bakış Açısıyla Depremzede Öğrencilerin Yaşadıkları Sorunlar” başlıklı çalışmanın yazım sürecinde bilimsel kurallara, etik ve alıntı kurallarına uyulmuş; toplanan veriler üzerinde herhangi bir tahrifat yapılmamış ve bu çalışma herhangi başka bir akademik yayın ortamına değerlendirme için gönderilmemiştir.

Kaynakça

• Acar, H., Ak, M. & Kesici, Ş. (2018). Psikososyal doğal afet kitabı. Millî Eğitim Bakanlığı. Özel Hizmetler Genel Müdürlüğü. https://orgm.meb.gov.tr/psikososyaldijitaldestek/pdf/psikososyaldogalafetkitabi.pdf
• AFAD (2023). Basın bülteni. Kahramanmaraş’ta meydana gelen depremler hk. – 34.
• Akar, S. (2013). Doğal afetlerin kamu maliyesine ve makro ekonomiye etkileri: Türkiye değerlendirmesi. Journal of Management and Economics Research, 11(21), 185-206. https://doi.org/10.11611/JMER197
• Atmacaoğlu, H. (2019). Kapsayıcı eğitimde dezavantajlı gruplar. P.O.Taneri. (ed.), Kuramdan uygulamaya kapsayıcı eğitim içinde (ss. 163-196). Pegem Akademi
• Bal, A., & Jensen, B. (2007). Post-traumatic stress disorder symptom clusters in Turkish child and adolescent trauma survivors. European child & adolescent psychiatry, 16, 449-457. DOI 10.1007/s00787-007-0618-z
• Balcı, A. (1989). Eğitimsel araştırmanın eğitimsel sorunların çözümünde uygulaması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 22(1), 411-420.
• Baltacı, A. (2018). Nitel araştırmalarda örnekleme yöntemleri ve örnek hacmi sorunsalı üzerine kavramsal bir inceleme. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 231– 274.
• Baştan, A. (2023). Kahramanmaraş merkezli depremzede kimsesiz çocuk ve gençler için psiko-sosyal çözüm önerileri. M, Öztürk ve M, Kırca. (ed.), Kahramanmaraş merkezli depremler sonrası için akademik öneriler içinde (ss.379-388). Özgür Yayın Dağıtım Ltd. Şti.
• Creswell, J. W. & Clark, V. L. P. (2016). Designing and conducting mixed methods research. New York: Sage. Depremin ardından yarın 71 ilde eğitim öğretim başlıyor (2023, 19 Şubat ). (Millî Eğitim Bakanlığı [MEB], 2023). https://www.meb.gov.tr/ adresinden edinilmiştir.
• Erkal, T., & Değerliyurt, M. (2009). Türkiye’de afet yönetimi. Doğu Coğrafya Dergisi, 14(22), 147-164. https://doi.org/10.17275/per.21.22.3.1
• Galang, A. D. (2021). Teachers’ critical reflections on the new normal Philippine education issues: Inputs on curriculum and instruction development. International Journal of Social Learning (IJSL), 1(3), 236-249.
• Gezgin, B.U. (2023). Deprem sonrası psikoloji: değiniler ve öneriler. M, Öztürk ve M, Kırca. (ed.), Kahramanmaraş merkezli depremler sonrası için akademik öneriler içinde (ss. 345-354). Özgür Yayın Dağıtım Ltd. Şti.
• Gündüz, İ. (2009). Dünyada ve Türkiye’de afet yönetimi. Erdem Yayınları.
• Halis, İ. (2005). Etkili öğretmenlik teknikleri. Serhat Kitabevi.
• Hayrullaoğlu, G., Aliefendioğlu, Y., & Tanrıvermiş, H. (2018). Deprem sonrası kentte oluşacak sorunlara dirençli kent yaklaşımı ile çözüm aranması: marmara depremi örneği. Mengi, A. Ve İşçioğlu, D. (ed.), Kentsel Politikalar içinde (ss. 290-304). Palme Yayıncılık.
• Jung, H. O., & Han, S. W. (2023). Post-traumatic growth of people who have experienced earthquakes: Qualitative research systematic literature review. Frontiers in Psychiatry, 13, 1070681.
• Karataş, K., Ardıç, T., & Oral, B. (2017). Öğretmenlik mesleğinin yeterlikleri ve geleceği: metaforik bir analiz. Electronic Turkish Studies, 12(33), 291-312. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.12665
• Karataş, K., Adıgüzel, Y. & Ünal, A.Z. (2018). Psikososyal göç kitabı. Millî Eğitim Bakanlığı Özel Hizmetler Genel Müdürlüğü. https://orgm.meb.gov.tr/psikososyaldijitaldestek/pdf/psikososyalgockitabi.pdf
• Karataş, K., Yılmaz, E. & Yıldırım, Y. (2022). Kapsayıcı öğretimin pedagojik temelleri. Ö. Altındağ Kumaş ve S.Süer. (ed.), Nitelikli kapsayıcı eğitim kuramdan uygulamaya içinde (ss. 87-123). Eğiten Kitap
• Karazincir, S.E. (2024). Deprem ve göç ilişkisi. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 15(1 -Deprem Özel Sayısı-), 366-383. https://doi.org/10.54688/ayd.1412380
• Kocalar, A.C. (2023). Kriz yönetiminden önce risk yönetiminin önemi. Öztürk, M. ve Kırca, M. (ed.), Kahramanmaraş merkezli depremler sonrası için akademik öneriler içinde (ss. 3-21). Özgür Yayın Dağıtım Ltd.Şti.
• Koçak, S. (2020). Göç ve eğitim. F. Nayır. (ed.), Kültürel değerlere duyarlı eğitim içinde ( ss. 53-93). Anı Yayıncılık.
• Limoncu, S.,ve Atmaca, A. B. (2018). Çocuk Merkezli Afet Yönetimi. Megaron, 13(1), 132-143.
• Marshall, C. & Rossman, G. B. (2014). Designing qualitative research. New York: Sage.
• Maslow, A. (1970). Motivation and personality. Harper Row.
• McMillan, J. H. & Schumacher, S. (2010). Research in Education: evidence-basedınquiry (7th ed.). London: Pearson.
• Miles, M, B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded Sourcebook. (2nd ed). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Mowen, J. C. (2000). The 3M model of motivation and personality: Theory and empirical applications to consumer behavior. Springer Science & Business Media.
• Muldoon, O. T. (2013). Understanding the impact of political violence in childhood: A theoretical review using a social identity approach. Clinical Psychology Review, 33(8), 929–939.
• Muldoon, O. T., Acharya, K., Jay, S., Adhikari, K., Pettigrew, J., & Lowe, R. D. (2017). Community identity and collective efficacy: A social cure for traumatic stress in post‐ earthquake Nepal. European Journal of Social Psychology, 47(7), 904-915.
• Nakajima, Ş. (2012). Deprem ve sonrası psikolojisi. Okmeydanı Tıp Dergisi, 28(2), 150-155. doi:10.5222/otd.supp2.2012.150
• Özel, Ö., ve Ersoy, B. (2023). Depremden etkilenen okul öncesi dönem çocuklarının okula uyum sürecine ilişkin öğretmen görüşlerinin incelenmesi. EKEV Akademi Dergisi, (Özel Sayı), 465-481.
• Özgen, N., Eser Ünaldi, Ü., & Bindak, R. (2011). Öğretmen adaylarının doğal afetler konusuna yönelik “etkili öğrenme biçimleri”nin belirlenmesi. Journal of Kirsehir Education Faculty, 12(4).
• Patton, M. Q. (2005). Qualitative research. New York: John Wiley & Sons, Ltd.
• Pehlivan, H. P., Akçay, Z. Ş., & Neyişci, N. (2020). Hazırlık sınıfı öğrencilerinin “İngilizce” ve “İngilizce öğrenmeye” yönelik metaforik algıları. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 8(2), 665-685.
• Polat, M. S., & Sarıçam, H. (2023). 6 Şubat depreminden etkilenen bölgelerdeki öğretmenlerin karşılaştığı sorunlar: Hatay ili örneği. Kriz Dergisi, 21(1-2-3), 25-32. https://doi.org/10.54688/ayd.1412861
• Russell, B. (2018). Eğitim üzerine ( A.Uğur, çev.; 2.baskı). Cem Yayınevi. (Orijinal baskı 1929).
• Sezer, İ.Ç. (2024). IPBES raporu ışığında yabancı türler ve mücadele yolları. Tübitak Bilim ve Teknik Dergisi, 57(680), 6-22.
• Süer, S. (2022). Kapsayıcı eğitimde tutum ve değerler. Ö. Altındağ Kumaş ve S.Süer. (ed.), Nitelikli kapsayıcı eğitim kuramdan uygulamaya içinde (ss. 123-153). Eğiten Kitap.
• Takyi Mensah, E., Chen, M., Ntim, S. Y., & Gabrah, A. (2023). Analysing Dewey’s vocational aspects of education and Maslow’s theory of motivation in support of vocational education and training. Discover Education, 2(1), 18.
• Telli, S. G., ve Altun, D. (2023). Türkiye'de deprem sonrası çevrimiçi öğrenmenin vazgeçilmezliği. Üniversite Araştırmaları Dergisi, 6(2), 125-136.
• Turhaner, K. ve Polat, M. (2023). Deprem ve eğitim ortamları arasındaki ilişkinin afet yönetimi bağlamında değerlendirilmesi üzerine notlar. Ö.Baltacı (ed.), Eğitimde güncel araştırmalar içinde (ss. 89-103). Özgür Yayınları.
• Türksoy, E., Karabulut, R., & Gürbüz, M. (2023). Deprem nedeniyle nakil gelen öğrencilerin sınıflarına kabul durumlarının belirlenmesi. Kayseri Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 15-26. https://doi.org/10.51177/kayusosder.1293450
• Uğuz, Ş. (2023). Depremlerin görünmez yıkımı: İnsanların psikolojik sağlığı üzerindeki etkileri. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 17(1), 6-9. https://doi.org/10.21763/tjfmpc.1256896
• Uysal, H. ve Uysal, Ç. (2021). Kapsayıcı eğitim ve öğretim süreçleri. H. Gürgür ve S.Rakap (ed.), Kapsayıcı eğitim özel eğitimde bütünleştirme içinde (ss. 133-150). Pegem Akademi.
• Yamamoto, G. T., ve Altun, D. (2023). Türkiye'de deprem sonrası çevrimiçi öğrenmenin vazgeçilmezliği. Üniversite Araştırmaları Dergisi, 6 (2), 125-136.
• Yavuzer, H. (2000). Çocuk psikolojisi. 19. Baskı. Remzi Kitabevi
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayınları.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayınları.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayınları.
• Ying, L. H., Wu, X. C., Lin, C. D., & Chen, C. (2013). Prevalence and predictors of posttraumatic stress disorder and depressive symptoms among child survivors 1 year following the Wenchuan earthquake in China. European Child & Adolescent Psychiatry, 22, 567-575. DOI 10.1007/s00787-013-0400-3
• Yörükoğlu, A. (1996). Çocuk ruh sağlığı. 20.baskı. Özgür Yayınları.
• Weeks, M. (2023). Dakikalar içinde psikoloji. (D.Yiğitbaş, çev.). 9.baskı. Kronik Kitabevi.