Fayda ve Kullanım Kolaylığı Algısı ile Eğlence ve Gerçeklik Algısı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 3, 189 - 204, 15.12.2023

Gamze Eryılmaz , Rümeysa Aydın

https://doi.org/10.58636/jtis.1374362

Öz

Araştırmanın temel amacı gerçeklik teknolojisi uygulamalarını deneyimleyen ziyaretçilerin görüşlerini alarak, fayda ve kullanım kolaylığı algısı ile eğlence ve gerçeklik algısı arasındaki ilişkiyi tespit etmektir. Bu bağlamda ilgili ilişkiden hareketle, fayda ve kullanım kolaylığı algısının eğlence ve gerçeklik algısı üzerindeki etkisi incelenmek istenmektedir. Amaca ulaşabilmek için araştırmanın kapsamını, gerçeklik teknolojisini deneyimlemiş olan kullanıcıların, kullandıkları uygulamaya ait olan kullanma kolaylığı algıları, fayda algıları, gerçeklik algıları ve eğlence algıları oluşturmaktadır. Bu değişkenler arasındaki ilişkiler, gerçeklik teknolojisi uygulamalarını deneyimlemiş olan bireyler çerçevesinde incelenmiştir. İskenderun Teknik Üniversitesi etik kurulu kararı onayından geçen yapılandırılmış veri toplama formuyla (anket) veriler toplanmıştır. Olasılığa dayalı olmayan örnekleme yöntemlerinden kolayda örnekleme tekniği ile çevrimiçi ortamda gerçekleştirilen uygulama 21 Kasım 2020 ve 29 Mayıs 2021 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Veriler, Sakıp Sabancı Müzesi ziyaretçilerinden mail yoluyla toplanmıştır. Araştırmanın örneklemini İstanbul Sakıp Sabancı Müzesi sınırı içerisinde gerçeklik teknolojisi ile üretilen uygulamaları en az bir kez deneyimlemiş kullanıcılar oluşturmaktadır. Araştırma neticesinde 190 kişiden veri toplanmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen bulgulara bakıldığında da, gerçeklik ve eğlence algısını en çok açıklayan değişkenin fayda algısı olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Gerçeklik teknolojisi, fayda algısı, kullanım kolaylığı algısı, eğlence algısı, gerçeklik algısı

Etik Beyan

Bu çalışma İskenderun Teknik Üniversitesi Etik Kuruluna 17.03.2021 tarih ve E.8058 sayısı ile başvurulurmuş ve 30.03.2021 tarih ve 2021.03 karar no ile çalışmanın yapılması onaylanmıştır.

Examining The Relationship Between Perception of Utility and Ease of Use and Perception of Entertainment and Reality

Öz

The main purpose of the research is to determine the relationship between the perception of utility and ease of use and the perception of entertainment and reality by taking the views of visitors who have experienced the reality technology applications. In this context, starting from the relevant relationship, it is desired to examine the effect of the perception of utility and ease of use on the perception of entertainment and reality. In order to reach the goal, the scope of the research consists of users who have experienced reality technology, perceptions of ease of use, utility perceptions, reality perceptions and entertainment perceptions of the application they use. The relationships between these variables have been examined within the framework of individuals who have experienced reality technology applications. Data were collected with a structured data collection form (questionnaire), which was approved by the Iskenderun Technical University ethics committee. The application, which was carried out in the online environment with the convenience sampling technique, which is one of the non-probability sampling methods, was carried out between 21 November 2020 and 29 May 2021. Data were collected from the Sakıp Sabancı Museum via e-mail. However, since it would not be possible to reach all visitors who went to this museum, sampling was made. The sample of the research consists of users who have experienced the applications produced with reality technology within the borders of Istanbul Sakıp Sabancı Museum at least once. As a result of the research, data were collected from 190 people. Considering the findings obtained as a result of the research, it was determined that the variable that most explained the perception of reality and entertainment was the perception of benefit.

Anahtar Kelimeler

Reality Technology, Benefit Perception, Perception of Ease of Use, Entertainment Perception, Reality Perception

Etik Beyan

Bu çalışma İskenderun Teknik Üniversitesi Etik Kuruluna 17.03.2021 tarih ve E.8058 sayısı ile başvurulurmuş ve 30.03.2021 tarih ve 2021.03 karar no ile çalışmanın yapılması onaylanmıştır.

Kaynakça

• Ajzen, I. (2002). Algılanan Davranışsal Kontrol, Öz-Yeterlik, Kontrol Odağı ve Planlı Davranış Teorisi 1. Uygulamalı Sosyal Psikoloji Dergisi, 32(4), 665-683.
• Akça, Y., & Özer, G. (2012). Teknoloji Kabul Modeli’nin Kurumsal Kaynak Planlaması Uygulamalarında Kullanılması (The Use Of Technology Acceptance Model İn Enterprise Resource Planning Implementations). Business And Economics Research Journal, 3(2), 79-96.
• Alpar, R. (2012). Uygulamalı çok değişkenli istatistiksel yöntemler. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Altunel, M. C., & Yaşar, A. G. (2017). Faydanın Sosyal Medyadaki Deneyim Paylaşımına Etkisi: Sosyal Medyayı Seyrek ve Sık Kullanan Turistik Faaliyete Katılmış Bireyler Arasındaki Farkın İncelenmesi. Ataturk University Journal of Economics ve Administrative Sciences, 31(4), 819-841.
• Altunışık, R. Çoşkun, R. Bayraktaroğlu, S., & Yıldırım, E. (2012). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri (SPSS Uygulamalı), 7. Baskı, Sakarya: Sakarya Yayıncılık.
• Aras, M. Özdemir, Y., & Bayraktaroglu, S. (2015). İnsan Kaynaklari Bilgi Sistemlerine Yönelik Algilarin Teknoloji Kabul Modeli ile İncelenmesi/The Investigation of Perceptions For Human Resource Information Systems Via Technology Acceptance Model. Ege Akademik Bakis, 15(3), 343-351.
• Arnold, M. J., & Reynolds, K. E. (2003). Hedonic Shopping Motivations. Journal of Retailing, 79(2), 77-95.
• Arslan, A. E., & Güven, Ö. (2019). İmaj ve Elektronik Ağızdan Ağıza İletişimin Teknoloji Kabul Modeli Kapsamında Çevrimiçi Tatil Satın Alma Niyeti Üzerine Etkisi: Akademisyenler Üzerinde Bir Uygulama. 9. Uluslararası Çin'den Adriyatik'e Sosyal Bilimler Kongresi, 28-47.
• Atamedya, (2019) Sanal Gerçeklik Nedir?,bhttps://Ata.Com.Tr/Blog-Detay/Sanal-Gerceklik-Nedir-134 türk
• Atkinson, M., & Kydd, C. (1997). Individual Characteristics Associated with World Wide Web Use: An Empirical Study of Playfulness and Motivation. ACM SIGMIS Database: the DATABASE for Advances in Information Systems, 28(2), 53-62.
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı [ÇSGB] (2021). Asgari Ücret, https://www.csgb.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 10.03.2021).
• Bayraktar, E., & Kaleli, F. (2007). Sanal Gerçeklik ve Uygulama Alanları. Akademik Bilişim Konferansı, Kütahya, 1-6.
• Brown, S. A., &Venkatesh, V. (2005). Model of Adoption of Technology in Households: A Baseline Model Test and Extension Incorporating Household Life Cycle. MIS Quarterly, 399-426.
• Büyüköztürk, Ş. (2013). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Childers, T. L., Carr, C. L., Peck, J., & Carson, S. (2001). Hedonic and utilitarian motivations for online retail shopping behavior. Journal of Retailing, 77(4), 511-535.
• Choi, H. Kim, Y., & Kim, J. (2010). An Acceptance Model For an Internet Protocol Television Service In Korea With Prior Experience As A Moderator. The Service Industries Journal, 30(11), 1883-1901.
• Cohen, S. A., & Hopkins, D. (2019). Autonomous Vehicles and The Future of Urban Tourism. Annals of Tourism Research, 74, 33-42.
• Darici, S. (2015). Dijital Oyunlarda Kullanılan Sublımınal Mesajların Gerçeklik Algısı Üzerindeki Etkilerine Yönelik Bir Çalışma: Gerçeklik Eşiği Kavramı. Electronic Turkish Studies, 10(14), 181-202.
• Davis, F. D. (1989). Perceived Usefulness, Perceived Ease of Use, and User Acceptance of İnformation Technology. MIS Quarterly, 319-340.
• Demirezen, B. (2019). Arttırılmış Gerçeklik ve Sanal Gerçeklik Teknolojisinin Turizm Sektöründe Kullanabilirliği Üzerine Bir Literatür Taraması. Uluslararası Global Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(1), 1-26
• Dilek, N. K. (2020). Turizm Sektöründe Sanal Gerçeklik Teknolojisinin Kullanımına ve Etkisine Yönelik Keşifsel Bir Araştırma. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Turizm İşletmeciliği Anabilim Dalı, İstanbul.
• Durmaz, C. Bulut, Y., & Tankuş, E. (2018). Sanal Gerçekliğin Turizme Entegrasyonu: Samsun’daki 5 Yıldızlı Otellerde Uygulama. Turkish Journal of Marketing, 3(1), 32-49.
• Ergen, F. D. (2020). Artırılmış ve Sanal Gerçeklik Teknolojilerinin Isparta İlinin Kültürel Miras Alanlarında Uygulanabilirliği Üzerine Bir Literatür Taraması. Journal of Tourism Theory And Research, 6(1), 62-74.
• Erkuş, A. (2009). Davranış Bilimleri İçin Bilimsel Araştırma Süreçleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Eröz, S. S., & Doğdubay, M. (2012). Turistik Ürün Tercihinde Sosyal Medyanın Rolü ve Etik İlişkisi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 27(1), 133-157.
• Fishbein, M., & Ajzen, I. (1975). Belief, Attitude, Intention, and Behavior: An Introduction to Theory and Research. Reading. MA: Addison-Wesley.
• Flavián, C. Ibáñez-Sánchez, S., & Orús, C. (2019). The Impact of Virtual, Augmented and Mixed Reality Technologies on The Customer Experience. Journal of Business Research, 100, 547-560.
• Goh, S., & Yoon, T. (2011). If You Build It Will They Come? An Empirical Investigation of Facilitators and Inhibitors of Hedonic Virtual World Acceptance. In 2011 44th Hawaii International Conference on System Sciences (pp. 1-9), IEEE.
• Gulikers, J. T., Bastiaens, T. J., & Martens, R. L. (2005). The Surplus Value Of An Authentic Learning Environment. Computers in Human Behavior, 21(3), 509-521.
• Guttentag, D. A. (2010). Virtual Reality: Applications and Implications for Tourism. Tourism Management, 31(5), 637-651. Güngör, C., & Kurt, M. (2014). Mobil Cihazlarda Görsel Arttırılmış Gerçeklik Algısının 3 Boyutlu Kırmızı-Camgöbeği Gözlükler ile Arttırılması. In 22nd IEEE Signal Processing and Communications Applications Conference (SUI 2014) (pp. 1706-1709).
• Holbrook, M. B., & Hirschman, E. C. (1982). The Experiential Aspects of Consumption: Consumer Fantasies, Feelings, and Fun. Journal of Consumer Research, 9(2), 132-140.
• Hsu, M. H., & Chiu, C. M. (2004). Predicting Electronic Service Continuance With A Decomposed Theory Of Planned Behaviour. Behaviour & Information Technology, 23(5), 359-373.
• Huang, Y. C. Backman, S. J. Backman, K. F. , & Moore, D. (2013). Seyahat ve Turizm Pazarlamasında 3B Sanal Dünyaların Kullanıcı Kabulünü Keşfetmek. Tourism Management, 36, 490-501.
• Igbaria, M., Iivari, J., & Maragahh, H. (1995). Why Do Individuals Use Computer Technology? A Finnish Case Study. Information & Management, 29(5), 227-238.
• Ivanov, SH, Webster, C., & Berezina, K. (2017). Robotların ve Hizmet Otomasyonunun Turizm ve Konaklama Şirketleri Tarafından Benimsenmesi. Revista Turismo ve Desenvolvimento, 27 (28), 1501-1517.
• İpek, A. R. (2020). Artirilmiş gerçeklik, sanal gerçeklik ve karma gerçeklik kavramlarinda isimlendirme ve tanimlandirma sorunlari. İdil Sanat ve Dil Dergisi, 9(71), 1061-1072.
• Jones, B. R. Sodhi, R, Campbell, R. H, Garnett, G., & Bailey, B. P. (2010). Build Your World And Play in İt: Interacting With Surface Particles on Complex Objects. In 2010 IEEE İnternational Symposium On Mixed And Augmented Reality, 165-174.
• Kalaycı, Ş. (2010). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. Anakara: Asil Yayıncılık.
• Kaplanidou, K., & Vogt, C. (2006). A Structural Analysis of Destination Travel Intentions As A Function of Web Site Features. Journal of Travel Research, 45(2), 204-216.
• Karaoğlan, S., & Durukan, T. (2020). Dijital Pazarlama Çağında Çevrimiçi Alışverişin Fayda ve Risk Algısı. İşletme Araştırmaları Dergisi, 12(2), 1072-1082.
• Keller, G. (2005). Embryonic Stem Cell Differentiation: Emergence of A New Era in Biology and Medicine. Genes ve Development, 19(10), 1129-1155.
• Kim, D. Y., Park, J., & Morrison, A. M. (2008). A Model of Traveller Acceptance of Mobile Technology. International. Journal of Tourism Research, 10(5), 393-407.
• Kim, M. J. ve Hall, C. M. (2019). A Hedonic Motivation Model in Virtual Reality Tourism: Comparing Visitors and Non-Visitors. International Journal of Information Management, 46, 236-249.
• Kline, R. B. (2011). Convergence of Structural Equation Modeling and Multilevel Modeling. The SAGE Handbook of Innovation In Social Research Methods, 562-589.
• Koufaris, M. (2002). Applying The Technology Acceptance Model and Flow Theory to Online Consumer Behavior. Information Systems Research, 13(2), 205-223.
• Lee, W. H., Lin, C. W., & Shih, K. H. (2018). A Technology Acceptance Model for The Perception of Restaurant Service Robots for Trust, Interactivity, and Output Quality. International Journal of Mobile Communications, 16(4), 361-376.
• Menzi, N. Nezih, Ö., & Çalışkan, E. (2012). Mobil Teknolojilerin Eğitim Amaçlı Kullanımına Yönelik Akademisyen Görüşlerinin Teknoloji Kabul Modeli Çerçevesinde İncelenmesi. Ege Eğitim Dergisi, 13(1), 39-55.
• Mun, Y. Y., & Hwang, Y. (2003). Predicting The Use of Web-Based Information Systems: Self-Efficacy, Enjoyment, Learning Goal Orientation, and The Technology Acceptance Model. International Journal of Human-Computer Studies, 59(4), 431-449.
• Noor, N. L. Hashim, M. Haron, H., & Ariffin, S. (2005). Seyahat ve Turizm Web Sitelerinde Bilgi Palaşım Sisteminin Toplum Tarafından Kabulü: TAM’ın Bir Uzantısının Bir Uygulaması. 13th European Conference On Information Systems, Information Systems In A Rapidly Changing Economy. Regensburg, Germany.
• Özbek, Ö., & Ünüsan, Ç. (2018). Artırılmış Gerçeklik Uygulamalarının Destinasyon Pazarlamasında İncelenmesi: Seyahat Acentaları İle İlgili Bir Araştırma. Journal of International Social Research, 11(59).
• Özdipçiner, N. S. (2010). Electronic Marketing In Tourism Sector. İnternet Uygulamaları ve Yönetimi Dergisi, 1(1), 5-22.
• Özer, G. Özcan, M., & Aktaş, S. (2010). Muhasebecilerin Bilgi Teknolojisi Kullanımının Teknoloji Kabul Modeli (TKM) İle İncelenmesi. Journal of Yasar University, 5(19), 3278-3293.
• Pavlou, P. A. (2003). Consumer Acceptance of Electronic Commerce: Integrating Trust and Risk with The Technology Acceptance Model. International Journal of Electronic Commerce, 7(3), 101-134.
• Potter, W. J. (1988). Perceived Reality in Television Effects Research. Journal of Broadcasting & Electronic Media, 32(1), 23-41.
• Serçemeli, M., & Kurnaz, E. (2016). Denetimde Bilgi Teknoloji Ürünleri Kullanımının Teknoloji Kabul Modeli (TKM) ile Araştırılması. İstanbul Üniversitesi.. İşletme Fakültesi Dergisi, 45(1), 43-52.
• Serbestoğlu, İ. (2020). Nevşehir Yöresi Geleneksel Eğlence Unsurlarının Turizmde Kullanımı. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 13(30), 745-761.
• Shafer, D. M. Carbonara, C. P., & Popova, L. (2011). Spatial Presence And Perceived Reality As Predictors of Motion-Based Video Game Enjoyment. Presence: Teleoperators and Virtual Environments, 20(6), 591-619.
• Sunal, G. (2016). Sanal Gerçeklik ve Dijital Sinemanın Olanakları. İnif E-Dergi, 1(2), 294-309.
• Tezcan, V. (2018). Sanatsal Eylemde Gerçeklik Algısı ve Neoklasisizm Sonrası Küskün Duygu. Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 5(2), 31-65.
• Turan, A. H. (2008). İnternet Alışverişi Tüketici Davranışını Belirleyen Etmenler: Geliştirilmiş Teknoloji Kabul Modeli (E-TAM) İle Bir Model Önerisi. Akademik Bilişim, 8, 723-731.
• Turan, A. H., & Özgen, F. B. (2009). Türkiye’de E-Beyanname Sisteminin Benimsenmesi: Geliştirilmiş Teknoloji Kabul Modeli İle Ampirik Bir Çalışma. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 10(1), 134-147.
• Turan, B., & Haşit, G. (2014). Teknoloji Kabul Modeli ve Sınıf Öğretmenleri Üzerinde Bir Uygulama. Journal of Alanya Faculty of Business/Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 6(1), 109-119.
• Turan, E. (2011). Türkiye'de 2000 Yılından Sonra Kurulan Özel Sanat Müzelerinin Sanat ve Sosyal Ortama Etkisi. Doktora Tezi, İstanbul Kültür Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Tussyadiah, I. P. Wang, D. Jung, T. H., & Tom Dieck, M. C. (2018). Virtual Reality, Presence, and Attitude Change: Empirical Evidence From Tourism. Tourism Management, 66, 140-154.
• Türk Dil Kurumu (TDK) (2023). https://sozluk.gov.tr/, (Erişim Tarihi:05.11.2023).
• Van der Heijden, H. (2004). User Acceptance of Hedonic Information Systems. MIS Quarterly, 695-704.
• Venkatesh, V., & Davis, F. D. (1996). A Model Of The Antecedents Of Perceived Ease Of Use: Development and Test. Decision Sciences, 27(3), 451-481.
• Venkatesh, V. (2000). Determinants of Perceived Ease of Use: Integrating control, intrinsic motivation, and emotion into the technology acceptance model. Information Systems Research, 11(4), 342-365.
• Venkatesh, V. Thong, J. Y., & Xu, X. (2012). Consumer Acceptance And Use of Information Technology: Extending The Unified Theory of Acceptance and Use of Technology. MIS Quarterly, 157-178.
• Venkatesh, V., & Brown, S. A. (2001). A Longitudinal Investigation of Personal Computers in Homes: Adoption Determinants and Emerging Challenges. MIS Quarterly, 71-102.
• Wang, Y., & Qualls, W. (2007). Konaklama Organizasyonlarında Teorik Bir Teknoloji Benimseme Modeline Doğru. International Journal of Hospitality Management, 26(3), 560-573.
• Williams, P., & Hobson, J. P. (1995). Virtual Reality and Tourism: Fact or Fantasy? Tourism Management, 16(6), 423-427.
• Yılmaz, C. (2015). İnternet Üzerinden Alışveriş Niyetini Etkileyen Faktörlerin Genişletilmiş Teknoloji Kabul Modeli Kullanarak İncelenmesi ve Bir Model Önerisi. Yönetim ve Ekonomi Dergisi , 22 (2) , 355-384.