KOBİ’ler ölçeğinde endüstri 4.0 farkındalık ve olgunluk düzeyinin belirlenmesi

Yıl 2024, , 459 - 473, 31.12.2024

Kamil Akpınar , Orhan Dengiz , Berna Dengiz

https://doi.org/10.56554/jtom.1524092

Öz

Endüstri 4.0 ile ilgili gelişmelerin, işletmelere çeşitli alanlarda fayda sağladığı bilinmektedir. Bu faydalar verimlilikten esnek üretime, maliyetlerin azaltılmasından kapasitenin arttırılmasına kadar geniş bir yelpazede ortaya çıkmaktadır. Ülkemizdeki işletmelerin %99'unu oluşturan küçük ve orta büyüklükteki işletmeler (KOBİ'ler), Endüstri 4.0'ın teknolojileri ve uygulamalarından en büyük faydayı sağlama potansiyeline sahiptir. Bu nedenle, bu makalede, ülkemizdeki orta-yüksek ve yüksek teknoloji düzeyine sahip imalat sektöründe faaliyet gösteren KOBİ'lerin Endüstri 4.0 farkındalık ve olgunluk düzeyi araştırılmış ve mevcut durumları ortaya konulmuştur. Bu araştırma, anket yöntemiyle gerçekleştirilmiş ve işletmelerin dördüncü sanayi devrimi kapsamında karşılaştıkları zorluklar, Endüstri 4.0'a ait teknolojilerin ve uygulamaların kullanım düzeyleri, yeni sanayi devriminden beklentileri ve uygulama yapan KOBİ'lerin elde ettiği kazanımları da ele almıştır. İlişki analizleriyle araştırmanın amaçlarına etki eden faktör ilişkileri istatistiksel olarak incelenmiştir. Ayrıca, işletmelerin Endüstri 4.0 olgunluk düzeyleri radar grafik yöntemiyle açıklanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Endüstri 4.0, KOBİ, imalat sanayi, olgunluk düzeyi, farkındalık analizi

Determining the level of awareness and maturity of Industry 4.0 in SMEs

Öz

The developments related to Industry 4.0 are known to provide various benefits to businesses across different areas.. These benefits span a wide range, from increased productivity to flexible manufacturing, and from cost reduction to enhanced capacity. Small and medium-sized enterprises (SMEs), constituting 99% of businesses in our country, have the greatest potential to derive significant benefits from Industry 4.0 technologies and applications. Therefore, this article investigates the awareness and maturity level of Industry 4.0 among SMEs operating in the medium-high and high-technology manufacturing sectors in our country, revealing their current status. This research was conducted through a survey method, addressing the challenges encountered by businesses within the scope of the fourth industrial revolution, the levels of adoption of Industry 4.0 technologies and applications, expectations from the new industrial revolution, and the gains achieved by implementing SMEs. Factor relationships affecting the objectives of the research were statistically analyzed through correlation analyses. Additionally, the maturity levels of businesses in terms of Industry 4.0 were explained using radar chart methods.

Anahtar Kelimeler

Industry 4.0, SME, manufacturing industry, maturity levels, awareness analysis

Kaynakça

• Aksu, H. (2018). Dijitopya dijital dönüşüm yolculuk rehberi. Pusula Yayıncılık.
• Aksu, M.V. ve Taslak, S., (2022), Dördüncü sanayi devrimi ve küçük ve orta büyüklükteki işletmelerin (KOBİ’lerin) dijital dönüşümü, Yeni Fikir Dergisi, 14(29), 11-23, doi: https://10.57205/yenifikirjournal.1211439
• Alçin, S. (2016). Üretim için yeni bir izlek: sanayi 4.0. Journal of Life Economics, 3(2), 19-30. doi: https://10.15637/jlecon.129
• Atak, G. (2018). Impact factors and current issues on technology development for industry 4.0 transformation in technopark companies: the case of Turkey (Yüksek Lisans Tezi). Erişim adresi: https://polen.itu.edu.tr:8443/server/api/core/bitstreams/1b1cf693-6d9f-419f-8776-0ae21e46afc4/content
• Belgin, Ö. ve Dengiz, B. (2005). KOBİ’lerde benzetim ile verimlilik artışı: Türkiye ve AB KOBİ’lerinden uygulamalar. 2. KOBİ’ler ve Verimlilik Kongresi: AB KOBİ’leri ile İşbirliği, 611-618, İstanbul.
• Demir, S., Sarıışık, G. ve Öğütlü, A. S., (2022), KOBİ'lerin endüstri 4.0 farkındalık ve olgunluk seviyesinin belirlenmesi: Şanlıurfa ili örneği, İşletme Araştırmaları Dergisi, 14(4), 2938-2955. doi: https://10.20491/isarder.2022.1543
• Dengiz O. (2017). Endüstri 4.0: Üretimde Kavram ve Algı Devrimi. Makina Tasarım ve İmalat Dergisi, 15(1): 38- 45.
• Duman, M., (2021), KOBİ’lerin endüstri 4.0 hazırlık süreci: Bir meta-sentez çalışması. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(2), 624-641. doi: https://doi.org/10.32709/akusosbil.817787
• EUROSTAT Glossary: High-Tech Classification Of Manufacturing Industries Statistics Explained. (2022). Erişim adresi: https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Glossary:Hightech_ classification_of_manufacturing_industries
• Freeman, C. ve Soete, L. (2003). Yenilik iktisadı. TÜBİTAK Yayınları. Gür, N., Ünay, S. ve Dilek, Ş. (2018). Sanayiyi yeniden düşünmek küresel teknolojik dönüşümün dünya ve Türkiye ekonomisine yansımaları. SETA.
• Hirst, P. and Thompson, G. (1997). Globalization in question: the international economy and the possibilities of governance, Political Science Quarterly, 112(1), 169-170, https://doi.org/10.2307/2658191
• Karabacak, N. ve Aras, N., (2019), KOBİ’lerin malzeme aktarma ve depolama sistemlerine yönelik endüstri 4.0 uygulamalarında karşılaştığı güçlükler ve çözüm önerileri, Makina Tasarım ve İmalat Dergisi, 17(2), 39-45, Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1067299
• Karadayı Usta, S., (2021), Türkiye’de yürütülen Endüstri 4.0 araştırmaları, Journal of Turkish Operations Management, 5(2), 839-861. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/jtom/issue/67597/935413
• İç, Y.T. (2022). Orta ve yüksek teknoloji ürünleri üreten imalat sektörlerinin son on yıldaki performansının değerlendirilmesi, Makina Tasarım ve İmalat Dergisi, 20(2): 49-60, https://doi:10.56193/matim.1094133
• Ünal, F. (2015). Büyük veri ve semantik. Abaküs. Pech, M. and Vanecek, D. (2022). Barriers of new technology introduction and disadvantages of industry 4.0 for industrial enterprises, Serbian Journal of Management, 17 (1), 197 – 206, doi: https://10.5937/sjm17-30453
• Rifkin, J. (2019). Üçüncü sanayi devrimi yanal güç, enerjiyi, ekonomiyi ve dünyayı nasıl dönüştürüyor. İletişim. Soomro, M.A., Hizam-Hanafiah, M., Abdullah, N.L., Ali, M.H. and Jusoh, M.S. (2021). Industry 4.0 readiness of technology companies: A pilot study from Malaysia. Administrative Sciences, 11:56, doi: https://10.3390/admsci11020056
• Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Türkiye’nin Sanayi Devrimi “Dijital Türkiye” Yol Haritası. (2018). Erişim adresi: https://www.gmka.gov.tr/dokumanlar/yayinlar/2023_Dijital-Turkiye-Yol-Haritasi.pdf
• Türkmen, A. ve Yiğitler, H. (2022). Yüksek ve orta teknolojili ihraç ürünlerindeki karşılaştırmalı üstünlük ile ekonomik büyüme arasındaki ilişki, Journal of Abant Social Sciences, 22(1), 1–16, doi: https://10.11616/asbi.1096160
• Trotta, D. and Garengo, P. (2019). Assessing industry 4.0 maturity: An essential scale for SMEs, 2019 8th International Conference on Industrial Technology and Management, 69-74, Cambridge. Türkiye İstatistik Kurumu Dış Ticaret İstatistikleri. (2023). Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Dis-Ticaret-Istatistikleri-Aralik-2023- 49630#:~:text=%C3%96zel%20ticaret%20sistemine%20g%C3%B6re%2C%202023,milyar%20622%20milyon %20dolara%20geriledi.
• Türkiye İstatistik Kurumu Küçük ve Orta Büyüklükteki Girişim İstatistikleri. (2022). Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Kucuk-ve-Orta-Buyuklukteki-Girisim-Istatistikleri-2022-49438.
• Yiğitol, B., Güleş, H.K. ve Sarı, T. (2020). Endüstri 4.0 dönüşüm sürecinde, KOBİ’lerin teknoloji seviyelerinin belirlenmesi: Konya imalat sanayi örneği, International Journal of Advances in Engineering and Pure Sciences, 32(3), 320-332, doi: https://10.7240/jeps.665375