16. Yüzyılda Midilli Sancağı’nda Ayrıcalıklı Hizmet Sınıfı Olarak Muaf ve Müsellem Reaya

Yıl 2020, Cilt: 3, 148 - 161, 06.10.2020

Ayhan Afşin Ünal

https://doi.org/10.38000/juhis.787741

Öz

Midilli Adası ve diğer Ege Adaları, Osmanlı İmparatorluğu’nun yükselme döneminde, yüz yıla yakın bir süre içinde kesin olarak Türk egemenliği altına alınmışlardır. Midilli Adası’nın 1462 de Fatih zamanında fethi ile Osmanlılar, Ege Denizi’nde mühim bir deniz üssüne sahip olmuşlar, bu suretle Anadolu sahillerinin dış düşmanlardan korunması kısmen temin edilmişti. Ardından hemen kanunlara göre, adanın nüfus sayımı yapılmış ve ekonomik gelir kaynaklarının tespitine başlanmıştır ve bunlar hemen yazılı hale getirilmiştir. Ayrıca Anadolu’dan buraya göçler planlanmış ve Türk aileler de yerleştirilmiş, adanın güvenliği için kale inşa edilmiş ve askeri garnizon oluşturulmuştur. Biz bu çalışmamızda, Osmanlı Arşiv kaynaklarına dayanarak Midilli’de 16. Yüzyılda, halk içinde, adadaki önemli askeri hizmetleri gören, bir nevi geri hizmet sınıfı olan, “muaf ve müsellem reaya” diye adlandırılan, devlet tarafından görevlendirilen ve bu hizmetleri karşılığı vergi vermeyen görevliler hakkında bilgi vermeye çalışacağız. Bu lojistik destek sınıfı, Osmanlı askerî teşkilatında, sefer zamanlarında ordunun top ve cephanelerini taşımak, ordunun geçeceği yolları temizlemek, zahire nakletmek, kale tamiri, tersane hizmeti, köprü inşaatı, maden hizmeti, su arklarının temizlenmesi, liman güvenliği gibi çok önemli görevleri yerine getirmekle görevliydiler.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı İmparatorluğu, Sancak, Midilli, Ada, Güvenlik

Teşekkür

Başbakanlık Osmanlı Arşivi Personeline teşekkür ederim.

Exempted Persons and Servants as a Privileged Service Class in the Sanjak of Lesbos-Mtylene (XVI. Century)

Öz

Lesbos Island and other Aegean Islands were definitely under Turkish rule in nearly a century, during the rise of the Ottoman Empire. With the conquest of Lesbos Island in the time of Fatih in 1462, the Ottomans had an important naval base in the Aegean Sea, thus apart from the maintenance of the outer fronts of the Anatolian coast. Afterwards, according to the laws, the census and economic income sources of the island started and were immediately put into writing. In addition, migrations from Anatolia were planned and Turkish borders were placed here, and the castle was built and built for the security of the island. In this study, based on the Ottoman Archive sources, the officials who performed important military services on the island in the 16th century in Lesbos, who were a kind of service class, were written as "exempt and musellem reaya", were appointed by the state and did not respond to these services Approximate information we will work. This logistic support class was in charge of fulfilling very important needs in the Ottoman military organization, such as cleaning the army's superior and ammunition, the roads the army would pass through, transporting it to the grain, repairing the fortress, shipyard service, bridge construction, mining service, washing water arcs, and harbor.

Anahtar Kelimeler

Ottoman Empire, Sanjak, Mtylene, Island, Security

Kaynakça

• [1] BOA TD (Tapu Tahrir Defteri) 264, BOA MD 3 (Mühimme Defteri), 511/1517, 246/708, 315/923, MD 4 41/425, MD 8, 970/2682, 970/2682, MD 36, 56/165, 192/517, 292/775, 65/198, MD 60 186/435, MD 7 970/2682, MD 30 77/183, MD 62 37/82,151/336, 146/323, MD 73 119/273.
• [2] Bostan, İ. (1992), Osmanlı Bahriye Teşkilatı XVII. Yüzyılda Tersane-i Amire, Ankara, Türk Tarih Kurumu Yay.
• [3] Doğru, H. (1990), Osmanlı İmparatorluğunda Yaya Müsellem ve Taycı Teşkilatı, İstanbul, Eren Yay.
• [4] İnalcık, H. (1993), Osmanlılarda Raiyyet Rüsumu. H. İnalcık, Osmanlı İmparatorluğu Toplum ve Ekonomi, İstanbul, Eren Yay.
• [5] İpşirli, M. (1995), XVI. Asrın İkinci Yarısında Kürek Cezası ile İlgili Hükümler, İstanbul Üniversitesi Tarih Enstitüsü Dergisi, ss. 210-216.
• [6] Pakalın, M. Z. (2004), Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü (Cilt I). Ankara, Milli Eğitim Bakanlığı Yay.
• [7] Sertoğlu, M. (2013), Osmanlı Tarih Lugati, İstanbul, Enderun Yay.
• [8] Uzunçarşılı, İ. H. (1942), "Azeb" maddesi, İslam Ansiklopedisi (Cilt II, s. 81), Ankara, Milli Eğitim Bakanlığı Yay.
• [9] Uzunçarşılı, İ. H. (1988), Osmanlı İmparatorluğunda Kapıkulu Ocakları (Cilt I), Ankara, Türk Tarih Kurumu Yay.
• [10] Uzunçarşılı, İ. H. (1988), Osmanlı İmparatorluğunda Merkez ve Bahriye Teşkilatı, Ankara Türk Tarih Kurumu Yay.
• [11] Uzunçarşılı, İ. H. (1994), Osmanlı Tarihi (Cilt III/2), Ankara, Türk Tarih Kurumu.