Jeopolitik Açıdan Azak Denizi Çevresinde Rusya’nın Genişleme ve Daralma Sorunsalı

Yıl 2023, Sayı: 4, 81 - 95, 31.12.2023

Müberra Koçyiğit Jila Khakıkhoeı

https://doi.org/10.58606/jwgdp.1406995

Öz

Azak Denizi; Rusya ve ABD’nin etki sahası sorunudur. Rusya’nın Azak Denizi ve çevresindeki varlık nedenleri: 1. Rusya’nın iklim ve topoğrafik açıdan tatminkâr bir coğrafyada bulunmamasının onu sığınaklı coğrafyalara itmesi. 2. Tarihi açıdan Azak Denizi ve çevresinin Rusya’nın Avrupa’daki kökleri ve yayılmacılığının mekanizmasını oluşturması. 3. Azak Denizi’nin iki yakasında Ruslar tarafından yerleştirilen taraftar nüfusun Rusya’nın bölgede bulunma zaruretini doğurması. 4. Rusya’nın siyasi ve askeri kontrol açısından Azak Denizi’ni iç deniz haline getirerek Karadeniz’de güç kazanması. 5. Ticari açıdan transit pazar bölgesini kaybetmemek istemesi. 6. Avrupa ve NATO’ya karşı Rusya’nın Dublin’den Vladivostok’a güvenlik hattı oluşturmak istemesidir. Rusya’nın Azak Denizi çevresinde etki sahasının daralması; ABD’nin Ukrayna üzerinden Rus etkisini kırması, bölge kontrolünün Avrupa ülkeleri ve NATO’ya geçmesi, Ukrayna tamponunun kalkması, Rusya’nın Asya’da sıkışması gibi yeni jeopolitik dinamikleri ortaya çıkaracaktır. Ayrıca Rusya’nın NATO tarafından kuşatılması, Rusya’nın siyasi genişlemesinin daralması anlamına gelmektedir. Enerji güvenliği, Karadeniz ve Hazar Havzalarının güvenliği tehlike arz edecektir. Rusya’nın bu bölgeden çekilmesi, tarihi-etnik bağlarının kopmasına ve güvenlik çemberinin kırılmasına neden olacaktır. Çalışma Karadeniz, Kırım, Taman Yarımadası, Ukrayna üzerinden değerlendirilecektir. Eldeki Çalışma; Reflektivist teori kullanılarak, Azak Denizi çevresinde Rusya’nın varlığının sonuçları ile etki sahasının daralmasının oluşturacağı sonuçlar, yakın bölgeler üzerinden karşılaştırmalı tarihsel analiz etmeyi amaçlamaktadır. Çalışma sonucunda Rusya’nın Azak Denizi’ni sessizce işgal ettiği ve NATO ile Avrupa’nın Rusya’yı Azak Denizi’nden tamamen çıkarmak istediği anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Karadeniz, Azak Denizi, Rusya, ABD, Jeopolitik

Problem of Russia's Expansion and Contraction Around The Azav Sea in Geopolitical Perspective

Öz

Sea of Azov; It is a matter of sphere of influence of Russia and the USA. The reasons for Russia's existence in the Sea of Azov and its surroundings: 1. Russia's lack of a satisfactory geography in terms of climate and topography pushes it to sheltered geographies. 2. Historically, the Sea of Azov and its surroundings constitute the mechanism of Russia's roots and expansion in Europe. 3. The fan population settled by the Russians on both sides of the Sea of Azov necessitated Russia's presence in the region. 4. Russia gaining power in the Black Sea by turning the Sea of Azov into an inland sea in terms of political and military control. 5. Not wanting to lose the transit market area from a commercial perspective. 6. Russia wants to create a security line from Dublin to Vladivostok against Europe and NATO. The narrowing of Russia's sphere of influence around the Sea of Azov will reveal new geopolitical dynamics, such as the USA breaking Russian influence through Ukraine, the transfer of regional control to European countries and NATO, the removal of the Ukrainian buffer, and Russia being stuck in Asia. In addition, the encirclement of Russia by NATO means the narrowing of Russia's political expansion. Energy security and the security of the Black Sea and Caspian Basins will be at risk. Russia's withdrawal from this region will cause the breaking of historical-ethnic ties and the breaking of the security circle. The study will be evaluated over the Black Sea, Crimea, Taman Peninsula and Ukraine. Work at Hand; Using reflectivist theory, it aims to make a comparative historical analysis of the consequences of Russia's presence around the Sea of Azov and the consequences of the narrowing of its sphere of influence over nearby regions. As a result of the study, it was understood that Russia quietly occupied the Sea of Azov and that NATO and Europe wanted to completely remove Russia from the Sea of Azov.

Anahtar Kelimeler

Black Sea, Sea of Azov, Russia, USA, Geopolitics

Kaynakça

• Baranov, A. V. (2012). Проблемы урегулирования пограничного конфликта междуроссийской Федерацией и Украиной в Керченском проливе (Rusya Federasyonu ile Ukrayna arasındaki sınır anlaşmazlığının Kerç Boğazı'ndaki çözüm sorunları). Güney Rusya sosyal Bilimler Dergisi. 1 (104-114).
• Bilge, S. (2005). Osmanlı Devleti ve Kafkasya. İstanbul: Eren Yayıncılık.
• Canbek, A. (1979). Kafkasya Ticaret Tarihi. İstanbul: Kuzey Kafkasyalılar Kültür ve Yardımlaşma Derneği Yayını.
• Deniz, T. (2015). Siyasi Coğrafya Penceresinden Sorunlar Yumağı Kuzey Kafkasya. Ankara: Pegem Akademi yayıncılık.
• Evliya Çelebi. (1980). Evliya Çelebi Seyahatnamesi 7. Cilt. (Sad. T. Temelkuran, N. Aktaş, M. Çevik). İstanbul: Uludağ Matbaacılık.
• Herodot. (1973). Herodot Tarihi. (Çev: Müntekim Ökmen). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• İzzet, Y. (2009). Kafkas Tarihi-II. (Evraklarım -Bulduklarım). Ankara: Kafdav Yayınları.
• Kaplan, R. (2022). Coğrafya’nın İntikamı. Yaklaşan Çatışmalar ve Kaderle Savaş Hakkında Harita bize Neler Söyler? (Çev. Z.T. Kor). İstanbul: Küre Yayınları.
• Kurat, A.N. (2014). Rusya Tarihi. Başlangıçtan 1917’ye Kadar. Ankara: Türk tarih Kurumu Yayınları.
• Malyshev, D.V. (2019). Керченский кризис и статус Азовского моря (Kerç Krizi ve Azak Denizi’nin Durumu). Sovyet Sonrası Çalışmalar. 2(982-989).
• Nikolaevich, K.A. (2019). Особенности Приграничного Геополитического Противостояния России И Украины (Rusya ve Ukrayna Arasındaki Sınır Jeopolitik Çatışmasının Özellikleri). Toplum, Siyaset, Ekonomi, Hukuk. 11(76).https://doi.org/10.24158/pep.2019.11.10.
• Polat, S. (2021). Karadeniz’de Mini Deniz Savaşı. Köşe yazısı. https://www.ulusal.com.tr/makale/8617178/soner-polat/karadenizde-mini-deniz-savasi.
• Strabon. (1969). Geographika. Antik Anadolu Coğrafyası Kitap XII-XIII-XIV. (Çev: Adnan Pekman). İstanbul: İstanbul Edebiyat Fakültesi Basımevi.
• Tuncel, M. (2001). Karadeniz. TDV İslam Ansiklopedisi. (Erişim Tarihi:29.07.2022).
• Yari E. (2020). پوتین و الحاق کریمه به روسیه؛ واکاوی ژئوپلیتیکی از اقدام روسیه در الحاق شبه جزیرة کریمه (Putin ve Kırım'ın Rusya'ya ilhakı; Rusya'nın Kırım Yarımadası'nı İlhak Etme Eyleminin Jeopolitik Analizi). Beşeri coğrafya araştırmaları. 2 (477-499). Şiraz.
• Azak Denizi ve Kerç Boğazı’nın Önemi Nedir? (2018, 26 Kasım). Erişim adresi: https://www.dirilispostasi.com/haber/6270703/azak-denizi-ve-kerc-bogazinin-onemi-nedir?
• Putin'den onay: Ukrayna'yla Azak Denizi ve Kerç Boğazı'nın Kullanımına İlişkin Anlaşma feshedildi. https://sputniknews.com.tr/20230613/putinden-onay-ukraynayla-azak-denizi-ve-kerc-bogazinin-kullanimina-iliskin-anlasma-feshedildi. (Erişim Tarihi:15.06.2023).