Türkiye’de İl Düzeyinde Dış Ticaretin Mekânsal Analizi

Yıl 2018, Cilt: 13 Sayı: 51, 293 - 304, 31.07.2018

Mehmet Akif Kara

Öz

Bölgesel ve kentsel
gelişimin önemli bir belirleyicisi olarak görülen dış ticaretin 1980’li
yıllardan itibaren Türkiye ekonomisinde bir artış sergilediği izlenmektedir.
Ancak ihracat ve ithalat değerlerinin Türkiye’de bölgesel ve kentsel düzeyde
farklılaştığı görülmektedir. Kişi başına düşen ihracat ve ithalat rakamlarının
yüksek olduğu illerin genellikle gelişmiş bölgelerdeki iller olduğu, bu
değerlerin düşük olduğu illerin ise geri kalmış bölgelerde yer aldığı ifade
edilebilecektir.

                2007-2015 yıllık ortalama kişi
başına düşen ihracat ve ithalat rakamlarının il bazında mekânsal olarak analiz
edildiği çalışma sonucuna göre bu rakamlar açısından Türkiye ekonomisinde il
düzeyinde bir mekânsal etkileşimin olduğu ve bu mekânsal etkileşimin bazı iller
açısından olumlu bazı iller açısından ise olumsuz biçimde gerçekleştiği söylenebilecektir.

 

Anahtar Kelimeler

Bölgesel Ekonomi, Dış Ticaret, Mekânsal Analiz, İhracat, İthalat

Province Based Spatial Analysis of Foreign Trade in Turkey

Öz

It is seen that foreign trade regarded
as an important determinant of regional and urban development has shown an
increase in Turkish economy since 1980. However, export and import values are
seen to have become different at regional and urban level in Turkey. It can be
stated that the provinces where export and import figures per capita are high
are generally in the developed regions while the provinces where these values
are low are in underdeveloped regions.

                According
to the result of the study in which average export and import figures per
capita between 2007-2015 are analyzed based on the provinces separately, it can
be said that there is a spatial interaction in Turkish economy on a provincial
basis in terms of these figures and this spatial interaction occurs positively
for some provinces but negatively for others.

Anahtar Kelimeler

Regional Economics, Foreign Trade, Spatial Analysis, Export, Import

Kaynakça

• Altay, Hüseyin & Çelebioğlu, Fatih. 2011. “Spatial Analysis of Relations Among Democracy, Economic Freedom and Economic Growth: A Research On The European Countries.” Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 16(2):219-234.
• Anselin, Luc. 1988. Spatial Econometrics: Methods and Models. Dordrecht: Kluwer Academic Publishers.
• Anselin, Luc. 1999. “Interactive Techniques and Exploratory Spatial Data Analysis.” Geographical Information Systems: Principles, Techniques, Management and Applications 1:251-264.
• Anselin, Luc. 2003. “Spatial Externalities, Spatial Multipliers, and Spatial Econometrics.” International Regional Science Review 26(2):153-166.
• Armstrong, Harvey & Taylor, Jim. 2005. Regional Economics and Policy. Oxford: Blackwell Publishing.
• Capello, Roberta. 2007. Regional Economics. London: Routledge.
• Çelebioglu, Fatih & Dall’erba, Sandy. 2010. “Spatial Disparities Across the Regions of Turkey: An Exploratory Spatial Data Analysis.” The Annals of Regional Science 45(2):379-400.
• Dawkins, Casey J. 2003. “Regional Development Theory: Conceptual Foundations, Classic Works, and Recent Developments.” Journal of Planning Literature 18(2):131-172.
• Dixon, Robert & Thirlwall, Antohny P. 1975. “A Model of Regional Growth-Rate Differences on Kaldorian Lines.” Oxford Economic Papers 27(2):201-214.
• Fu, Weijung J., Jiang, P. K, Zhou, G. M. & Zhao, K. L. 2014. “Using Moran's I and GIS to Study The Spatial Pattern of Forest Litter Carbon Density In A Subtropical Region of Southeastern China.” Biogeosciences 11(8):2401-2409.
• Higgins, Benjamin & Savoıe, Donald J. 2009. Regional Development Theories and Their Application. Third Paperback Printing, USA: Transaction Publishers.
• Karluk, Rıdvan S. 1999. Türkiye Ekonomisi. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.
• Kervankıran, İsmail. 2015. “Turizmde Mekânsal Veri Analizi Tekniklerinin Kullanımı: Türkiye'de İlçelere Göre Konaklama Örneği.” Zeitschrift für die Welt der Türken / Journal Of World Of Turks 7(2):217-241.
• McCombie, John S. & Thirlwall, Antohny P. 1997. “The Dynamic Harrod Foreign Trade Multiplier and The Demand-Orientated Approach to Economic Growth: An Evaluation.” International Review of Applied Economics 11(1):5-26.
• North, Douglass C. 1955. “Location Theory and Regional Economic Growth.”, Journal of Political Economy 63(3):243-258.
• Özcan, Burcu & Zeren, Fatma. 2013. “Sosyal Güven ve Ekonomik Kalkınma: Avrupa Ülkeleri Üzerine Mekânsal Ekonometri Analizi.” Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi 8(1):7-36.
• Pons-Novell, Jordi & Viladecans-Marsal, Elisabet. (1999). “Kaldor's Laws and Spatial Dependence: Evidence for The European Regions.” Regional Studies 33(5):443-451.
• Seyidoğlu, Halil. 2003. Uluslararası İktisat. İstanbul: Güzem Can Yayınları.
• Stieve, Tom. 2012. “Moran’s I and Spatial Regression.” http://sites.tufts.edu/gis/files/2013/11/Morans-I-and Spatial-Regression.docx. Şahin, Hüseyin. 2000. Türkiye Ekonomisi. Bursa: Ezgi Kitabevi.
• Thirlwall, Anthony P. 1983. “A Plain Man’s Guide to Kaldor’s Growth Laws.” Journal of Post Keynesian Economics 5(3):345-358.
• Tuzcu, Sevgi E. 2016. “Mekânsal Ekonometri ve Sosyal Bilimlerde Kullanım Alanları.” Ankara Üniversitesi SBF Dergisi 71(2):401-436.
• Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM). 2014. Ekonomi ve Dış Ticaret Raporu. İstanbul: Küçük Mucizeler Yayıncılık ve İletişim Hizmetleri.
• Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM). 2015. Ekonomi ve Dış Ticaret Raporu. İstanbul: Küçük Mucizeler Yayıncılık ve İletişim Hizmetleri.
• Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM). 2016. Ekonomi ve Dış Ticaret Raporu. İstanbul: Küçük Mucizeler Yayıncılık ve İletişim Hizmetleri.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). 2017. “Bölgesel İstatistikler.” https://biruni.tuik.gov.tr/bolgeselistatistik/sorguGiris.do#
• Yılmaz, Adem & Durman, Mustafa. 2015. “Türkiye'de Doğalgaz Kullanımı ve Kalkınmanın Mekânsal Analizi. ” Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (43):233-252.
• Zeren, Fatma. 2010. “Mekânsal Etkileşim Analizi.” İstanbul Üniversitesi Ekonometri ve İstatistik Dergisi (12):18-39.