Ortadoğu’da Şii-Sünni Savaşının Kur’âni Dayanakları

Yıl 2017, Cilt: 4 Sayı: 7, 69 - 90, 15.12.2017

Ahmet Öz

Öz

İslam ümmeti Hz. Muhammed (sav)’in
vefatından hemen sonra, onun yerine kimin halife olacağı konusunda ihtilafa
düşerek, ehl-i sünnet ve şii olmak üzere iki siyasi mezhebe bölünmüştür.
Müslümanların çoğunluğu Hz. Ebu Bekir’i halife olarak seçip ona biat ederken,
bir kısım Müslümanlar da Hz Ali’nin Hz. Peygamber tarafından veliaht tayin edildiğini,
hatta bazı Kur'an ayetlerinin de bu hususu açıkladığını iddia etmişlerdir. Bu
iki mezhep tarih boyunca birbiriyle mücadele etmiştir.

Mezhep
taassubunun İslam dünyasını kasıp kavurduğu günümüzde,  taassuptan uzak, İslam'ı doğru anlayıp
yorumlayan aydınlara, âlimlere ve onlara tabi olan ümmete ihtiyaç vardır.
Günümüzde Ortadoğu’da yaşanan kanlı olayların temel sebebi, Hristiyan ve Yahudi
sömürgecilerin siyasi ve ekonomik hedeflerine ulaşmak istemeleridir. Bunlar
hedeflerine ulaşmak için kendi askerlerini kullanmak yerine, İslam adına
kurdukları paravan örgütleri kullanmakta, aynı zamanda mezhep taassubunu
körükleyerek Müslümanı Müslümana kırdırtmaktadırlar. Müslümanların en büyük
sorunu ise, haritaya büyük bakarak esas düşmanı görmek yerine, dar çerçevede ve
mezhebi taassupla olaya yaklaşmalarıdır.

Örneğin, İran
İslam Cumhuriyeti, sırf siyasi hırsları yüzünden Suriye’de kâfirlerle bir olup
Müslümanları öldürmekte ve bunun adına da cihad demektedir. Kur'an'daki cihad
ile ilgili ayetler incelendiğinde, cihadın Müslümanlara karşı değil de kâfir ve
zalimlere karşı yapılması gerektiği görülür. Diğer yandan el-Kâide, Işid/Daeş ve
benzeri hareketler, Şia’ya karşı Ehl-i Sünneti temsil ve savunma iddiasıyla
ortaya çıkmış örgütlenmelerdir. Her ne kadar bu tür örgütler, Müslümanlar
tarafından kurulup finanse edilmese de sonuçta İslami argümanları kullanarak
pek çok gencimizi kandırıp kendi ağları içine çekebilmektedirler. Kur'an’ın
birçok ayetini, bağlamından kopararak siyasi bir mantıkla yorumlayan bu
örgütler, yaptıkları yanlışların Kur’an ve Sünnete uygun olduğunu iddia
etmektedirler.

İşte biz bu makalemizde
bazı ayet ve hadisleri referans gösteren hem Şii hem de Sünni Müslümanların,
birbirlerine silah doğrultacak ölçüde düşmanlığa sürükleyen siyasi
yorumlarından örnekler vereceğiz. Bu durumun düzeltilebilmesi için önerilerde
bulunacağız.

Anahtar Kelimeler

Şia, Ehl-i Sünnet, neo-selefi, cihad

Kaynakça

• KAYNAKÇA
• Arslanoğlu, İbrahim, Türkiye’de Alevi-Sünni Farklılığı ve Sorunlar, II. Uluslararası Türk Kültür Evreninde Alevilik Bektaşilik - Bilgi Şöleni, Ankara, 17-19 Ekim, 2007. Bağlıoğlu Ahmet, Suriye’de Mezhep Hareketlerinin Güncel Siyaset Üzerine Etkileri, Ortadoğu’nun Geleceği Açısından Şiî-Sünnî İlişkileri Sempozyumu Özel Sayısı (27-29 Eylül 2013, Çorum), e-Makâlât Mezhep Araştırmaları, Güz 2013, VI/2, ss. 495-523. el-Buhâri, Muhammed b. İsmail (ö.256/869), Sahih-i Buhari, Thk. Muhammed Züheyr b. Nâsır, Dâru Tavgun-Necât, 2001, (I-IX). Dalkılıç, Mehmet, Eleştirel Açıdan Bir Kimlik ve İnanç Örtüsü Olarak 'Takiyye', İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, İstanbul, 2003, Sayı, 7, (133-139). ed-Dihlevi, Şah Veliyyullah (ö.1176/1762), Hüccetullahi’l-Bâliğa, Thk. Said Ahmed b. Yusuf, Dâru İbn Kesir, Beyrut, 2012, (I-II). Ebû Zehra, Muhammed (ö. 1974), İslam’da Siyasi ve İtikâdi Mezhepler Tarihi, Çev. Hasan Karakaya ve Kerim Aytekin, Hisar Yayınları, İstanbul, 1983. Fadlallah, Muhammed Hüseyin (ö.2010), Min Vahyi’l-Kur'an, Dâru’l-Mülak, Beyrut, 1998,VIII/227-228.(I-XXIV). Gürbüz, Beyhan, Dini Motifli ve Uluslararası Bir Terör Örgütü Olarak el-Kaide, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Atılım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2008. Gürler, Recep Tayyip, Mezhebi Çatışma Girdabında Bir Ülke, Edit. A. Emin Dağ, Ortadoğu Çatışmaları, İHH İnsani ve Sosyal Araştırmalar Merkezi, İstanbul, 2015. İbn Abbas, Abdullah (ö. 67/687), Tenviru’l-Mikbâs min Tefsiri İbni Abbas,Thk. Mecdüddün el-Fîruzâbâdî, Dâru’l- Kütübül’l-İlmiyye, Lübnan, 2011. İbn Kesir, İsmail b. Kesir (ö.774/1372),Tefsiru’l-Kur’âni’l-Azim,Thk. Heyet, Dâru’l-Marife, Beyrut,1969,(I-IV). İbn Manzur, Ebû’l Fazl Cemaleddin (ö.711/1311), Lisânu’l-Arab, Thk. Abdullah Ali el-Kebir vd. Dâru’l-Maarif, Kahire, ts.(I-V). İşcan, Mehmet Zeki, Selefiliğin Şiilik Değerlendirmeleri Bağlamında Nefret ve Şiddet Söylemi, e-Makâlât, Mezhep Araştırmaları, Güz 2013, VI/2, ss.151-172. Karaman, Hayrettin, Mukayeseli İslam Hukuku, İz Yayıncılık, İstanbul, 2013. Koşum, Adnan, İslam Hukukunda Ölüm Cezası, Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Isparta,1998, V/113-147. Köse, Saffet, Cihad Şiddete Referans Olabilir mi? İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, Konya, 2007, IX/37-70. - Din Özgürlüğü Ve Barış Yolunda İki Farklı Tecrübe, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, Konya, 2005, V/13-48. Maturidi, Ebû Mansur Muhammed b. Muhammed b. Mahmud (ö.333/944), Te’vilâtu Ehli’s-Sünne, Thk. Mecdi Bâsallûm, Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, Beyrut, 2005,(I-X). İmam Malik b. Enes (ö.179/795), el-Muvatta, Thk. M. Fuad Abdulbâki, Dâru İhyâu Turasi’l-Arabi, Beyrut, 1985, (I-II). Müslim b. Haccac Ebu’l-Hasan (ö.261/874), Sahih-i Müslim, Thk. M. Fuad Abdulbaki, Dâru İhyau Turâsi’l-Arabi, Beyrut, ts, (I-V). Okur, Kaşif Hamdi, İslam Hukukunda İrtidat Fiili İçin Öngörülen Asli Yaptırım Üzerine Bazı Düşünceler, Gazi Üniversitesi Çorum İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2002/I, ss. 344-364. Özdemir, Ahmet, Günümüzde İslâm Dünyasındaki Şiddet ve Saldırıların Meşruiyet Sorunu, The Journal of Academic Social Science Studies, Elazığ, 2004, Sayı: 27, ss.77-89. Öztürk, Mustafa, Tefsirde Ehl-i Sünnet - Şia Polemikleri, Ankara Okulu Yayınları, Ankara, 2015. er- Râzi, Fahreddin (v. 606/1209), Mefâtihu’l- Gayb, Dâru’l- Fikr, Beyrut, 1981, (I-XXXII). es-Serahsi, Ebu Bekir Muhammed b. Ebu Sehl (ö.483/1090), el-Mebsut, Dâru’l-Marife, Beyrut, 1993, (I-XXX). eş-Şafii, Muhammed b. İdris (ö.204/819), el-Ümm, Dâru’l-Marife, Beyrut, 1990, (I-VIII). eş-Şirazi, Nâsır Mekârim, el Emsâl fi Tefsiri Kitabillahi’l-Münezzel (Tefsir-i Numune), Medresetü İmam Ali b. Ebi Talib, İran, Kum, 1421/2000, (I-XX). et-Tabatabâi, Muhammed Hüseyin, (ö.1981), el-Mizan fi Tefsiri’l-Kur'an, Beyrut, 1998, (I-XX). et-Taberi, Muhammed b. Cerir (ö.310/922), Câmiu’l-Beyan an Te’vili âyi’l-Kur'an, Thk. İslam Mansur Abdulhamid, vd. Dâru’l-Hadis, Kahire, 2010,(I-XII). Yazır, Elmalılı Hamdi (ö. 1942), Hak Dini Kur'an Dili, Eser Neşriyat, İstanbul, 1979, (I-X). ez-Zemahşeri, Ebu’l-Kasım Carullah Muhammed b. Ömer (ö. 538/1143), el-Keşşaf An Hakâiki Ğavâmizi’t-Tenzil ve Uyûni’l-Ekâvili fi Vücûhi’t-Te’vil, Thk. Muhammed Abdusselam Şahin, Beyrut, 1995.(I-IV).
• İNTERNET KAYNAKLARI
• http://bedirhaber.com/dr-ali-ihsan-cay-yazilari/islam-dunyasinin-mezhebi-panaromasi-2-21670.html Erişim: 15.02.2017. Mohsen M. Saleh, Ortadoğu’da Mezhebî ve Dinî Çatışmalar: Tarihî ve Güncel Bir Analiz, Çev. Zeynep Demir, http://www.ordaf.org/ortadoguda-mezhebi-ve-dini-catismalar-tarihi-ve-guncel-bir-analiz/, Erişim:15.02.2017.