YATIRIM ARAÇLARININ FIKHİ NİTELİĞİ

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 8, 139 - 163, 15.06.2018

İsmail Halitoğlu

Öz

Fonların yatırıma yönlendirilmesi ekonomik ve sosyal bir zorunluluk
olduğundan dolayı, İslam hukuku her zaman ve her yerde insanların gerekli olan
ihtiyaçlarını göz önünde bulundurarak bu yatırımlar için bütün meşru yöntemleri
ortaya koyar.

Ticari işlemlerin gün geçtikçe daha fazla yaygınlaşmasından dolayı islam
hukukçuları bu işlemlerin tespit edilip idrak edilmesi noktasında ictihadi
daireyi genişletme görevini üstlenir.

İslami Bankalardaki fonlar çeşitli yöntemlerle yatırıma
yönlendirilir. Yatırım araçları birtakım çağdaş yatırım yöntemlerinin
başlıcalarından sayılır. Ancak şeri çerçeveden çıkarılmaması için şeri yapı,
yöntem ve şartların gözetilmesi gerekir. Şartların ihlal edilmesi veya yapının
yanlış oluşturulması durumunda şeri yapının dışına çıkmış oluruz.

Bu
çalışmada odaklanmış olduğum hususlar, günümüzde İslami bankaların en önemli yatırım
araçlarından olan Mudaraba ve Yatırım Vekaleti sözleşmeleridir.

Anahtar Kelimeler

Fon, Yatırım, Mudaraba, Vekalet

Kaynakça

• 1. Ebû’l-Hasan Alî bin Ömer bin Ahmed bin Mehdî bin mes’ûd bin en-Nu’mên bin Dinâr el-Bağdâdî ed-Dêra Kutnî, sünenü ed-Dâra Kutni, Tahkîku Şu’aybi el-Ernaûtî, Müessesetu’r-Risêle, Beyrut 2004. 2. Ebû’l-Hasan Alî bin Muhammed bin Habîb el-Maverdî, el-Havî’l-Kebîr fî Fıkhi’l-imam Şâfi’î, Şerhu Muhtasaru’l-Müzenî, Tahkîku Muhammed Ali Muavvaz, Dâru’l-Kütübi’l-ilmiyye, Beyrut 1999. 3. Ebû Zekeriyyâ Muhyi’d-dîn Yahya bin Şeref en-Nevevî, Tehzîbu’l-Esmâi ve’l-Luğâti, Tahrîcu Mustafâ Abdu’l-Kâdir Atâ’, Dâru’l-Kütübi’l-ilmiyye, Beyrut 4. Ebû’l-Abbâs Ahmed bin Muhammed Halûtî, eş-Şehîr bi’l-Sâvî, Bulğatu’s-Sêlik li-Ekrabi’l-Mesâlik, Dâru’l-Meârif, Mısır. 5. Ebû Abdilleh Muhammed bin Ahmed bin Ebî Bekir bin Ferah Şemsi’d-Dîn El-Kurtubî, El-Câmi’u li-Âhkâmi’l-Kurân, Tahkîku Ahmed el-Beradûnî, Dâru’l-Kütübi’l-ilmiyye, el-Kâhire 1964. 6. Ebû Abdilleh Muhammed bin İsmâ’îl el-Buhârî, el-Câmi’u’l-Müsnedi’s-sahîh, Tahkîku Muhammed Zuheyr bin’n-Nâsır en-Nâsır, Dâru Tevkı’n-Necât, Beyrut h.1422. 7. Ebû’l-Velîd Muhammed bin Ahmed bin Rüşd el-Kurtubî, el-Beyênu ve’t-Tahsîlu ve’ş-Şerhu ve’t-Tevcîhu ve’t-Ta’lîlu li-Mesâili’l-Müstahrace, Tahkîku Hamhad Hıccî, Deru’l-Ğarbi’l-İslâmî, Beyrut 1988. 8. Ebû’l-Velîd Muhammed bin Ahmed bin Rüşd el-Kurtubî, el-Mukadimât el-Mumehhidât, Tahkîku Muhammed Hıccî, Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmî, Beyrut 1988. 9. Ebû’l-Velîd Muhammed bin Ahmed bin Rüşd el-Kurtubî, Bidâyetu’l-Muctehid ve Nihâyetu’l-muktesıd, Dâru’l-Hadîs, el-Kâhire 2004.10. Ebû Ömer Yusuf bin Abdilleh bin Muhammed bin Abdi’l-Berr el-Karrî, el-Kâfî fî Fıkhi Ehli’l-Medîne, Tahkîku Muhammed Ahmed Veled Mâdîk el-Moritânî Mektebetu’r-Riyad el-Hadîse, e’r-riyâd 1980.11. Ebû İsa Muhammed bin İsa bin Sûra bin Mûsa bin ed-Dahhân et-Tirmizî, Tahkîku Ahmed Muhammed Şâkir, Muhammed Fuâd Abdu’l-Bâkî, Mektebetu ve Matba’atu Mustafâ el-Bâbî el-Halebî Mısır 1975. 12. Ebû Muhammed Ali bin Ahmed bin Saîd bin Hazm el-Endelûsî el-Kurtubî, Merâtibu’l-İcmâ fî’l-ibâdât ve’l-Muâmelât ve’l-İtikadât, Dâru’l-Kütübi’l-ilmiyye, Beyrut. 13. Ahmed bin Hasan el-Hasenî, el-Vedâi’u’l-Masrafiyye Envâ’uhâ – İstihdâmuhâ, Dâru İbni Hazm, Beyrut h.142014. Ahmed bin el-Hüseyin bin Ali bin Mûsa ebu Bekir el-Beyhakî, es-Sünenü’l-Kübrâ, Tahkîku Muhammed Abdu’l-Kâdir Ata’, Dâru’l-Kütübi’l-ilmiyye, Beyrut 2003. 15. Râşid El-Berâvî, el-Mevsû’atu’l-İktisâdiyye, Dâru’n-Nahda’l-Arabiyye, Beyrut 197116. Hasan el-Emîn, el-Vedâi’u’l-Masrafiyye’n-Nakdiyye ve İstismâruhâ fî’l-İslâm, Dâru’ş-Şurûk, Mısır h.140317. Halîl bin İshâk bin Mûsa Ziyâu’d-Dîn el-Cündî, Muhtasaru’l-Allâme Halîl, Tahkîku Ahmed Câd, Dâru’l-Hadîs, el-Kâhire 2005. 18. Ziyâd Ramazân ve Mahfûz Cevdet, İdâratu’l-Bunûk, Dâru’l-Fikr, Beyrut 1997.19. Zeynu’d-Dîn Muhammed bin Ebî Bekir bin Abdi’l-Kâdir er-Râzî, Muhtâru’s-Sıhâh, Tahkîku Yûsuf eş-Şeyh Muhammed, el-Mektebetu’l-Asriyye, Beyrut 1999. 20. Süleymân bin Ahmed bin Eyyûb bin Mutayr el-Lahmî, el-Mu’cemu’l-Evsat, Tahkîku Tarık bin Ivazullah bin Muhammed ve Abdu’l-Muhsin bin İbrâhîm el-Hüseynî, Dâru’l-Harameyn, el-Kâhire. 21. Subhî Karîsa, en-Nukûd ve’l-Bunûk ve’l-Alâkâtu’l-İktisâdiyye ed-Devliyye, Dâru’n-Nahda’l-Arabiyye, Beyrut 1983. 22. Abdu’r-Rahmân bin Muhammed bin Ahmed bin Kudâme el-Makdisî, e’ş-Şerhu’l-Kebîr alâ Metni’l-Mugni’, Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî li’n-Neşri ve’t-Tevzî’, el-Kahire. 23. Abdu’r-Rahmân bin Muhammed bin Süleymân el-Ma’rûfi bidâmâd efendî, Mecme’u’l-Enhur Şerhu Mültekâ el-Ebhur, Dâru İhyâi’t_Türâsi el-Arabî, Beyrut.24. Abdu’r-Rezzak el-Hîtî, el-Mesâriful-İslâmiyye beyne’n-Nazariyye ve’t-Tatbîk, Dâru usâme, Beyrût 1998. 25. Abdu’l-Vâhid el-Ezherî, Müncedu’t-Tullâbi fî’l-Luğati ve’l-E’lâm, Dâru’l-Meşrik, Beyrut.26. Osmân bin Ali bin Muhcin el-Bâri’î, Fahru’d-Dîn ez-Zeyle’î, Tebyînu’l-Hakâiki Şerhu Kenzi’d-Dekâik ve Hâşiyetu’ş-Şiblî, el-Matba’atu’l-Kübrâ el-Emîriyye, el-Kâhire 1313. 27. Alâu’d-Dîn ebû Bekir bin Mes’ûd bin Ahmed bin el-Kâsânî, Bedâi’u’s-Sanâi’ fî Tertîbu’ş-Şerâi’, Dâru’l-Kütübi’l-ilmiyye, Beyrut 1986. 28. Alâu’d-Dîn bin Süleymân el-Merdâvî, el-İnsâfu fî Ma’rifeti’r-Râcihi min el-Hılâf, Dâru İhyau’t-Türasi’l-Arabî, el-Kâhire. 29. Ali bin Ahmed bin Saîd bin Hazm, el-Muhallâ bi’l-Âsâr, Dâru’l-Fikir, Beyrut. 30. Ali Haydar Havâce Emîn Efendî, Duraru’l-Hukkâm fî şerhi Mecelleti’l-Ahkâm, Dâru’l-Cîl, Beyrut 1991. 31. Ali es-Sâlûs, el-İktisâdü’l-İslâmî ve’l-Kadâyâ’l-Fıkhiyye’l-Muâsıra, Dâru’s-Sekâfe, Doha h.1401 32. Karârâtu ve Tavsiyâtu Mecma’ı’l-Fıkhi’l-İslâmi, el-Mevkı’u’l-ilktronî li‘l-Mecma’ - http: //www.iifa aifi.org.33. El-Kâdî Muhammed bin Abdilleh ebû Bekir bin el-Arabî, Ahkâmu’l-Kurân, Ta’lîku Muhammed Abdulkâdir Atâ’, Dâru’l-Kütübi’l-ilmiyye. Beyrut 2003. 34. Malik bin Enes bin Malik Âmir el-Esbuhî, el-Muvatta’, Tashih: Muhammed Fuâd Abdu’l-Bâkî, Dâru ihyâu’t-Türâsi’l-Ârabî, Beyrut 1985. 35. Muhammed bin Ahmed bin Ebi Sehl es-Serahsî, el-Mebsût, Dâru’l-Ma’rife, Beyrut 1993. 36. Muhammed bin Mekram bin Ali bin Manzûr, Lisânu’l-Arab, Dâru Sâdır, beyrût h.1414. 37. Muhammed Matar, İdâratu’l-İstismârâti’l-İtâri’n-Nazari ve’t-Tatbîkâti’l-Ameliyye, Müesesetu’l-Verrâk, Ummân h. 1419. 38. Muvaffaku’d-Dîn Abdullah bin Ahmed bin Muhammed bin Kudâme, el-Muğnî, Mektebetu’l-Kâhire, el-Kahire 1968. 39. Mecdüddîn Tâhir Muhammed bin Yakûp el-Feyrûzâbâdî, el-Kâmûsu’l-Muhît, Müessesetu’r-Risâle, Beyrut 2005.40. Hey’etü’l-Muhâsebe ve’l-Muraca’a li’l-Müessesêtü’l-Mâliyye’l-İslâmiyye, el-Meâyîru’ş-Şer’iyye, Dâru’l-Mîmân li’n-Neşri ve’t-Tevzî’, e’r-Riyâd 2015. 41. Nâzım Nûrî eş-Şemrî, en-Nukûd ve’l-Mesârif, Müdîriyyetu Dâri’l-Kütüb, Mısır 1988. 42. Muhammed Süleymân, el-Vedâi’u’l-İstismâriyye fî’l-Bunûki’l-İslâmiyye, el-Ma’hedu’l-âlemî lil-fikri’l-İslâmî, h.1417.