MODERN-SEKÜLER SÜREÇTE AİLENİN ÇÖZÜLMESİ

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 11, 795 - 835, 30.12.2019

Nedim Öz

Öz

Kökleri Rönesans’a kadar giden modernlik, dünya tarihinde yeni bir dönemi imlemektedir. Bu dönemde modernlik yeni bir üretim biçimi, siyaset tarzı, toplum tasarımı ve iktisadi düzen olarak ortaya çıkmıştır. Böylece insan-insan, insan-tanrı ve
insan-doğa ilişkileri dönüşmeye başlamıştır. Modern bireyde ve toplumda ortaya
çıkan değişimlerin arka planında değişen hakikat algısı bulunmaktadır. Yani insantanrı-doğa üçgeninde insan merkeze yerleşmiş ve diğer ikisi ona göre tanımlanmıştır. Artık dinin insan hayatında oynadığı rolü bilimsel bilgi oynamaya başlamıştır. Modernleşmenin doğal sonucu olan sekülerleşme, toplumsal yaşamı geleneğin
değişmezliklerinden uzaklaştırma ve semavi olanla bağların koparılması sürecidir.
Merkeze insanı alarak başlayan değişim ve dönüşümler modern-seküler bir süreçle
sonuçlanmış, bu süreçte din ve aile arasındaki ilişki belli bir dönüşüme uğramıştır.
Bu dönüştürücü dinamikler ailenin geleneksel gövdesini hırpalamış ve çözülmeler
yaşanmasına neden olmuştur. Bu sosyal ve kültürel değişmelerin yaşandığı süreçte
aile, hem yapısal hem de fonksiyonel olarak küçülürken, evlenme şekilleri de değişmiştir. Bu arada, aile ve evlilik/nikâh kurumları eski önemlerini ve kutsallıklarını
yitirmiş ve bir anlamda seküler bir karakter kazanmaya başlamıştır. İşte makalede
ele aldığımız konu ailede gerçekleşen bu çözülme sürecidir.

Anahtar Kelimeler

Din Sosyolojisi, Aile, Modern, Seküler, Din, Çözülme

THE DISINTEGRATION OF FAMILY IN THE MODERN-SECULAR PROCESS

Öz

Modernity, whose roots are traced back to the Renaissance, marks a new era in
world history. In this period, modernity emerged as a new mode of production,
political style, society design and economic order. Therefore, the relationships of
man-man, man-god and man-nature began to transform. The changing perception
of truth is at the background of the changes that emerged in the modern individual
and society. In other words, man was placed at the center of the man-god-nature
triangle and the other two were defined in accordance with him. The role of religion in human life was replaced by scientific knowledge. Secularization, the natural
consequence of modernization, is the process of distancing social life from the immutabilities of tradition and breaking ties with what is ethereal.
The changes and transformations initiated by placing man at the center resulted in
a modern-secular process and the relationship between religion and family underwent a certain transformation during this process. These transformative dynamics
impaired the traditional structure of the family institution and caused dissolutions.
Within this process where such social and cultural changes took place, the family institution diminished both structurally and functionally and forms of marriage
changed as well. In the meantime, institutions of family and marriage lost their importance and sanctity and adopted a secular disposition in a sense. The topic discussed in the article is this process of disintegration in the family institution.

Anahtar Kelimeler

Sociology of Religion, Family, Modern, Secular, Religion, Disintegration

Kaynakça

• Adıgüzel, Abdullah. “Kız Çocuklarının Okullaşma Engelleri ve Çözüm Önerileri (Şanlıurfa Örneği)”. Akev Akademi Dergisi 17/56 (2013), 325-344.
• Aydın, Mustafa. (ed.). Aile Sosyolojisi Yazıları. İstanbul: Açılım Kitap, 2014.
• Apaydın, Halil - Kirman, M. Ali. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Eş Seçim Biçimleri Ve Karşı Cinsle Arkadaşlık İlişkileri Üzerine Psiko-Sosyal Bir Yaklaşım: Kahramanmaraş Örneği”. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 4 (2004), 97-119.
• Arat, Necla. (ed.). Türkiye’de Kadın Olmak. İstanbul: Say Yay., 1994.
• Aydın, Mustafa. Kurumlar Sosyolojisi. İstanbul: Açılım Kitap, 2013.
• Aysan, Mehmet Fatih. “Türkiye’de Demografik Değişim ve Aile Yapıları”. Toplumsal Değişim Sempozyumu ed. Berkehan Kıran. İstanbul: İnsan ve Medeniyet Hareketi Yay., 2016.
• Bayer, Ali. “Değişen Toplumsal Yapıda Aile”. Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 4/8 (2013), 101-129.
• Bilgiseven, Amiran Kurtkan. Genel Sosyoloji. İstanbul: Filiz Kitabevi, 1995.
• Bilgin, Vecdi. Bizi Kuşatan Toplum Sosyolojiye Giriş. Bursa: Emin Yay., 2014.
• Sezal, İhsan. (ed.). Öncü Sosyologların Kaleminden Sosyoloji. Ankara: Tekağaç Eylül Yay., 2004.
• Çaha, Havva vd.. Değişen Türkiye’de Kadın. İstanbul: KADEM (Kadın ve Demokrasi Derneği), 2014.
• Bayyiğit, Mehmet. (ed.). Din Sosyolojisi. Konya: Palet Yay., 2014.
• Çelik, Celalettin. Geleneksel Şehir Dindarlığından Modern Kent Dindarlığına. İstanbul: Hikmetevi Yay., 2013.
• Coşkun, Ali. Sosyal Değişme ve Dini Normlar. İstanbul: Değerler Eğitimi Merkezi Yay., 2005.
• Demir, Ömer - Acar, Mustafa. Sosyal Bilimler Sözlüğü. İstanbul: Ağaç Yay, 1992.
• Aydın, Mustafa. (ed.). Aile Sosyolojisi Yazıları. İstanbul: Açılım Kitap, 2014.
• Doğan, İsmail. Sosyoloji. Ankara: Pegem Akademi, 2012.
• Ebu Davud, Süleyman b. el-Eş’as es-Sicistani. Sünen’ü Ebu Davud. 5 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Reyyan, 1998.
• Eroğlu, Feyzullah. Davranış Bilimleri. İstanbul: Beta Basım Yay., 2007.
• Giddens, Anthony. Modernliğin Sonuçları. çev. Ersin Kuşdil, İstanbul: Ayrıntı Yay., 2014.
• Göle, Nilüfer. Modern Mahrem Medeniyet ve Örtünme. İstanbul: Metis Yay., 1992.
• Göle, Nilüfer. Melez Desenler İslam ve modernlik Üzerine. İstanbul: Metis Yay., 2011.
• Günay, Ünver. Din Sosyolojisi. İstanbul: İnsan Yay., 2014.
• Güven, İsmail. Türk Eğitim Tarihi. Ankara: Pegem Akademi, 2014.
• Hökelekli, Hayati. Ailede, Okulda Toplumda Değerler Psikolojisi ve Eğitimi. İstanbul: Timaş Yay., 2013.
• Kağıtçıbaşı, Çiğdem. Benlik, Aile ve İnsan Gelişimi Kültürel Psikoloji. İstanbul: Koç Ü Yay., 2010.
• Kara, Zülküf. “Günahkâr Bedenlerden Referans Bedenlere; İslam’da Beden Algısı Üzerine Sosyolojik Bir Değerlendirme”. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi 12/1 (2012), 7-41.
• Karagöz, Savaş - Şanal, Mustafa. “İkinci Meşrutiyet Dönemi Kadın Gözüyle Kadın Eğitimi”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 8/39 (2015), 679-671.
• Şentürk, Murat - Yaman, Ömer Miraç. (ed.). Kentleşme ve Sosyal Politikalar. İstanbul: Esenler Belediyesi Şehir Düşünce Merkezi Şehir Yay., 2013. Kızmaz, Zahir. “Gelişmekte Olan Ülkelerde Suç: Suç Oranlarının Artışı Üzerine Sosyolojik Bir Çözümleme”. Mukaddime 5 (2012), 51-74.
• Kirman, M. Ali. Din ve Sekülerleşme Üniversite Gençliği Üzerine sosyolojik Bir Araştırma. Adana: Karahan Kitabevi, 2005.
• Kirman, M. Ali - Özbolat, Abdullah. (ed.). Kültür ve Din. Adana: Karahan Kitabevi, 2014.
• Kirman, M. Ali. Din Sosyolojisi Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Rağbet Yay., 2011.
• Kongar, Emre. Toplumsal Değişme Kuramları ve Türkiye Gerçeği. İstanbul: Remzi Kitabevi, 2000.
• Koştaş, Münir. Üniversite Öğrencilerinde Dine Bakış. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1995.
• Köse, Saffet. Bir Değer Olarak Mahremiyet. Konya: Konya İl Müftülüğü Yay., 2016.
• Kur’an’ı Kerim
• Meder, Mehmet - Çiçek, Zuhal. “Aile İçi Şiddete Maruz Kalmış Kadınların Boşanma Deneyimleri Üzerine Karşılaştırmalı Bir Çalışma”. Uluslararası Katılımlı VII. Ulusal Sosyoloji Kongresi Yeni Toplumsal Yapılanmalar: Geçişler, Kesişmeler, Sapmalar Bildiri Kitabı II ed. Muammer Tuna. Ankara: ASBÜ, 2019. Meriç, Nevin. Fetva Sorularında Değişen Kadın Yaşamı. İstanbul: Elest Yay., 2004.
• Özakpınar, Yılmaz. Batılılaşma Meselesi ve Mümtaz Turhan. İstanbul: Kubbealtı Neşriyatı, 1997.
• Öztekin, Hülya - Öztekin, Ahmet. “Modernleşme-Mahremiyet İlişkisi ve Siber Mekânda Mahremiyetin Aleniyete Dönüşmesi”. e-journal of New World Sciences Academy 5/ 4 (2010), 526-540.
• Plotnik, Rod. Psikoloji’ ye Giriş. İstanbul: Kaknüs Yay., 2009.
• Sağlam, Halil İbrahim. Bir Değer ve Eğitim Merkezi Olarak Aile. Ankara: Pegem Akademi, 2017.
• Sezal, İhsan (ed.). Sosyolojiye Giriş. Ankara: Martı Kitap ve Yay., 2002.
• Aydın, Mustafa (ed.). Aile Sosyolojisi Yazıları. İstanbul: Açılım Kitap, 2014.
• Şahin, Meryem - Gültekin, Mücahit. Toplumsal Cinsiyet Eşitliğine Dayalı Politika Uygulayan Ülkelerde Kadın ve Aile (İzlanda, Finlandiya, Norveç, İsveç, Türkiye). İstanbul: Sosyal, Ekonomik ve Kültürel Araştırmalar Merkezi (SEKAM), 2015.
• Şahinkaya, Rezan. Psiko-Sosyal Yönleriyle Aile. Ankara: Ankara Ü Ziraat Fakültesi Yay., 1967.
• Şentürk, Murat. “Türkiye Kentleşme Deneyimi ve Aile: Evde Yaşanan Deneyimler”. Toplumsal Değişim Sempozyumu ed. Berkehan Kıran, İnsan ve Medeniyet Hareketi Yay.. 2016.
• Şentürk, Ünal. “Aile Kurumuna Yönelik Güncel Riskler”. Aile ve Toplum EğitimKültür ve Araştırma Dergisi 14, Ankara: T.C. Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü Yay., (2008), 7-31.
• Şimşek, Ayşe. İslam ve Osmanlı’da Mesken Mahremiyeti. Konya: Konya İl Müftülüğü Yay., 2016.
• Tarhan, Nevzat. Aile Okulu. İstanbul: Timaş Yay., 2015.
• Tarhan, Nevzat. Son Sığınak Aile. İstanbul: Nesil Yay., 2015.
• Tekin, Mustafa. “Sekülerleşme Bağlamında Aile ve Kadın”. Savrulan Dünyada Aile Sempozyumu (SEKAM). İstanbul: SEKAM Yay., (2012), 113-125.
• Dikeçligil, Beylü - Çiğdem, Ahmet. Aile Yazıları 1; Temel Kavramlar Yapı ve Tarihi Süreç. Ankara: Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Yay., 1990.
• Tezcan, Mahmut. Eğitim Sosyolojisi. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları, 1997.
• Türkdoğan, Orhan. Değişme – Kültür ve Sosyal Çözülme. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yay., 1998.
• Vatandaş, Celalettin. “SEKAM Araştırması Bağlamında Aile Yapısı ve Problemleri”. Savrulan Dünyada Aile Sempozyumu (SEKAM). İstanbul: SEKAM Yay., 2012.
• Uysal, Veysel. Türkiye’de Dindarlık ve Kadın. İstanbul: Değerler Eğitimi Merkezi Yay., 2006.
• Yalvaç, Mehmet. Aile Sosyolojisi. Malatya: Evin Ofset Matbaacılık, 2000.
• Yaman, Ahmet. İslam Aile Hukuku. İstanbul: İFAV Yay., 2015.
• Yaman, Ertuğrul. Değerler Eğitimi. Ankara: Akçağ Yay., 2012.
• Yapıcı, Asım. Toplumsal Cinsiyet Din ve Kadın. İstanbul: Çamlıca Yay., 2006.
• Yasa, İbrahim. Hasanoğlan Köyü. Ankara: Doğuş Matbaası, 1955.
• Yörükoğlu, Atalay. Değişen Toplumda Aile ve Çocuk. Ankara: Aydın Kitabevi Yay., 1984.
• Wagner, Peter. Modernliğin Sosyolojisi. İstanbul: Ayrıntı Yay., 2005.