The Relationship Between Job Satisfaction and Burnout: A Study on Religious Officials

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 2, 583 - 601, 30.12.2024

M. Doğan Karacoşkun , Şehri Karacoşkun , Sema Yılmaz

https://doi.org/10.46353/k7auifd.1551024

Öz

It has been observed that in the modern world, factors such as the increase in work-related obligations, time pressure, lack of perceived support in the work environment, ambiguity in job descriptions, emotional burdens, loss of motivation, stressful conditions, insufficient rewards and recognition, and the lack of opportunities for personal development are among the reasons that trigger burnout. The decrease in job satisfaction can also be expressed as an important factor in the rise of burnout. The relationship between burnout and job satisfaction is one of the topics of interest in various occupational groups. In this context, it was aimed to investigate the burnout levels and job satisfaction levels of religious officials, whose professions are considered to have a high dimension of spiritual satisfaction. Therefore, the purpose of this research is to examine the burnout levels, job satisfaction levels, and the relationship between them among religious officials working in Gaziantep. The demographic variables (such as gender, job unit-status) of the participants were taken into account in the study. The research was conducted on 404 religious officials working in Gaziantep. The data collection tools included a Personal Information Form, the Maslach Burnout Inventory, and the Minnesota Satisfaction Questionnaire. SPSS 21 package program was used to analyze the data. The frequencies of the demographic variables were examined to describe the demographic data. An independent sample t-test analysis was conducted to determine the differences between the two groups. In addition, the Pearson correlation technique was used to reveal the relationship between the two variables. According to the results of the research, it was found that the general burnout levels of religious officials were 'low,' and this finding supported the hypothesis suggesting that burnout levels were low. In the analyses conducted according to the gender variable, it was observed that male religious officials experienced higher levels of burnout compared to females. This result confirmed the hypothesis that burnout levels significantly differ according to gender. In the evaluation conducted regarding the job unit, it was determined that those working as Imams/Muezzins experienced higher burnout levels compared to Quran Course Teachers. This finding showed that the job unit had a significant impact on burnout levels. Regarding job satisfaction levels, the findings revealed that participants were generally satisfied with their jobs, and their job satisfaction levels were 'high.' It was observed that female religious officials had higher job satisfaction levels than males; however, this difference was not found to be statistically significant. Similarly, in the analyses conducted according to the job unit variable, it was found that Quran Course Teachers had higher job satisfaction levels than Imams/Muezzins, but this difference was also not statistically significant. When the relationship between burnout level and job satisfaction was examined, it was determined that there was a moderately significant negative relationship between these two variables. This finding revealed that as burnout increased, job satisfaction decreased. The results of the research highlight the importance of the relationship between burnout and job satisfaction levels among religious officials and underline the burnout-reducing effect of job satisfaction. Additionally, since the data for the study were collected in 2017, it is recommended that the job satisfaction and burnout levels of religious officials be re-examined after major societal events such as the COVID-19 pandemic and earthquakes. It is important to investigate in more detail the challenges faced by religious officials during such crisis periods and their effects on burnout and job satisfaction. Future studies are recommended to develop strategic interventions aimed at reducing burnout levels, implement practices to increase job satisfaction, and strengthen social and emotional support mechanisms for religious officials.

Anahtar Kelimeler

Psychology of Religion, Burnout, Job Satisfaction, Religious Officials, Gaziantep

İŞ DOYUMU VE TÜKENMİŞLİK ARASINDAKİ İLİŞKİ: DİN GÖREVLİLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Öz

Modern dünyada işle ilgili yükümlülüklerin artması, zaman baskısı, iş ortamındaki destek hissindeki yetersizlikler, görev tanımındaki belirsizlikler, duygusal yükler, motivasyon kaybı, stres durumları, yetersiz ödüllendirme ve takdir edilme ile kişinin kendini geliştirme fırsatlarından yoksun olması gibi durumların tükenmişliği tetikleyen nedenler arasında olduğu gözlemlenmektedir. Tükenmişliğin artmasında iş doyumunun azalması da önemli bir faktör olarak ifade edilebilir. Farklı meslek gruplarında tükenmişlik ve iş doyumu ilişkisi merak edilen konular arasında bulunmaktadır. Bu kapsamda manevi tatmin boyutu yüksek olan meslekler arasında bulunan din görevlilerinin tükenmişlik düzeyleri ile iş doyum düzeyleri araştırılmak istenmiştir. Dolayısıyla bu araştırmanın amacı, Gaziantep ilinde görev yapan din görevlilerinin tükenmişlik düzeyleri ile iş doyum düzeylerini ve bunlar arasındaki ilişkiyi incelemektir. Araştırmada katılımcıların demografik değişkenleri (cinsiyet, görev birimi-statüsü gibi) dikkate alınmıştır. Araştırma, Gaziantep’te görev yapan 404 din görevlisi üzerinde gerçekleştirilmiştir. Veri toplama araçları içerisinde Kişisel Bilgi Formu, Maslach Tükenmişlik Ölçeği ve Minnesota İş Doyum Ölçeği yer almıştır. Verilerin analizini gerçekleştirmek için SPSS 21 paket programı kullanılmıştır. Demografik verilerin betimlenmesi için değişkenlerin frekanslarına bakılmıştır. İki grup arasındaki farkların belirlenmesi independent simple t test analizi ile gerçekleştirilmiştir. Ayrıca ki değişken arasındaki ilişkinin gücünün ve birbirleriyle olan ilişkilerinin ölçümünde ise Pearson Korelasyon katsayısından faydalanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, din görevlilerinin genel tükenmişlik düzeylerinin "düşük" olduğu saptanmış ve bu bulgu, tükenmişlik düzeyinin düşük olduğunu öne süren hipotezi desteklemiştir. Cinsiyet değişkenine göre yapılan analizlerde, erkek din görevlilerinin kadınlara göre daha yüksek tükenmişlik yaşadığı görülmüştür. Bu sonuç, tükenmişlik düzeyinin cinsiyet değişkenine göre anlamlı farklılık gösterdiği hipotezini doğrulamıştır. Görev birimi açısından yapılan değerlendirmede ise İmam hatip/müezzin olarak görev yapanların, Kur'an kursu öğreticilerine kıyasla daha yüksek tükenmişlik yaşadığı tespit edilmiştir. Bu bulgu, görev biriminin tükenmişlik düzeyi üzerinde anlamlı bir etkiye sahip olduğunu göstermiştir. İş doyumu düzeylerine ilişkin bulgulara göre ise katılımcıların genel olarak işlerinden memnun oldukları, iş doyum düzeylerinin "yüksek" olduğu anlaşılmıştır. Kadın din görevlilerinin iş doyumu düzeylerinin erkeklerden daha yüksek olduğu gözlemlenmiş, ancak bu fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmamıştır. Benzer şekilde, görev birimi değişkenine göre yapılan analizlerde, Kur'an kursu öğreticilerinin iş doyum düzeylerinin İmam hatip/müezzinlerden daha yüksek olduğu tespit edilmiştir, ancak bu fark da anlamlı düzeyde bulunmamıştır. Tükenmişlik düzeyi ile iş doyumu arasındaki ilişki incelendiğinde, bu iki değişken arasında negatif yönde orta düzeyde anlamlı bir ilişki olduğu belirlenmiştir. Bu bulgu, tükenmişlik arttıkça iş doyumunun azaldığını ortaya koymuştur. Araştırmanın sonuçları, din görevlilerinin tükenmişlik ve iş doyum düzeyleri arasındaki ilişkinin önemini vurgulamakta ve iş doyumunun tükenmişliği azaltıcı etkisinin altını çizmektedir. Ayrıca, çalışmanın verileri 2017 yılında toplandığı için, COVID-19 pandemisi ve deprem gibi büyük toplumsal olayların ardından din görevlilerinin iş doyumu ve tükenmişlik düzeylerinin yeniden incelenmesi gerektiği önerilmektedir. Bu tür kriz dönemlerinde din görevlilerinin karşılaştıkları zorlukların, tükenmişlik ve iş doyumu üzerindeki etkilerinin daha ayrıntılı araştırılması önem arz etmektedir. Gelecekteki çalışmalarda, tükenmişlik düzeylerinin azaltılmasına yönelik stratejik müdahalelerin geliştirilmesi, iş doyumunu artırıcı uygulamaların hayata geçirilmesi ve din görevlilerine yönelik sosyal ve duygusal destek mekanizmalarının güçlendirilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Din Psikolojisi, Tükenmişlik, İş Doyumu, Din Görevlileri, Gaziantep

Kaynakça

• Ali Deran - Beyhan Beller, “Muhasebe Meslek Mensuplarında Tükenmişlik Sendromu Üzerine Giresun İl Merkezinde Yapılan Bir Araştırma”. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 45, (2015), 69-93.
• Baycan, Aslı. Farklı Gruplarda Çalışan Kişilerde İş Doyumunun Bazı Yönlerinin Analizi. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1985. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=gyLHMouPes-CvnhRcjQsKRWkAayDfLzY1EDtdv705X2zUpefUEzYtNAexUBeiOIH
• Buys, Chenelle - Rothmann, Sebastiaan. “Burnout and engagement of Reformed Church ministers”. South African Journal of Industrial Psychology, 36/1, (2010), 1-11, http://dx.doi.org/10.4102/sajip.v36i1.825.
• Cordes, Cynthia L., Thomas W. Dougherty. “A Review and an Integration of Research on Job Burnout”. The Academy of Management Review, 18/4, (1993), 621-656.
• Cribbin, John J.. Effective Managerial Leadership. New York: American Management Association, 1972. Doolittle, Benjamin. R.. “Burnout and Coping Among Parish-Based Clergy”. Mental Health, Religion & Culture, 10/1, (2007), 31-38.
• Ergin, Canan. “Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin Uyarlanması”. VII. Ulusal Psikoloji Kongresi. ed. Rüveyde Bayraktar & İhsan Dağ. 1/144-155. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları,1992.
• Farber, Barry A. “Stress and Burnout in Suburban Teachers”. Journal of Educational Research, 77/6, (1984), 325-331.
• Fidan, Yahya - Ercan, Sertaç - Yılmazer, Aydın – Şehirli, Mustafa. “Cinsiyetin İş Doyumu Üzerindeki Etkisi: Kamu Çalışanları Üzerinde Bir Araştırma”, Uluslararası İşletme ve Yönetim Dergisi, 4/1, 2016, 110-124. https://www.bmij.org/index.php/1/article/view/168.1
• Francis, Leslie J., Louden, Stephen H., & Rutledge, Cristopher J. F.. “Burnout Among Roman Catholic Parochial Clergy in England and Wales: Myth or Reality?” Review of Religious Research, 46/1, (2004), 5-19.
• Girgin, Günseli. “Öğretmenlerde Tükenmişliğe Etki Eden Faktörlerin Araştırılması”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 9/32, (2010), 31-48. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/70179
• Greenglass, Esther R., Burke, Ronald J., & Konarski, Roman. “Components of Burnout, Resources, and Gender-Related Differences”. Journal of Applied Social Psychology, 28/12, 1998), 1088-1106. http://dx.doi.org/10.1111/j.1559-1816.1998.tb01669.x
• Hackman, J. Richard., & Oldham, Greg R. “Motivation Through the Design of Work: Test of a Theory”. Organizational Behavior and Human Performance, 16/2, (1976), 250-279. https://doi.org/10.1016/0030-5073(76)90016-7
• Izgar, Hüseyin. Okul Yöneticilerinin Tükenmişlik Düzeyleri (Bornout) Nedenleri ve Bazı Etken Faktörlere Göre İncelenmesi. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2000. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=htlyhJG97gjBTPjAeWRhPpqin9P0Cg0lUH25a1AqB-qZhRklgL5Km6gT4-oGZXNR
• Kayabaşı, Yücel. “Bazı Değişkenler Açısından Öğretmenlerin Mesleki Tükenmişlik Düzeyleri”, Sosyal Bilimler Dergisi, 20, 2008, 191-212.
• Köse, Sevinç, Oral, Lale, & Türesin, Hilmiye. “Duygusal Emek Davranışlarının İşgörenlerin Tükenmişlik Düzeyleri İle İlişkisi Üzerine Sağlık Sektöründe Bir Araştırma”. Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 12/2, (2011), 165-185. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/234843
• Lawler, Edward E. Handbook of Organizational Behavior. New York: Prentice Hall, 1987.
• Locke, Edwin. “The Nature and Causes of Job Satisfaction”. Handbook of Industrial and Organizational Psychology. ed. Marwin D. Dunnette, 1297-1349. Chicago: Rand McNally, 1976.
• Maslach, Christina - Jackson, Susan E. “The Measurement of Experienced Burnout”. Journal of Occupational Behaviour, 22), (1981), 99-113. http://dx.doi.org/10.1002/job.4030020205
• Maslach, Christina - Leiter, Michael P.. “Burnout”. Stress: Concepts, Cognition, Emotion, and Behavior. ed. George Fink, 351-357. Cambridge: Academic Press, 2016. https://doi.org/10.1146/annurev.psych.52.1.397
• Maslach, Christina - Michael P. Leiter . The Truth About Burnout. San Francisco, CA: Jossey-Bass. 1997.
• Maslach, Christina - Schaufeli, Wilmar B. - Leiter, Michael P. “Job Burnout”. Annual Review of Psychology, 52/1, 2001, 397-422. https://doi.org/10.1146/annurev.psych.52.1.397
• Pargament, Kenneth I.. The Psychology of Religion and Coping: Theory, Research, Practice. New York: Guilford Press, 1997.
• Randall, K. J., & Mueller, R. A. (2005). Burnout in Church Leaders. Mental Health, Religion & Culture, 8(3), 167-176.
• Schaufeli, Wilmar B., - Bakker, Arnold B.. “Job Demands, Job Resources, and Their Relationship with Burnout and Engagement: A Multi-Sample Study”. Journal of Organizational Behavior, 25/3, 2004, 293-315. https://www.wilmarschaufeli.nl/publications/Schaufeli/209.pdf
• Sevimli, Figen – İşcan, Ömer Faruk. “Bireysel ve İş Ortamına Ait Etkenler Açısından İş Doyumu”. Ege Academic Review, 5/1, 2005, 55-64.
• Spector, Paul. E. Job Satisfaction: Application, Assessment, Causes, and Consequences. Sage Publications, 1997.
• Tarakcı, Ela - Tütüncüoğlu, Fatih - Tarakcı, Devrim. Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Alanında Çalışan Meslek Elemanlarının Öz-Yeterlilik ve Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi. Fizyoterapi Rehabilitasyon, 23/1, 2012, 26-35. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/138080
• Uslu, Mustafa. Resmi Eğitim Kurumlarında Çalışan Psikolojik Danışma ve Rehberlik Uzmanlarının İş Doyumu ve Tükenmişlik Düzeylerinin Danışmanların Denetim Odağı ve Bazı Değişkenlere Göre Karşılaştırılması. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1999. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=V-oEQd0LkkqRGCXNzJWCTQu_6DE3ZfDMvuyabS7aVaCaz-nnN3xagPJmqtrbWTyP
• Weiss, David J. - Dawis, Rene V. - England, G. W. - Lofquist, L. H.. Manual of the Minnesota Satisfaction Questionnair. Minneapolis: MN: The University of Minnesota Press, 1967.