Türkiye’de İş Yerinde Kadına Yönelik Şiddetin Yaygınlığı ve Etkisi: Kesitsel Bir Anket Çalışması

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 1, 305 - 332, 28.06.2024

Salih Dursun , Esra Özdemir

https://doi.org/10.21798/kadem.2024.154

Öz

Toplumsal yaşamın her alanında karşımıza çıkan kadına yönelik şiddet olgusunun yaşandığı alanlardan biri de çalışma hayatıdır. Bu çalışmanın amacı kadına yönelik işyeri şiddetinin yaygınlığını, sıklığını ve faillerini tespit etmektir. Ayrıca çalışmada işyerinde şiddete maruz kalmanın kadın çalışanların iş stresi ve iş tatmini üzerine etkilerinin incelenmesi amaçlanmaktadır. Araştırmanın örneklemini farklı sektörlerde çalışan 194 kadın çalışan oluşturmaktadır. Araştırma sonuçları katılımcıların %45,4’ünün son 1 yıl içinde işyerinde şiddete maruz kaldıklarını göstermektedir. En sık maruz kalınan şiddet türlerinin ise duygusal baskı ve yıldırma (%35,1) ile sözel şiddet (%34,5) olduğu görülmektedir. Ayrıca kadın katılımcıların %3,1’inin ile fiziksel saldırı ve %1,5’inin ise cinsel tacize maruz kaldıkları görülmektedir. Şiddeti uygulayanlar içerisinde ise ilk sırada erkekler gelmektedir. Ayrıca araştırma sonuçlarına göre işyerinde şiddete maruz kalmak kadın çalışanların daha fazla iş stresi yaşamalarına ve iş tatminlerinin düşmesine yol açmaktadır. Çalışma sonuçlarının bu konudaki literatüre katkı sağlayacağı ve kadına yönelik şiddeti önlemeye yönelik politikalara rehberlik edeceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Şiddet, Kadın, İşyerinde Kadına Yönelik Şiddet, İş Stresi, İş Tatmini

Prevalence and Impact of Workplace Violence against Women in Turkey: A Cross-sectional Survey Study

Öz

One of the areas where violence against women is experienced in all areas of social life is working life. The aim of this study is to determine the prevalence, frequency and perpetrators of workplace violence against women. In addition, it is aimed to examine the effects of exposure to workplace violence on job stress and job satisfaction of female employees. The sample of the research consists of 194 female employees working in different sectors. The results of the research show that 45.4% of the participants have been exposed to workplace violence in the last 1 year. The most common types of violence are emotional pressure and bullying (35.1%) and verbal violence (34.5%). In addition, 3.1% of the female participants were exposed to physical assault and 1.5% to sexual harassment. Among the perpetrators of violence, men come first. In addition, according to the results of the research, exposure to violence in the workplace causes female employees to experience more work stress and decrease their job satisfaction. It is thought that the results of the study will contribute to the literature on this subject and will guide policies to prevent violence against women.

Anahtar Kelimeler

Violence, Women, Violence Against Women at Work, Job Stress, Job Satisfaction

Kaynakça

• Agbaje, O. S., Arua, C. K., Umeifekwem, J. E., Umoke, P. C. I., Igbokwe, C. C., Iwuagwu T. E., & Obande-Ogbuinya, E. N. (2021). Workplace gender-based violence and associated factors among university women in Enugu, South-East Nigeria: An institutional-based cross-sectional study. BMC Women's Health, 21, 124.
• Aytaç, S. (2011). İşyerinde şiddet. Serpil Aytaç ve Nuran Bayram (Ed.), İşyerinde Şiddet (ss. 27-72). Beta Yayınları.
• Aytaç, S., & Dursun, S. (2013). Çalışma hayatında kadına yönelik şiddet: Sağlık sektöründe bir uygulama. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 71(1), 67-78.
• Bayer, E., & Dal, A. (2018). Hemşirelerde psikolojik şiddet ve verilen tepkiler üzerine bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 10(4), 459-481.
• Bayram, B., Çetin, M., Çolak Oray, N., & Can, İ. Ö. (2017). Workplace violence against physicians in Turkey’s emergency departments: A cross-sectional survey. BMJ Open, 7.
• Bernardes, M., Karino, M. E., Martins, J. T., Okubo, C., Galdino, M., & Moreira, A. (2021). Workplace violence among nursing professionals. Revista Brasileira de medicina do trabalho: Publicacao oficial da Associacao Nacional de Medicina do Trabalho-ANAMT, 18(3), 250–257.
• Bruin, Gideon P. De (2006). The dimensionality of the general work stress scale: A hierarchical exploratory factor analysis. SA Journal of Industrial Psychology, 32(4), 68-75.
• Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi. Pegem Akademi: Ankara.
• Child, R. J., & Mentes, J. C. (2010). Violence against women: The phenomenon of workplace violence against nurses. Issues in mental health nursing, 31(2), 89–95.
• Çabuk. Y., & Menteş. S.A. (2022). Analytical research of the effects of workplace violence on workers and work life in the health sector: With the Turkish adaptation of the scale. Türkiye Klinikleri Journal of Health Sciences,7(2), 554-564.
• Çamcı, O., & Kutlu, Y. (2011). Determination of workplace violence toward health workers in Kocaeli. Journal of Psychiatric Nursing, 2(1), 9-16.
• Çarıkçı, İ. H. & Yavuz, H. (2009). Çalışanlarda mobbing (psikolojik şiddet) algısı: sağlık sektörü çalışanları üzerine bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (10), 47-62.
• Çöl, Ö. S. (2008). İşyerinde psikolojik şiddet: Hastane çalışanları üzerine bir araştırma. Çalışma ve Toplum, 4 (19) , 107-134.
• Çöl, Ö.S., & Kapar, R. (2011). Vatandaşlar tarafından polis memurlarına yöneltilen iş yeri şiddeti. İnsan Hakları Yıllığı, 29, 17-42.
• Duan, X., Ni, X., Shi, L., Zhang, L., Ye, Y., Mu, H., Li, Z., Liu, X., Fan, L., & Wang, Y. (2019). The impact of workplace violence on job satisfaction, job burnout, and turnover intention: The mediating role of social support. Health Qual. Life Outcomes, 17, 93.
• Duman, N. B., Büyükgöneç, L., Güngör, T., Yılmazel, G., Topuz, Ş., & Koçak, D. Y. (2016). Sağlık çalışanlarının kadına yönelik şiddet algılayışı ve etkileyen faktörler. Jinekoloji - Obstetrik ve Neonatoloji Tıp Dergisi, 13(4), 154-159.
• Fisher, B. S., & Gunnison, E. (2001). Violence in the workplace: Gender similarities and differences. Journal of Criminal Justice, 29(2), 145-155.
• Gu, M., Kim, Y. S., & Sok, S. (2022). Factors influencing turnover intention among operating room nurses in South Korea. Journal of Nursing Research, 30(1), 1-8.
• Günaydın, N., & Kutlu, Y. (2012). Experience of workplace violence among nurses in health-care settings. Journal of Psychiatric Nursing, 3(1), 1-5.
• Heddar, Y., Djebabra, M., & Saadi, S. (2022). An exploratory study on the prevalence of workplace violence: The case of Algerian hospitals. Employee Relations, 44(5), 1127-1141.
• İnce Ayaydın, Ç. (2021). İşyerinde psikolojik şiddetin iş tatmini, işe yabancılaşma ve işten ayrılma niyeti ile ilişkisi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (9), 143-176.
• Karcıoğlu, F., & Akbaş, S. (2010). İş Yerinde psikolojik şiddet ve iş tatmini ilişkisi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24(3), 139-161.
• Kavosi, Z., Ranaei Kordshouli, H., Zare Saadabadi, M. & Ghorbanian, A. (2018). The factors related to the employees’ job stress: A meta-analysis. Health Management & Information Science, 5(4), 145-151.
• Keser, A., & Öngen Bilir, B. (2019). İş tatmini ölçeğinin Türkçe güvenilirlik ve geçerlilik çalışması. Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(3), 229-239.
• Kessler, S. R., Spector, P. E., Chang, C.-H., & Parr, A. D. (2008). Organizational violence and aggression: Development of the three-factor violence climate survey. Work & Stress, 22(2), 108–124.
• Kibunja, B. K., Musembi, H. M., Kimani, R. W., & Gatimu, S. M. (2021). Prevalence and effect of workplace violence against emergencynurses at a tertiary hospital in Kenya: A cross-sectional study. Safety and Health at Work, 12(2), 249–254.
• Lanthier, S., Bielecky, Amber., & Smith, P. M. (2018). Examining risk of workplace violence in Canada: A sex/gender-based analysis, Annals of Work Exposures and Health, 62(8), 1012–1020.
• Leino, T., Selin, R., Hummala, S., & Virtanen, M. (2011). Work-related violence against security guards - who is most at risk?. Industrial Health, 49(2), 143-150.
• Li, N., Zhang, L., Xiao, G., Chen, J., & Lu, Q. (2019). The relationship between workplace violence, job satisfaction and turnover intention in emergency nurses. International Emergency Nursing, 45, 50–55.
• Li, M., Liu, J., Zheng J., Liu, K., Wang, J., Ross, A. M., Liu, X., Fu, X., Tang, J., & You, L. (2020). The relationship of workplace violence and nurse outcomes: Gender difference study on a propensity score matched sample. Journal of Advanced Nursing, 76(3), 600-610.
• Magnavita, N., Di Stasio E., Capitanelli, I., Lops, E.A., Chirico, F., & Garbarino, S. (2019). Sleep problems and workplace violence: A systematic review and meta-analysis. Frontiers Neuroscience,13, 997. Maran, D. A., Cortese, C. G., Pavanelli, P., Fornero, G. & Gianino, M. M. (2019). Gender differences in reporting workplace violence: A qualitative analysis of administrative records of violent episodes experienced by healthcare workers in a large public Italian hospital. BMJ Open, 9(11), 1-10.
• Mayhew, C., & Chappell, D. (2007). Workplace violence: An overview of patterns of risk and the emotional/stress consequences on targets. International Journal of Law and Psychiatry, 30(4-5), 327-339.
• Merecz, D., Drabek, M., & Mościcka, A. (2009). Aggression at the workplace-psychological consequences of abusive encounter with coworkers and clients. International Journal of Occupational Medicine and Environmental Health, 22(3), 243-260.
• Najafova, L. (2020). Türkiye'de kadına yönelik aile içi şiddet ilgili araştırmaların sistematik derlemesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul Üniversitesi.
• Nart, S. (2014). İş ortamında şiddet, tükenmişlik ve iş tatmini ilişkileri: Sağlık çalışanları üzerinde bir uygulama. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 12(23), 248-268.
• Newman, C. J., de Vries, D. H., d'Arc Kanakuze, J., & Ngendahimana, G. (2011). Workplace violence and gender discrimination in Rwanda's health workforce: Increasing safety and gender equality. Human Resources for Health, 9(19), 1-13.
• Özen, S. (2016). Toplumsal cinsiyet perspektifinden iş yerinde psikolojik şiddet. Karatahta İş Yazıları Dergisi, 4, 123-142.
• Öztürk, G. Z., & Toprak, D. (2017). Kadın Sağlık Personellerinin Kadına Yönelik Şiddet Hakkında Bilgi Tutum ve Davranışları. Konuralp Tıp Dergisi, 9(1), 58-62.
• Pacheco, E. C. R. L., Bártolo, A., Rodrigues, F., Pereira, A., Duarte, J. C., & Silva, C. F. (2021). Impact of psychological aggression at the workplace on employees’ health: A systematic review of personal outcomes and prevention strategies. Psychological Reports, 124(3), 929-976.
• Pınar, T., Acikel, C., Pinar, G., Karabulut, E., Saygun, M., Bariskin, E., Guidotti, T. L., Akdur, R., Sabuncu, H., Bodur, S., Egri, M., Bakir, B., Acikgoz, E. M., Atceken, İ., & Cengiz, M. (2015), Workplace violence in the health sector in Turkey: A national study, Journal of Interpersonal Violence, 32(15), 1–21.
• Riggio, E. Ronald (2014). Endüstri ve Örgüt Psikolojisine Giriş (Çev. Ed. Belkıs Özkara). Nobel Yayınevi. Salin, D. (2005). Workplace bullying among business professionals: Prevalence, gender differences and the role of organizational politics. Perspectives interdisciplinaires sur le travail et la santé, 7-3, 1-14.
• Seçgin, L., Arslan, T., & Tarı Selçuk, K. (2022). Türkiye’de son beş yılda kadına yönelik şiddet: Covid-19 pandemisinin etkisi. Humanistic Perspective, 4 (1), 28-43.
• Spector, P. E., Coulter, M. L., Stockwell, H. G., & Matz, M. W. (2007). Perceived violence climate: A new construct and its relationship to workplace physical violence and verbal aggression, and their potential consequences, Work & Stress, 21(2), 117–130.
• Stratton, S. J., (2021). Population research: Convenience sampling strategies. Prehospital and Disaster Medicine, 36(4), 373-374.
• Şahin, S., & Türk, M. (2010). Çalışanlarda psikolojik şiddet algılaması ve kadın çalışanlar üzerine bir araştırma. Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(2), 1-9.
• Tekin, Y. E., & Bulut, H. (2014). Verbal, physical and sexual abuse status against operating room nurses in Turkey. Sexuality and Disability, 32(1), 85–97.
• Teleş, M. (2020). Validity and reliability of the Turkish version of the general work stress scale. Journal of Nursing Management, 29(4), 710-720.
• Tutan, A., & Kökalan, Ö. (2023). İşyeri şiddeti ölçeğinin Türkçeye uyarlanması. İşletme Araştırmaları Dergisi, 15(2), 1504-1516.
• Vartia, M., & Hyyti, J. (2002). Gender differences in workplace bullying among prison officers, European Journal of Work and Organizational Psychology, 11(1), 113-126.
• Waddington P. A. J., & Badger Doug, Bull R. (2005). Appraising the inclusive definition of workplace ‘violence’, The British Journal of Criminology, 45(2), 141-164.
• Weldehawaryat, H. N., Weldehawariat, F. G., & Negash, F. G. (2020). Prevalence of workplace violence and associated factors against nurses working in public health facilities in Southern Ethiopia, Risk Management and Healthcare Policy, 13, 1869–1877.
• WHO [World Health Organization] (2021), https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/violence-against-women (Erişim Tarihi: 30.10.2023).
• Wiskow, C. (2003). Guidelines on workplace violence in the health sector: comparison of major known national guidelines and strategies: United Kingdom, Australia, Sweden, USA (OSHA and California). [http://www.who.int/violence_injury_prevention/violence/interpersonal/en/WV_Comp arisonGuidelines.pdf] (Erişim tarihi: 17.07.2022).
• Yoon, Y., & Jung-Choi, K. (2021). Workplace violence in workers with multi-party employment arrangements: Results from a Korean national representative survey, safety and health at work. Safety and Health at Work, 13(1), 93-98.
• Yöney, E. Y., & Kılınç, E. (2020). Bankacılık sektöründe psikolojik yıldırmanın çalışanların iş ve yaşam tatmini üzerindeki etkisinin incelenmesi. İktisadi İdari ve Siyasal Araştırmalar Dergisi, 5(11), 34-52.
• Zhang. S-E., Liu. W., Wang, J., Shi, Y., Xie, F., Chang, S., S, T., & Fan, L. (2018). Impact of workplace violence and compassionate behaviour in hospitals on stress, sleep quality and subjective health status among Chinese nurses: A crosssectional survey. BMJ Open, 8(10), 1-8.
• Zhu, L., Li, L., & Lang, J. (2018). Gender differences in workplace violence against physicians of obstetrics and gynecology in China: A questionnaire in the national congress. PLoS ONE, 13(12), 1-11.