Beşeri Sorumluluk ve Fazıl el-Mikdad es-Suyuri el-Hilli'ye Göre Amellerin Yaratılışı

Yıl 2010, Cilt: 8 Sayı: 1, 151 - 182, 30.01.2010

Yakup Keskin

Öz

Muslim theologians have been of different opinions about man?s power to choose and act with his own free will and thereby shaping its responsibility. The relation between the endless power of Allah and man?s responsibility for his acts is one of those issues which have been always discussed.
In this study, we handled man?s volitive freedom and responsibility in accordance with Asharite, Mutazilite, Shiite sects and tried to explain the subject translating a short text extracted from the chapter of ?the issue of creating acts? in ?İrş?d at-talib?n ila nahj al-Müstarşidin? by Fâzıl el-Mikdâd es-Suyûrî el-Hillî, a shi?ah teologian.

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• Ahmet Akbulut, Sahabe Devri Siyasi Hadislerinin Kelami Problemlere Etkisi, Birleşik Yay., İst., 1992.
• Aydınlı, Osman, İslam Düşüncesinde Aklîleşme Süreci (Mutezilenin Oluşumu ve Ebu’l-Huzeyl Allaf), Ankara Okulu Yay.,Ankara 2001.
• Âyetullah Kâşif-ul Gıtâ, Ca’ferî Mezhebi ve Esasları, çev., Abdülbâkıy Gölpınarlı, Zaman Yay., İst., 1979.
• Bilmen, Ömer Nasuhi, Muvazzah İlm-i Kelâm, İst. 1972.
• Bulut, Halil İbrahim, Şeyh Müfîd ve Şia’da Usulî Farklılaşma Süreci, İzmir 2005.
• Cemâleddîn Mikdâd b. Abdillah es-Suyûrî el-Hillî, İrşâdü’t-tâlibîn ilâ nehci’l- müsterşidîn, thk.,es- Seyyid Mehdî er-Recâ’î, Kum el-Müşerrefe, 1405.
• Çelebi İlyas, Mu'tezile'nin Klasik İslâm Düşüncesindeki Yeri ve Modern Döneme Etkileri, Kelam Araştırmaları 2:2 (2004), ss. 3-24.
• Doğan, İsa, “ İlk Fikir Hareketleri Üzerine Bir Değerlendirme”, O.M.Ü.İ.F.D. Sayı: 6, Samsun, 1992.
• Ebu’l-Buka‛, Eyyüb el-Kefevî, el-Külliyât, thk. Adnan Derviş-Muhammed el-Mısrî, Müessesetü’r-Risâle, Suriye 1993.
• el-Eş‘arî, Ebû’l-Hasan Ali b. İsmâil, Kitâbu’l-luma‘ fî’r-redd alâ ehli’z-zeyğ ve’l-bida‘ , Beyrut, 1952.
• _________, Makâlâtü’l-islâmiyyîn ve’htilâfi’l-musallîn, nşr., Hellmut Ritter, Wiesbaden, 1980.
• ________, İlk Dönem İslam Mezhepleri (Makâlâtu’l-islâmiyyin ve ihtilâfu’l-musallîn), çev., Mehmet Dalkılıç, Ömer Aydın, Kabalcı Yay., İst. 2005.
• el-Bâkillânî, el-Kâdî Ebû Bekr Muhammed b. et-Tayyib, et-Temhîd fî’r-redd alâ mülhideti’l-muattıla ve’r-râfıza ve’l-havâric ve’l-mu’tezile, neşr., M. Muhammed Hudayrî – M. Abdülhâdî, Kahire, 1947.
• el-Beyâdî, Kemâlüddîn Ahmed, İşârâtü’l-merâm min ibârâti’l-imâm, thk., Y. Abdülrezzâk, Kahire, 1949.
• el-Cürcânî, Ali b. Muhammed es-Seyyid, Kitabü’t-ta’rîfât, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1995.
• el-Cüveynî, İmâmü’l-Haremeyn Abdülmelik b. Abdillah, el-Akîdetü’n-nizâmiyye, neşr., Z. el-Kevserî, Kahire, 1948.
• el-İsferâyînî, İmâduddîn Tâhir b. Muhammed, et-Tabsîr fi’d-dîn, neşr., İzzet Atar el- Huseynî, Dımeşk, 1940.
• el-Kâdî ‘Abdülcebbâr, Şerhu’l-usûli’l-hamse, thk., Abdulkerim Osman, Kahire, 1988.
• ______, el–Muğni fî ebvâbi’t-tevhid ve’l-adl, Neşr., İbrahim Medkur-Taha Hüseyin, Kahire 1382/1962.
• el-Mâturidî, Ebû Mansur Muhammed b. Muhammed b. Mahmud, Kitâbü’t-Tevhîd Tercümesi, çev., Bekir Topaloğlu, İsam Yayınları, Ankara 2002.
• el-Pezdevî, Ebu’l- Yüsr Muhammed b. Muhammed, Ehl-i Sünnet Akaidi, Trc.: Şerafeddin Gölcük, 2. bs., Kayhan Yay., İstanbul1988.
• en-Nesefî, Ebu’l-Mu’in, Tabsıratü’l edille, tah. Hüseyin Atay-Şaban Ali Düzgün, Ankara 2003. es-Sâbûnî, Nûreddin, el-Bidâye fî usûli’d-din, thk. Bekir Topaloğlu, D.İ.B. Yay., Ankara 2000.
• ______, Mâturidiyye Akâidi, çev., Bekir Topaloğlu, D.İ.B. Yay., V. Baskı, Ank., 1995.
• eş-Şehristânî, Ebû’l-Feth Muhammed b. ‘Abdi’l-Kerîm, el-Milel ve’n-nihal, neşr., Muhammed Keylânî, Beyrut, 1986.
• et-Taftazânî, Sa’duddin Ebû’l-Vefa, Kelam İlminin Belli Başlı Meseleleri, çev., Şerafettin Gölcük, Kayıhan Yay., İst. 1980.
• ______, Şerhu’l –Akaid, Çev., Süleyman Uludağ, , İstanbul 1991.
• George F. Hourani, “Mu‘tezilî Ahlâk Kelâmında İlâhî Adâlet ve Beşerî Akıl”, çev. Fethi Kerim Kazanç, Tabula rasa: felsefe-teoloji, Yıl: 2, Sayı: 5, Mayıs-Ağustos 2002.
• Gölcük, Şerafeddin, Bakıllânî ve İnsanın Fiilleri, 1. bs., , TDV Yay., Ankara 1997.
• Gündoğar, Hamdi, Mu’tezile Mezhebinde İnsanın Fiilleri Problemi, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi Cilt: VIII / 2, Aralık 2004.
• Howard, I.K.A., “Şiî Kelam Edebiyatı”, Çev., M. Ali Büyükkara, Kur’an Araştırmaları Dergisi, Sayı: 22-23.
• Işık, Kemal, Maturîdî’nin Kelam Sisteminde İmân Allah ve Peygamberlik Anlayışı, Fütüvvet Yay., Ank., 1980.
• İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed, Kitâbu’l-Fasl fi’l-Milel ve’l-Ehvâ ve’n- Nihâl, thk., Ahmed Şemsuddin, Beyrut, 1996.
• İrfan Abdulhamid, İslâm’da İ’tikâdî Mezhebler ve Akâid Esasları, çev., Sâim Yeprem, Marifet Yay., III. Baskı, İst. 1994.
• Kasım Turhan, Kelam ve Felsefe Açısından İnsanın Fiilleri, İst. 2003.
• Kazanç, Fethi Kerim, “İslâm Kelâmında İnsan Fiilleri Bağlamında Kader Anlayışı”, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, sayı:4, VII (2007).
• _______, Kelam Yazıları, Samsun, 2008.
• Keskin, Halife, Kendi Kaynakları Işığında Şia İnanç Esasları, Beyan Yay., İst., 2000,
• Kılıç, Recep, Ahlâkın Dinî Temelleri, T.D.V. Yay., Ank., 1998.
• Kuleynî, Ebû Ca’fer Muhammed, Usûl Kâfî, Tahran 1348.
• Kummî, İbn Bâbaveyh (Şeyh Sâduk), Risâletü’l-itikâdati’l-imâmiyye, Çev., Ethem Ruhi Fığlalı, İst.,1988.
• Madelung, Wilferd, İmâmisn and Mu’tezilite Theology, Paris 1970.
• Moojan Memen, An Intrauduction to Shi’i Islam, New Haven, London, 1985.
• Muhammed Rıza’l-Muzaffer, Akâidu’l-imâmiyye, Kahire, 1381
• Mustafa Sait Yazıcıoğlu “Fiil”, Diyanet İslâm Ansiklopedisi, XIII, İst., 2001.
• ______, Mâtürîdî ve Nesefî’ye Göre İnsan Hürriyeti Kavramı. M.E.B. Yay., İst., 1992.
• Şeyh Müfîd, Muhammed b. Nu’man, Evâilu’l-makalât fî’l-mezâhibi’l-muhtârâd, Tebriz 1371
• ______, Muhammed b. Nu’man, Tashîhu’l-itikâd, Tebriz 1358.
• Yavuz, Yusuf Şevki, “İstitâat”, DİA, XXIII.
• Yazıcıoğlu, Mustafa Sait, Mâturidî ve Nesefî’ye Göre İnsan Hürriyeti Kavramı, 2. bs., Ankara, MEB yay.,1997.
• ______, “Fiil” maddesi, DİA, XIII.
• Yeprem, M. Saim, İrade Hürriyeti ve İmam Mâturîdî, İstanbul 1997.