İslam Düşüncesinde İlk Muhalif:Ma'bed el-Cüheni

Yıl 2010, Cilt: 8 Sayı: 2, 169 - 182, 13.07.2010

Abdunnasır Süt

Öz

The Phenomenon of opposition or rivalry in early Islam is something we can trace back through Mabad al-Juhani, who resisted for his thought and suffered much in this regard. Although he has huge impact on his successors via his thought and action, very little is known about him. He is also a scholar who drew much criticism from Sunni part. He was called as the core or chief of mischief or fitna. The following paper deals with this scholar with the environment he lived in on the one hand and and tries to evaluate the criticism made by Sunnis on the other.

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• AĞA DIMEŞKİ, M. Munir Abduh. “Numuzecu Mine’l-âmali’l-Hayriyye”, Rıyad, H.1349 /
• AMMARA, Muhammed. Mutezile ve Devrim. Çev. İbrahim Akbaba. Yöneliş Yay., İstanbul, ATAY, Hüseyin. İrade ve Hürriyet. Atay ve Atay Yay., Ankara, 2002.
• CABİRİ, Muhammed Âbid. İslam’da Siyasal Akıl. Çev. Vecdi Akyüz. Kitabevi Yay., İstanbul, 1997.
• DÜZGÜN, Şaban Ali. Sosyal Teoloji. Akçağ Yay., Ankara, 1999
• EBÛ ZEHRA, Muhammed. İslam’da Siyasi İtikadi ve Fıkhi Mezhepler Tarihi. Çev. Komisyon. Hisar Yay., İstanbul. EMİN, Ahmet. Fecrü’l-İslam. Çev. Ahmet Serdaroğlu. Kılıç Kitapevi, Ankara, 1976.
• ESS, j. Van. “MA’BAD b. ABD ALLAH b. UKAYL AL-DJUHANİ” md., The Encyclopaedıa of İslam, (New Edition), vol. 5, Leiden, 1979.
• ___________”The Qadarıyya In Syrıa: A Survey, Proceeding of The First Internatıonal Conferance on Bilad al-Sham”. 20-25 April 1974. Amman – 1984. IRCICA: 53-60.
• EŞ’ARî, Ebu’l- Hasan Ali b.İsmail. Makalâtü’l- İslâmiyyîn. Nşr. Helmut Rıtter. Wıesbaden, FAHRİ, Macit. İslam Felsefesi, Kelamı ve Tasavvufuna Giriş. Çev. Şahin Filiz. İnsan Yay., İstanbul, 2002.
• GÜLER, İlhami. Allah’ın Ahlakiliği Sorunu. Ankara Okulu Yay., Ankara, 2002.
• İBN ASAKİR, Ebi Kasım Ali b. Hasan. Tarihu Medinet-i Dımeşk. c.59, (1-80) Thk: Ali Şîrî. Dar’ul-Fikr. İBN HACER, Askalani. Tehzibu’t-Tehzib. C.I-X, Darsader, Beyrut, H. 1326,
• İBN HAZM, Ebi M. Ali b. Ahmet b. Said Endulisi. Cemheretu Ensabu’l-Arab. c.1-2, Daru’l- Kutub’ül-ilmiyye, Beyrut, Lübnan, 1983. H. 1403.
• İBN ÎMÂD, İmam Şihabeddin Ebi Felah Abdilhay b. Ahmet b. M. Akriyy Hanbeli Dımeşki. (ö:H.1032-1089) Şezerat’uz-Zeheb. c.I-X, Thk: Abdulkadir ve Mahmut Arnavut. Dar İbn Kesir, Beyrut, 1986.
• İBN KUTEYBE, Ebu Abdullah Muhammed b. Müslim Mervezî. Kitabu’l-Me’ârif, Thk: Servet Ukkaşe. Dar’ul-kutub, H.1379, M. 1960; el-Me’ârif, Neşr: M. İsmail Abdullah es
• Sâvi, I. Baskı, Matbaât’ul-İslamiyye, Mısır-Ezher, 1934.
• İBN MURTAZA, Ahmed b. Yahya. Tabakatü’l-Mutezile, Thk: Susana Diwald-Wizer. Beyrut-Lübnan, 1961.
• İBN’ÜL-ESİR, İzzeddin Ebu’l-Hasan Ali b. Muhammed. El-Kamil Fi’t-Tarih Tercümesi, c. 12, Çev. Beşir Eryarsoy. Bahar Yay., İstanbul, 1986.
• İKBAL, Muhammed. İslam’da Dini Düşüncenin Yeniden Doğuşu, Çev. Dr. N. Ahmet Asrar. Birleşik Yay., İstanbul. KOÇYİĞİT, Talat. Hadisciler ile Kelamcılar Arasındaki Münakaşalar, AÜİF. Yay., 1969.
• LAOUST, Henry. İslam’da Ayrılıkçı Görüşler, Çev. Ethem Ruhi Fığlalı, Sabri Hizmetli. Pınar Yay., İstanbul, 1999.
• MACİT, Nadim. Eylem Değişim İlişkisinin Teolojik Yorumu, Etüd, Yay., Samsun, 2000.
• NEŞŞÂR, Ali Sami. Neşetü’l-Fikri’l-Felsefi fi’l-İslam. Türkçesi; İslam’da Felsefi Düşüncenin Doğuşu. c. I-II, Çev: Osman Tunç. İnsan Yay., İstanbul, 1999.
• ÖZ, Mustafa. “Ma’bed el-Cühenî”, DİA, c. 27, s. 281-282. ŞEHRİSTANİ, Ebi Feth M.b. Abdulkerim b. Ebi Bekr Ahmed. El-milel ve’n-Nihal, c..I-II, Thk: Emir Ali Mehna, Ali Hasan Faur. Daru’l-Marife, Beyrut-Lübnan, 2001.
• ŞEREFEDDİN, M., “Kaderiyye Yahut Mutezile”, Darülfünün İlahiyat Fakültesi Mecmuası, S. 15. İstanbul, Mayıs-1930.
• TİRMİZİ, Ebu İsa M. b. İsa b. Sevre. Süneni Tirmizi Tercümesi, c.4, İman; 4. Hadis, Terc: Osman Zeki Mollamehmetoğlu, Yunus Emre Yay.,İstanbul. TRITTON, A.S., İslam Kelamı, Çev. Mehmet Dağ. Ankara, 1983.
• WATT, Montgomery. Free Will and Predestination İn Early İslam, Luzac Company Ltd. London, 1948.
• ____________ İslam Düşüncesinin Teşekkül Devri, Çev. Ethem Ruhi Fığlalı. Umran Yay., Ankara, 1981.
• YAHYA B. HÜSEYİN. Resail’ül-Adl ve’t-Tevhid, c.I-II, Dar’ul-Hilal, 1971.
• YILDIZ, Hakkı Dursun. “İbn Eş’âs, Abdurrahman b. Muhammed”, DİA, c..21, s. 32-33
• ZEHEBİ, Abdullah M. b. Ahmed b. Osman. Mizanu’l-İtidal, c.1-4, Thk. Ali M. Becavi. Dar’ul-İhya’il-Kutub’il-Arabiyye.