İslam Düşüncesinde Teolojik/Felsefi Roman Geleneği

Yıl 2011, Cilt: 9 Sayı: 1, 377 - 392, 09.02.2011

Ali Turgut

Öz

In the tradition of Islamic thought, occasionally scholars have chosen to adopt a theological/philosophical fiction approach to their works. Scholars have adopted such an approach due to difficulties in expressing some concepts using a purely theological or philosophical style, and to simplify concepts for the reader to avoid misunderstandings. This essay will focus on theological and philosophical fiction and its main themes, in Islamic thought. Works in this field, whether theological or philosophical, aim to present the truths. The method of presenting these truths is merely a means. Whilst works in the Western utopia style do somewhat resemble theological/philosophical fiction in style, they differ significantly in themes and concepts. The theological and philosophical tradition, establishes its main themes and concepts through human potential. This can be perceived as the first signs of Islamic humanism.

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• Akkach, Samir, Cosmology and Architecture in Premodern Islam, New York 2005.
• Akyüz, Yahya, “Fârâbî’nin Türk ve Dünya Eğitim Tarihindeki Yeri”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, Sayı II, c. XV, Ankara 1982.
• Al-Roubi, Abu Shadi, “Ibnul-Nafees as a Philosopher”, Bulletin of Islamic Medicine, sayı: IV, II, Kuveyt 1982.
• Alighieri, Dante, Divine Comedy, (İngilizce’ye Çev. John D. Sinclair), Oxford University Press, London 1971.
• Attâr, Ferîdüddîn Nîsâbûrî, Mantıku’t-tayr, (Arapça’ya Çev. Muhammed Cum’a), Dâru’l- Endülüs, Beyrut 2002.
• Aziz, Al-Azmeh, Islams and Modernities, London 1993.
• Birinci, Necati, “A‘mâk-ı hayâl” md., D.İ.A., c. II, İstanbul 1989.
• Botterill, Steven, Dante And The Mystical Tradition Bernard Of Clairvaux In The Commedia, Cambridge University Press 1996.
• Conrad, Lawrence I., “Thorough the thin veil: On the Question of Communication and the Socialization of Knowledge in Hayy ibn Yaqzan”, The World of Ibn Tufayl adlı eserin içinde. Corbin, Henry, Avicenna And The Visionary Recital, (Çev. Willard R. Trask), Princeton University Press, New Jersey 1990. ------------------ History of Islamic Philosophy, (Çev. Liadain Sherrard-Philip Sherrard), London 1993.
• Davari, Reza, “Mulla Sadra and Fârâbî’s Ideas of The Ruler of Utopia”, World Congress on Mulla Sadra’ya sunulan tebliğ, Tahran 1999.
• De Boer, T. J., The History of Philosophy in Islam, (Çev. Edward R. Jones, B. D.), New York Defoe, Daniel, The Life and Adventures of Robinson Crusoe, London 1969.
• Demir, Fevzi, “XX.Yüzyıla Girerken Türk Düşününde ‘Yarın’ın ‘Rüya’ Olarak Sunuluşuna İlişkin Gözlemler ve Sonuçları”, Mülkiye., c. XXIV, Sayı 222. Derleme, The World of IbnTufayl- Interdiciplinary Perspections of Knowledge in Hayy Ibn Yaqzan adlı eserin içinde, Haz. Lawrance I. Conrad, Brill yay., Leiden-Newyork-Köln 1996.
• Esed, Muhammed, Kur’an Mesajı Meâl-Tefsîr, (Çev. Cahit Koytak-Ahmed Ertürk), İşaret yay., İstanbul 2000.
• Fakhry, Majid, “The Devolution of the Perfect State: Plato, Ibn Rushd, Ibn Khaldun”, Philo- sophy, Dogma and the Impact of Greek Thought in Islam adlı eserin içinde, Variorum Press, U.S.A. 1994.
• Yalçınkaya, Şerife, “Yol Metaforu ve Klasik Türk Edebiyatında Arayış Yolculukları”, Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, Sayı 13, Ocak 2007.
• Fârâbî, Ebû Nasr Muhammed, Maba’di arâu-ehli’l-medineti’l-fâdıla- al- Fârâbî on The Perfect State, (Çev. Richard Walzer), Oxford 1985.
• Fedwa Malti-Douglas, “Hayy Ibn Yaqzan As Male Utopia”, The World of IbnTufayl adlı eserin içinde. Fyre, Northrop, The Great Code: The Bible and Literature, New York 1983.
• Hawi, Sami S., Islamic Naturalism and Mysticism, E. J. Brill yay., Leiden 1974.
• İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Muhammed, Tavku’l-hamâme fi’l-ülfe ve’l-ullâf, (Güvercin Gerdanlığı Sevgiye ve Sevenlere Dair, Çev. Mahmut Kanık), İnsan yay., İstanbul, 2005.
• İbn Nefîs, Ebü’l-Hasan Alâüddîn Ali b. Ebi’l-Hazm, er-Risâletü’l-Kâmiliyye fi’s-Sîreti’n- Nebeviyye, (nşr. Max Meyerhof-Joseph Schacht), Oxford 1968.
• İbn Sînâ, Ebû Ali el-Hüseyin, Kıssatü Salâmân ve Absâl, (Tis’u resâil fi’l-hikmeti ve’t- tabi’iyyât adlı eserin içinde, nşr. Dâru’l-Arab, 2. Baskı, Kâhire trs. “İbn Sînâ’nın Hayy İbn Yakzân Risalesinin Yazılışı ve Orjinalliği”, (Hayy İbn Yakzân (Ruhun uyanışı –İbn Tufeyl-İbn Sînâ adlı eserin içinde, Çev. Derya Örs), İnsan yay., İstanbul 2003.
• İbn Tufeyl, Ebû Bekir Muhammed b. Abdilmelik b. Muhammed el-Kaysî, Kitâbü esrâri’l- hikmeti’l- meşrikiyye & Risaletü Hayy b. Yakzân, Basım yeri yok 1327/1909; İbn Tufeyl,
• Ruhun Uyanışı ya da Hayy İbn Yakzân’ın Olağanüstü Serüveni, (Haz. N. Ahmet Özalp), İnsan yay., İstanbul 1985.
• Kahya, Esin, “İbnü’n-Nefîs” md., D.İ.A., c. XXI, İstanbul 2000.
• Kaya, Mahmut, “Fârâbî” md., D.İ.A., c. XII, İstanbul 1995.
• Kraemer, Joel L., Humanism in the Renaissance of Islam: The Cultural Revival of the Buyid Age, Brill Leiden 1992.
• Kruk, Remke, “Ibn Tufayl: A Medieval Scholar’s Views On Nature”, The World Of Ibn Tu- fayl adlı eserin içinde. Kutluer İ.- Katipoğlu, H., “Hayy b.Yakzân” md., D.İ.A., c. XVI, İstanbul 1997.
• Lahbabî, Muhammed Aziz, Kapalıdan Açığa Milli Kültürler ve İnsani Medeniyet, (Çev. Bahaeddin Yediyıldız), TDV yay., Ankara 1996.
• Leaman, Oliver, An Introduction to Classical Islamic Philosophy, Cambridge University Press, United Kingdom 2002.
• Meyerhof Max-Schacht, Joseph, The Theologus Autodidactus of Ibn al-Nafis, Oxford 1968.
• Molla Câmî, Salaman ve Absal, (Derleyen: Sadık Yalsızuçanlar), Timaş yay., İstanbul 1999.
• More, Thomas, Utopia, (Çev. Paul Turner), Penguin Books, London 2003.
• Nasr, Seyyid Hüseyin, Three Muslim Sages, U.S.A. 1969.
• Özgül, M. Kayahan, “Bir Ütopya Taslağı: Hayat-ı Muhayyel”, Türk Dünyası Araştırmaları, Nisan 1988.
• Pastor, C. F. Antonio, The Idea of Robinson Crusoe., Watford: Gongora Press 1930.
• Plato, The Republic, (İngilizceye Çev. Desmond Lee), Penguin yay., England 2007.
• Russell, Bertnard, History of Western Philosophy, Routledge Press, London & New York Russel, G. A., The Impact of The Philosophus Autodidactus: Pocockes, J. Locke and The Society of Friends, (ed. G. A. Russell), Leiden E. J. Brill 1994.
• Sevgi, H. Ahmet, “Mantıku’t-tayr” md., D.İ.A., c. XXVIII, Ankara 2003.
• Sharif, M. M., A History of Muslim Philosophy, I-II, Yeni Delhi 2001.
• Skalmowski, W., “The Seven Valleys of Attar”, Orientalia Loveniencia Periodica, sayı: 23, Leuven 1992.
• St. Augustin, The City of God Against The Pagans, (ed.&Çev. R.W. Dyson), Cambridge University Press, United Kingdom 1998.
• Sühreverdî, Ebû Hafs Şehabeddin Ömer b. Muhammed, Kıssatü’l-ğurbetü’l-ğarbiyye, Ruhun Yolculuğu, Çev. İsmail Yakıt, İslâm Felsefesi’nde Sembolik Hikayeler adlı eserin içinde, İnsan yay., I. Baskı, İstanbul 1997.
• Şakiroğlu, Mahmut H., “İlahi Komedya” md., Diyanet İslam Ansiklopedisi (D.İ.A.), c. XXII, İstanbul 2000.
• Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi, A‘mâk-ı hayâl, (Haz. Dr. Osman Gündüz), Akçağ yay., Ankara 2005.
• Tozer, H. F., An English Commentary on Dante’s Divine Comedia, New York 1975.
• Uzun, Mustafa, “Mi’raciyye” md., D.İ.A., c. XXX, İstanbul 2005.
• Ülken, H. Ziya, İslâm Felsefesi, Ülken yay., İstanbul 1983.
• Walker, Paul E., “Philosophy of Religion in al-Fârâbî, Ibn Sina and Ibn Tufayl”, Reason and Inspiration in Islâm adlı eserin içinde, ed. Todd Lawson, New York 2005.
• Wilde, Oscar, The Soul of Man Under Socialism, Boston Luce 1910.
• Yalçınkaya, Şerife, “Yol Metaforu ve Klasik Türk Edebiyatında Arayış Yolculukları”, Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, Sayı 13, Ocak 2007.