SECTARIAN CRISIS IN CONTEMPORARY MUSLIM THOUGHT: ON THE LEGITIMACY OF ISLAMIC SECTS AND THEIR SOCIETAL UTILITY

Yıl 2015, Cilt: 13 Sayı: 2, 615 - 633, 14.07.2015

Mehmet Evkuran

https://doi.org/10.18317/kader.00134

Cited By: 6

Öz

The emphasis of modern Muslim discourse on that traditional Islam is shadowing Islam’s message. This tradition was taken as responsible for all malevolence Muslims underwent. So modernist Muslims adopted to criticize and modify some parts of this tradition. So they both have a common denominator, but Salafis more than an intellectual endeavor shows their faith in the field which makes them political actors. And this movement took all positions and seems the unique representative of Islamic thought, estranging all other denominations and calling them as heretics. These aggregations force us to rethink Islamic sects in period which all secular, traditional and religious identities are compelled to be atomized. These sectarian identities are not in a position of being seen as the unique saving corpus. They are part of our history and we have to contemplate on them. This article discusses the theological legitimacy of these sects and their societal utilities.                                                                           

Anahtar Kelimeler

Islam; History; Sect; Socialization; the World-Formation; Legitimacy.

ÇAĞDAŞ İSLAM DÜŞÜNCESİNDE “MEZHEP” KRİZİ: MEZHEPLERİN DİNSEL/TEOLOJİK MEŞRUİYETİ VE SOSYOLOJİK ANLAMI ÜZERİNE

Öz

İslam dünyasında modernleşmeci söylemin en belirgin vurgusu; geleneksel din anlayışının İslam’ın mesajını ve temel değerlerini bastırdığı ve Müslümanlara zarar verdiğidir. İslam dünyasının yaşadığı kötülüklerin temel nedeni olarak geleneksel din anlayışı daha somut olarak da mezhep taassubu gösterilmekteydi. O nedenle modernist İslamcı düşünürler, geleneğin eleştirisi ve tasfiyesini ideolojik gündemlerinin ve eğitim programlarının ayrılmaz bir parçası yapmışlardır. Öze dönüş çağrısı hem modernist hem de selefî akımın ortak temasıdır. Yaşadığımız tarihsel an itibarıyla modernist İslamcı hareketin geri çekildiği ve beklenen etkiyi bırakamadığı söylenmektedir. Muhafazakâr dindar hareketin sosyal ve siyasal yükselişi İslam dünyasında yarım kalmış ve bitecek gibi de görünmeyen mezhebî gerilimlerin bir anda çatışmaya dönüşmesine yol açmıştır. Post-modern ve küreselleşmeci tarihsel süreçte İslam dünyasındaki seküler, geleneksel ve dinsel tüm kimliklerin bileşenlerine ayrılmaya zorlandığı şu kertede, dünyayı yeniden kurma adına mezhepleri yeniden düşünmek gerekiyor. Bu makalede, bir insanlık tecrübesi ve tarihsel-toplumsal kurum olarak mezheplerin teolojik meşruiyetleri tartışılacak ve sosyolojik işlevleri incelenecektir.                                           

Anahtar Kelimeler

İslam; Tarih; Mezhep; Sosyalizasyon; Dünya-Kurma; Meşrulaştırma.

Kaynakça

• Apak, Adem, Asabiyet ve Erken Dönem İslam Siyasî Tarihindeki Etkileri, Düşünce Kitabevi, İstanbul, 2004.
• Akbulut, Ahmet, Sahabe Dönemi İktidar Kavgası, Pozitif Yayıncılık, Ankara, 2001.
• ________ , Nübüvvet Meselesi Üzerine, Birleşik Dağıtım Kitabevi, Ankara, 1992.
• Azimli, Mehmet, Siyeri Farklı Okumak, Ankara Okulu Yayınları, 6. Baskı, Ankara, 2013.
• Bağcı, H. Musa, Beşer Olarak Hz. Peygamber, Ankara Okulu Yayınları, Ankara, 2010.
• Balcı, İsrafil, Hz. Peygamber ve Mucize, Ankara Okulu Yayınları, Ankara, 2013.
• Cürcânî, Seyyid Şerif, Ta’rîfât, Beyrut, 1995.
• Evkuran, Mehmet, Sünnî Paradigmayı Anlamak, Ankara Okulu Yayınları, 2. Baskı, Ankara, 2012.
• ________ , Ahlâk Hakikat ve Kimlik-İslâm Kelâmında Ahlâk Problemi, Araştırma Yayınları, Ankara, 2013.
• ________ , ‚Risalet, Karizma ve Siyasal Otorite-Hz. Muhammed’in Liderlik Tecrübesinin Bir Analizi‛, İslami İlimler Dergisi, yıl 1, sayı 1, Çorum, 2006.
• Güler, İlhami, İman Ahlâk İlişkisi, Ankara Okulu Yayınları, 2. Baskı, Ankara, 2010.
• Sübkî, Ebû Nasr Tâcuddîn, Tabakâtu’ş-Şâfii’yyeti’l-Kübrâ, I-X, thk. Mahmud Muhammed Tanahî & Abdulfettah Muhammed el-Hulv, İmbâbe, 1992.
• Weber, Max, Sosyoloji Yazıları, çev. Taha Parla, Hürriyet Vakfı Yayınları, 3. Baskı, İstanbul, 1993.