MUTAKALLIMŪN’S METAPHOR (MAJÂZ)-CENTERED INTERPRETATION (TA’WÎL) OF THE BIBLE: AN ANALYSIS IN THE CONTEXT OF THE FATHER-SON METAPHOR

Yıl 2015, Cilt: 13 Sayı: 2, 751 - 771, 16.07.2015

Fadıl Ayğan

Öz

The metaphor (majâz)-centered interpretation (ta’wîl) of the mutakallimūn, determined defenders of monotheism, was a main concern in their understanding of Scripture. Mutakallimun also applied this method to their criticism of Christians. Besides rational inferences, they applied ta’wil when they criticize Christian theology which mainly based on the deity of Jesus Christ. In this article Mutakallimūn allegory-centered interpretations of the Bible, which are related to father-son description the essence of trinity, is examined. First of all, lexical usages of father-son phrases in the old and New Testament is dealt with. In terms of the truth-metaphor distinction, interpretations of these phrases by mutakallimūn have been discussed. Consequently, mutakallimūn criticized the conception of Holy Father-Son via two approaches: making confutation it by reasonable deduction and interpretation on the Biblical texts.

Anahtar Kelimeler

Kalām; Metaphor; Interpretation; the Bible, Holy Father-Son

MÜSLÜMAN KELAMCILARIN MECAZ MERKEZLİ KİTAB-I MUKADDES YORUMLAMALARI: BABA-OĞUL METAFORU BAĞLAMINDA BİR İNCELEME

Öz

Tenzihe dayalı bir ulûhiyet anlayışında olan kelamcıların mecaz merkezli te’vil yöntemi, dinî metinlere yaklaşımlarının temelini oluşturmaktadır. Kelamcılar bu yöntemi Hıristiyanlara yönelik eleştirilerinde de uygulamışlardır. İsa’nın ulûhiyetine dayalı Hıristiyan teolojisinin reddinde aklî istidlallerin yanı sıra te’vil yöntemi de benimsenmiştir. Bu çalışmada kelamcıların teslisin esasını oluşturan baba-oğul nitelemelerine ilişkin mecaza dayalı Kitab-ı Mukaddes yorumlamaları incelenmiştir. Öncelikle baba-oğul ifadelerinin Eski ve Yeni Ahit’teki kullanımları ele alınmıştır. Ardından kelamcıların bu ifadelere ilişkin hakikat-mecaz ayırımından hareketle yapmış oldukları yorumlar ortaya konmaya çalışılmıştır. Sonuç itibariyle kelamcıların Kitab-ı Mukaddes metinlerinde geçen baba-oğul nitelemesine yönelik iki tutum geliştirdikleri görülür. Bunlardan biri bu düşüncelerin aklî istidlâller yoluyla çürütülmesi, ikincisi de Kitab-ı Mukaddes metinlerinin te’vil edilmesidir.                                      

Anahtar Kelimeler

Kelam; Mecaz; Te’vil; Kitab-ı Mukaddes; Baba-Oğul.

Kaynakça

• Arslan Hulusi, ‚Kadı Abdulcebbar’ın Hıristiyan İlahiyatına Yönelttiği Teolojik Eleştiriler‛, Kelam Araştırmaları Dergisi, 8/1 (2010), s. 13-44.
• Aydın Fuat, Pavlus ve Din Anlayışının Yansımaları (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2000.
• Aydın Mahmut, ‚Birbirine Tezat İki Farklı İsa Portresi "Paskalya Öncesi İsa versus Paskalya Sonrası İsa‛, Milel ve Nihal, 4/1 (2007).
• Aydın Mehmet, Müslümanların Hıristiyanlara karşı yazdığı reddiyeler ve tartışma konuları, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1998.
• ________ , ‚Ebu Hâmid Muhammed b. Muhammed el-Gazâlî ve er-Reddü’l- Cemil Li İlâhiyeti İsa bi Sarihi’l-İncil‛, İslâmî Araştırmalar, 8/3-4 (2000), s. 479-482.
• Bâkıllânî, Temhîd Temhîdu’l-Evâil ve Telhîsu’d-Delâil, thk.İmaduddîn Ahmed Haydar, Beyrut 1987.
• Borg Marcus, Meeting Jesus Again for the First Time: The Historical Jesus and the Heart of Contemporary Faith, San Francisco: HarperSanFrancisco, 1994.
• Bultmann Rudolf, Theology of the New Testament, çev. Kendrick Grobel, I-II, London: SCM Press, 1952.
• Câbirî Muhammed Abid, Arap-İslam Kültürünün Akıl Yapısı, çev. Burhan Köroğlu-Ekrem Demirli, İstanbul 2000.
• Câhız, el-Muhtâr Fi’r-Red Ale’n-Nasârâ, thk. Muhammed Abdullah eş- Şarkâvî, Beyrut 1991.
• Cüveynî, eş-Şâmil fi usûli’d-dîn, thk. Ali Sami en-Neşşâr, İskenderiye, 1969.
• Çağıl Necdet, Din Dili ve Mecaz, İstanbul: İz Yayıncılık, 2008.
• Ebu’l-Beka, Külliyât, Beyrut: Müessesetü’r-risale, 1998.
• Ehrman Bart D., The Historical Jesus, The Teaching Company 2000.
• Erdemci Cemalettin, ‚Mütekaddimin Kelamında Nassı Anlam Sorunu ve Aşırı Yorum‛ (Yayınlanmamış Doktora Tezi), A.Ü.S.B.E, Ankara 2002.
• Fitzmyer J. A., ‚The Palestinian Background of ‘Son of God’ as a Title for Jesus,‛ Texts and Contexts: Biblical Texts in Their Textual and Situational Contexts, ed. T. Fornberg-D.Hellholm, Oslo: Scandinavian University Press, 1995, s. 567-577.
• Gazzâlî, Ebû Hamid, er-Reddu’l-Cemîl, thk. Abdülaziz Abdülhak Hilmi, Kahire 1973.
• Gemuhluoğlu Zeynep, Teoloji Olarak Yorum: Gazzâlî ve İbn Rüşd’de Te’vil, İstanbul: İz Yayıncılık, 2010.
• Gündüz Şinasi, Pavlus: Hıristiyanlığın Mimarı, Ankara: Ankara Okulu Yayınları 2004.
• Hahn Ferdinand, the Titles of Jesus in Christology, London: Lutterworth Press, 1969.
• Hick John, the Metaphor of God İncarnate, London: SCM Press, 1993.
• İbn Manzûr, Lisânu’l-Arab, Beyrut: Daru Sadr, t.y.
• Kâdî Abdülcebbâr, Ebu’l-Hasan, el-Muğnî Fi Ebvabi’t-Tevhidi ve’l-Adl, I-XVII, Kahire 1961.
• _________ , Tesbîtu Delâilu’n-Nübüvve, I-II, Beyrut: Dâru’l-Arabiyye, t.y.
• Koç Turan, Din Dili, Kayseri: Rey Yayıncılık, t.y.
• Lazarus-Yafeh Hava, ‚İslam-Hıristiyan Polemiği Üzerine Bir İnceleme (Gazâli’ye Atfedilen al-Radd al-ğamil li-İlahiyat İsa bi-Sarih al-İngil’in Yazarı Kimdir?), çev. Mehmet Aydın, AÜİFD, XLV (2004), II, 255-270.
• Mâtüridî Ebû Mansur, Kitâbü’t-tevhîd, thk. Bekir Topaloğlu-Muhammed Aruçi, Ankara: İsam Yayınları, 2003.
• Peppard Michael, the Son of God in the Roman World: Divine Sonship in its Social and Political Context, Oxford: Oxford University Press, 2011.
• Râzî Fahreddin, el-Erbaîn fî usuli'd-din, thk. Ahmed Hicâzî es-Sekkā., Kahire : Mektebetü'l-Külliyati'l-Ezheriyye, 1982.
• er-Ressî Kasım b. İbrahim, er-Red ale’n-nasârâ, thk. İmam Hanefi Abdullah, Kahire 2000.
• Sâlim Abdülcelil b. Abdülkerim, et-Te’vîl inde’l-Gazzâlî: Nazariyyeten ve Tatbîken, Tunus 2000.
• Schimmel Annemarie, Dinler Tarihine Giriş, Ankara, 1955.
• Soyal Fikret, İlk Dönem İslam Kelamcılarının Teslis Eleştirisi (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2011.
• et-Taberî Ali b. Rabben, er-Red alâ esnâfi’n-nasârâ, thk. Halid Muhammed Abduh, al-Giza: Mektebetü’n-nâfize, 2005.
• Yılmaz Sabri, Kelamda Te’vil Sorunu, Ankara: Araştırma Yayınları, 2009.