The Contribution of Gazzali to Social Peace in the Framework of Takfir and Ta’wil Theories

Yıl 2017, Cilt: 15 Sayı: 2, 343 - 361, 31.07.2017

Ahmet Mekin Kandemir

https://doi.org/10.18317/kader.316806

Cited By: 2

Öz

One of the reasons
for the political and economic instability of Muslims today is the religious
and the ideological divisions. The disputes that started shortly after the
death of the Prophet resulted in the emergence of different sects and internal
conflicts between Muslims emerged when these sects were mutually accused of
disbelief (takfir). It is generally observed in Muslim societies that
different thinkers and believers have been pushed out of religion by being
accused of unbeliever or they have been pushed out of the room of Ahl al-Sunnah
wa al-Jamaah by accusing them of heresy; so it seems that different groups of
thought have been tried to be excluded and alienated. Undoubtedly, the most
dangerous of these exclusion means was the weapon of takfir because of
the legal consequences. Beginning with the Khawarij for the first time in
Islamic history the takfir issue is a problem which deepens the religious and
political divisions among Muslims and which effects continue even today. When
we look at the history of Muslims, almost every party has found a reason to
brands the sects unbeliever except its own sect. At the beginning of these
reasons undoubtedly comes the issue of ta'wil. Gazzâlî (d. 505/111),
which has been alienated because of some of his views and given a fatwa in the
direction of burning his works, tried to clarify the concepts of takfir and
ta'vil by writing an article titled “Faysalü’t-tefrika beyne’l-İslam
ve’z-zendeka” and has developed a unique method in this regard. Gazzâlî has
made an important opening in the subject of ta'wil and takfir in
this article and closed this path to whom that accused everybody outside their
own sect of being unbeliever. Thus, he has established a framework to enable
different denominations and communities to live together with peace in Islamic societies. 

Anahtar Kelimeler

Gazzali, takfir, ta'wil, social peace, coexistence

TE’VİL VE TEKFİR KURAMI ÇERÇEVESİNDE GAZZÂLÎ’NİN TOPLUMSAL BARIŞA KATKISI

Öz

Günümüzde Müslümanların
yaşadığı siyasi ve ekonomik istikrarsızlığın nedenlerinden biride dini ve
itikadi bölünmelerdir. Hz. Peygamber’in vefatından kısa bir süre sonra başlayan
ihtilaflar farklı fırka ve mezheplerin doğmasıyla sonuçlanmış, bu fırka ve
mezheplerin birbirini tekfir etmesiyle de Müslümanlar arasında iç çatışmalar
ortaya çıkmıştır. Genel olarak Müslüman toplumlarda farklı düşünce ve inanç
sahipleri ya tekfir edilmek suretiyle dinin dışına, ya da sapıklıkla ve bidʻatçi
olmakla itham edilerek Ehl-i Sünnet ve’l-Cemaat dairesinin
dışına itilmiş; böylece farklı düşünce grupları dışlanmaya ve ötekileştirilmeye
çalışılmıştır. İslam tarihinde ilk kez Haricilerle başlayan tekfir meselesi
Müslümanlar arasındaki dini ve siyasi bölünmeleri derinleştiren ve etkileri
bugün bile devam etmekte olan bir problemdir. Kendisi de bazı görüşlerinden
dolayı tekfir edilen Gazzâlî (ö. 505/111) bu konuda bir risale kaleme alarak kendi
mezhebi dışında kalan herkesi tekfir edenlere bu yolu kapatmıştır. Böylece o, İslam
toplumlarında farklı mezhep ve cemaatlerin birlikte yaşamasını mümkün kılacak
bir çerçeve oluşturmuştur. 

Anahtar Kelimeler

Gazzali, tekfir, te'vil, toplumsal barış, birlikte yaşama

Kaynakça

• Arpaguş, Hatice, “Gazzâlî’nin Tekfire Bakışı ve Tekfir Kuramına Katkısı”, Rahmet ve Çatışma Bağlamında İslam Mezhepleri içinde, ss. 237-251, Karaman İslami İlimler Derneği Yayınları, Karaman, 2017.
• Dünya, Süleyman, İmam Gazzâlî ve İman-Küfür Sınırı, Risâle Yayınları, İstanbul, 1992.
• Gazzâlî, Ebû Hâmid, el-Münkizu mine’d-dalâl, thk. C. Saliba-K. İyad, 7. Bs., Dârü’l-Endülüs, Beyrut, 1967.
• Gazzâlî, Ebû Hâmid, Faysalü’t-tefrika beyne’l-İslam ve’z-zendeka, thk. Riyad Mustafa Abdullah, Daru’l-Hikme, Beyrut, 1986.
• Gazzâlî, Ebû Hâmid, el-Mustasfâ min ʻilmi’l-usûl. thk. H.Z. Hafız, Medine, 1993.
• Gazzâlî, Ebû Hâmid, Fedâihu’l-batıniyye. çev. A. İlhan, TDV Yayınları, Ankara, 1993.
• Gazzâlî, Ebû Hâmid, el-İktisâd fi’l-i’tikâd, Neşir ve trc. Osman Demir, Klasik Yayınları, İstanbul, 2012.
• Gazzâlî, Ebû Hâmid, Tehâfütü’l-felâsife. trc. Mahmut Kaya-Hüseyin Sarıoğlu, Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, İstanbul, 2014.
• Gazzâlî, Ebû Hâmid, İslam’da Müsamaha, çev. Süleyman Uludağ, Dergâh Yayınları, İstanbul, 2014.
• Gazzâlî, Ebû Hâmid, İlcâmü’l-avâm ʻan ʻilmi’l-kelâm. thk. İ. E. Muhammed, Mecmuaʻtür’-resâili’l-Gazzâlî içinde, ss. 319-355, Mektebetü’T-tevfikiyye, Mısır, ts.
• Gazzâlî, Ebû Hâmid, Kânûnu’t-te’vîl, thk. İ. E. Muhammed, Mecmuaʻtür’-resâili’l-Gazzâlî içinde, ss. 623-631, Mektebetü’t-Tevfikiyye, Mısır, ts.
• Gölcük, Şerafettin- Toprak, Süleyman, Kelam Tarih Ekoller Problemler, Tekin Kitabevi, Konya, 2016.
• Gündüz, Şinasi, “Kültürlerarası Barış ve Bir Arada Yaşamanın Teolojik Temelleri”, İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sy. 14, ss. 17-28, İstanbul, 2006.
• Kılavuz, Ahmet Saim, (1982) İman-Küfür Sınırı, Marifet Yayınları, İstanbul, 1982.
• Müttakî el-Hindî, Kenzü’l-ummâl fî süneni’l-akvâl ve’l-efʻâl, Müessesetü’r-Risâle, XII, Beyrut, 1989.
• Okumuş, Mesut, “Gazzâlî’nin Teʻvil Anlayışının Gelişim ve Değişim Seyri”, Uluslararası Modern Çağ ve Gazzâlî Sempozyumu Bildiriler Kitabı, ss. 51-65, S.D.Ü Matbaası, Isparta, 2014.
• Yılmaz, Sabri, Kelamda Te’vil Sorunu, Araştırma Yayınları, Ankara, 2009.