A Criticism of the Claim of Immortality in Transhumanism Based on the Understanding of Existence in the Science of Kalām

Yıl 2022, , 605 - 625, 31.12.2022

Seyithan Can

https://doi.org/10.18317/kaderdergi.1144566

Cited By: 2

Öz

As a result of the developments in science and technology, humanity began to experience a digital transformation after the 19th century. With this digital transformation, it is seen that a serious change has occurred in human beings biologically, socially, and, more specifically, religiously. One could say that different trends have emerged at many points where human relations, the relationship of the human with the environment and with God are also affected. Among the most comprehensive and prominent of these trends is transhumanism because of its aims for humanity and the world. Transhumanism, which views technology as the main point of reference for the future of humanity, is also considered a cultural, social, and ideological human movement with its statements intended for society. It considers immortality as a goal, along with such claims as improving welfare, extending human life, and wiping out diseases by using technology in every aspect of human life. Transhumanists, who claim that they can achieve immortality thanks to technology, argue that this will happen in two ways. The first is biological immortality. It will be achieved by eliminating all kinds of biological factors that lead to humans aging and death. The second is digital or virtual immortality, which is achieved by transferring human consciousness from the biological body to computer interfaces and installing it in any desired entity. This perspective must be critically examined as it can be considered an attempt to challenge death, which is the basic doctrine of classical religions. In the present study, human immortality, considered the most important claim made by transhumanists, is criticized within kalām, Islamic theology. Of course, transhumanists’ account of human immortality is impossible, according to kalām. It can be said that transhumanists view of immortal human can be considered in the category of created beings, which is defined in kalām as "the being created later and needs another being in order to exist and to continue its existence". Given that transhumanists base the idea of the immortal being upon biological healing or digital transmission, it is clear that both types of beings need someone else. Therefore, one could say that it would be more reasonable to define transhumanists’ notion of immortality as the act of prolonging human life. It is because the life of immortal beings, accepted as biological or digital entities, is shaped by many factors. If these factors disappear, so does the being. On the other hand, the attribute of immortality, which belongs to the eternal being only, according to kalām, must come from itself without needing any other being. Therefore, the notion of immortal being suggested by the transhumanists must be reexamined within kalām and be redefined as the extension of life. The redefined immortality as the extension of life hardly poses kalāmī (or theological) problems. In fact, Islam encourages using all types of tools and equipment to enable humans to have a healthy and blissful life.

Anahtar Kelimeler

Kalam, Transhumanism, Immortality, Eternal being, Created beings

Transhümanizmin Ölümsüzlük İddiasının Kelâm İlminin Varlık Anlayışı Çerçevesinde Kritiği

Öz

Bilim ve teknolojinin gelişmesi ile birlikte 20. Yüzyıl’da insanlık dijital bir dönüşüm yaşamaya başlamıştır. Dijital dönüşüm ile birlikte insan ve insana dair her şeyde ciddi bir değişimin oluşmaya başladığı görülmektedir. İnsanın insanla, çevreyle ve Tanrıyla ilişkisinin de etkilendiği birçok noktada farklı akımların ortaya çıktığını söyleyebiliriz. Bu akımların başında, insan ve âleme dair ortaya koyduğu amaçlar itibariyle en kapsamlı ve iddialısının transhümanizm olduğu ifade edilebilir. Teknolojiyi insanın geleceği açısından temel referans kabul eden transhümanizm, aynı zamanda topluma yönelik söylemleri ile kültürel, sosyal ve ideolojik bir insan hareketi olarak kabul edilir. Teknolojinin insan ve insana dair her alanda kullanılmasıyla refahın arttırılması, insan yaşamının uzatılması, hastalıkların ortadan kaldırılması gibi iddialarla beraber ölümsüzlüğü de bir amaç olarak benimsemektedir. Teknoloji ile ölümsüzlüğü elde edebileceğini iddia eden transhümanistler, bunun iki şekilde gerçekleşebileceğini savunur. Biyolojik ölümsüzlük olarak kabul edilen ilk anlayışta, insanın yaşlanmasına ve ölmesine sebebiyet veren her türlü biyolojik etkenin ortadan kaldırılması ve iyileştirilmesi neticesinde ulaşılacağı iddia edilir. İkincisi ise dijital veya sanal ölümsüzlük şeklinde olup insan bilincinin biyolojik bedenden bilgisayar ara yüzlerine aktarılması ve sonrasında istenilen herhangi bir varlığa monte edilmesi neticesinde ortaya çıkmaktadır. İlahi dinlerin eskatolojik bahislerinin tamamlayıcı unsuru olan ölüme meydan okuma şeklinde kabul edilebilecek bu anlayışın ciddi bir şekilde irdelenmesi elzemdir. Bu çalışmada transhümanistlerin en önemli iddiası olarak kabul edilebilecek insanın bedensel-zihinsel ölümsüzlüğe erişebileceği iddiasının kelâm ilminin varlık anlayışı çerçevesinde kritiği yapılmıştır. Ölümsüz varlık anlayışının kelâm ilminin ebedî ve ezelî olarak nitelenen kadîm ve vâcib varlık anlayışı çerçevesinde ele alındığında, bunun imkânsız olduğu ortaya çıkmıştır. Transhümanistlerin ölümsüz olarak niteledikleri varlık, kelâm ilminde “sonradan yaratılan, var olması ve varlığını devam ettirebilmesi için başka bir varlığa ihtiyaç duyan”, anlamında kullanılan hâdis veya mümkün varlık kategorisinde değerlendirilebileceği söylenebilir. Transhümanistler, ölümsüz varlığın imkânını biyolojik iyileştirmeler veya dijital aktarım şeklinde ele aldıklarından, her iki varlık türünde de başkasına ihtiyacın olduğu görülmektedir. Dolayısıyla transhümanistlerin ölümsüzlük iddiasının yaşamın uzatılması şeklinde ele alınmasının daha makul olacağını söyleyebiliriz. Çünkü biyolojik veya dijital varlık olarak kabul ettikleri ölümsüz varlığın yaşamını devam ettirmesi birçok etken ile ilintilidir. Bu etkenler ortadan kalktığında varlığın da ortadan kalkması söz konusudur. Kelâm ilminde ölümsüz olarak kabul edilen varlığın, ölümsüzlük özelliği kendinden kaynaklı olup herhangi bir varlığa ihtiyaç duymamaktadır. Bu bağlamda ölümsüz varlık iddiasının yeniden gözden geçirilip yaşamın uzatılması şeklinde kabul edilmesi daha makul bir düşüncedir. Ölümsüzlük iddiasının yaşamın uzatılması şeklinde kabul edilmesi, kelâm ilmi açısından herhangi bir problem doğurmamaktadır. Hatta İslâm dini, insanın sağlıklı ve mutlu yaşayabilmesi için her türlü araç ve gerecin kullanılmasını da teşvik etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kelâm, Transhümanizm, Ölümsüzlük, Kadîm varlık, Hadîs varlık, Kalam, Transhumanism, Immortality, Eternal being, Created beings

Kaynakça

• Ahmedi, Büşra Kılıç. “İslam ve Transhümanizm Bağlamında Süper Müslüman Kavramının Analizi”. Kocatepe İslami İlimler Dergisi 4/2 (2021), 238-258.
• Akgün, Tuncay. Gazali ve İbn-I Rüşd’e Göre Yaratma. Ankara: Akçağ, 1. Baskı., 2013.
• Aydeniz, Hüsnü. “Geleneksel Değerler Üzerinden Bir Transhümanizm Eleştirisi”. ilahiyat tetkikler Dergisi 1/53 (2020), 353-376.
• Aytepe, Masum. “Transhümanizm ve Posthümanizmde Varlık”. Transhümanizm & Posthümanizm. ed. Mustafa Tekin - Muhammet Özdemir. Ankara: Eskiyeni Yayınları, 2021.
• Bainbridge, William Sims. “Progress Toward Cyberimmortality”. The Scientific Conquest of Death Essays on Infinite Lifespans. USA: librosenred, 2004.
• Bakıllâni, Muhammed b. Ebu Bekr. et-Temhîd fi’r-red ale’l-Mülhideti’l-Muattıla. thk. Muhammed Mahmud Hudayri. Kâhire: Dâru’l-fikr, 1947.
• Beyzâvî, Ebû Saîd Nasırüddin Abdullah b. Ömer b. Muhammed. Tavâli’u’l-Envâr: Kelâm Metafiziği. çev. İlyas Çelebi - Mahmut Çınar. İstanbul: Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, 2014.
• Blackford, Russell. “The Great Transition Ideas and Anxieties”. The Transhumanist Reader: Classical and Contemporary Essays on the Science, Technology and Philosophy of the Human Future. ed. Max More - Natasha Vita-More. West Sussex UK: Wiley-Blacwell Publishing, 2013.
• Bostrom, Nick. “A History of Transhumanist Thought”. Journal of Evolution and Technology 14/1 (2005), 1-30.
• Bostrom, Nick. The Transhumanist FAQ: A General İntroduction. PDF: World Transhumanist Association, 2003.
• Bostrom, Nick. “Transhumanist Values”. Erişim 28 Ocak 2022. https://www.nickbostrom.com/tra/values.html
• Bostrom, Nick. “Why I Want to be a Posthuman When I Grow Up”. The Transhumanist Reader: Classical and Contemporary Essays on the Science, Technology and Philosophy of the Human Future. ed. Max More - Natasha Vita-More. West Sussex UK: Wiley-Blacwell Publishing, 2013.
• Bozkurt, Mustafa. Fahreddin Râzî’de Bilgi Teorisi. Ankara: Akçağ, 1. baskı., 2016.
• Carrigan, Kali. “Taking Up the Cosmic Office: Transhumanism and the Necessity of Longevity”. The Transhumanism Handbook. ed. Newton Lee. Switzerland: Springer, 2019.
• Cevizci, Ahmet. Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayınları, 2000.
• Cordeiro, José Luis. “The Boundaries of the Human: From Humanism to Transhumanism”. The Transhumanism Handbook. ed. Newton Lee. Switzerland: Springer, 2019.
• Cürcânî, Seyyid Şerîf. Şerhu’l-Mevâkıf. çev. Ömer Türker. 3 Cilt. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, 2015.
• Cüveynî, Ebü’l-Meâlî el-. eş-Şâmil fî usuli’d-dîn. thk. Ali Sami-en Neşşâr. İskenderiye: Müessestu’l-Meârif, 1969.
• Dağ, Ahmet. “Hümanizmin Radikalleşmesi Olarak Transhümanizm”. Felsefî Düşün 9 (2017), 48-67.
• Dağ, Ahmet. İnsansız Dünya Transhümanizm. İstanbul: Ketebe Yayınları, 2021.
• Dağ, Ahmet. Transhümanizm İnsanın ve Dünyanın Dönüşümü. Ankara: Elis Yayınları, 2. Basım, 2020.
• Demir, Aysel. “Ölümsüzlük ve Yapay Zekâ Bağlamında Trans-hümanizm”. Online Academic Journal of Information Technology 9/30 (2018). https://doi.org/DOI: 10.5824/1309‐1581.2018.1.006.x
• Demir, Talip. “Transhümanizm ve Sekülerleşme: Bildiğimiz Dinin Sonu mu?” Din ve Transhümanizm. ed. Talip Demir. Ankara: Eskiyeni Yayınları, 2021.
• Demircan, Kozan. “Aşkın İnsan Üstün İnsana Karşı”. https://khosann.com. 03 Eylül 2016. Erişim 28 Mart 2022. https://khosann.com/askin-insan-ustun-insana-karsi/
• Doede, Bob. “Transhumanism, Technology, and the Future: Posthumanity Emerging or Sub-Humanity Descending?” Appraisal 7/3 (2009), 39-54.
• Düzgün, Şaban Ali. Nesefî ve İslâm Filozoflarına Göre Allah-Âlem İlişkisi. Ankara: Akçağ Yayınları, 1998.
• Ebû Sa’de, Mehri Hasan. İtticahâtü’l-akli fî müşkileti’l-ma’rife inde’l-Mu‘tezile. Kahire, 1993.
• Edman, Refii. “İnsan, Teknoloji, Türkiye, Tekno-Kültür ve Transhümanizm”. Transhümanizm ve Karşılaştirmalı İzdüşümü. ed. Timuçin Buğra Edman. İstanbul: Kastaş Yayınevi, 2019.
• Emre, Yusuf. “Cenneti Dünyada Aramak: Ölümsüzlük Arzusu, Uzatılmış Yaşam ve Din”. Din ve Transhümanizm. ed. Talip Demir. Ankara: Eskiyeni Yayınları, 2021.
• Ferrando, Francesca. Philosophical Posthumanism. London: Bloomsbury Academic, 2019.
• Gülteki̇n, Abdurrazak. “Transhümanizm Bağlamında Yapay Zekâ Tanrıya Bir Başkaldırı Mıdır?” Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 28 (30 Ekim 2021), 1-16.
• Harari, Yuval Noah. Homo Deus. İstanbul: Kolektif, 2016.
• Hökelekli, Hayati. “Ölüm ve Ölüm Ötesi Psikolojisi”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 3/1 (1991). https://dergipark.org.tr/tr/pub/uluifd/issue/13505/163354
• Îcî, Ebü’l-Fazl Adudüddîn Abdurrahman b. Ahmed b. el-Mevâkıf fî ilmi’l-kelâm. Beyrut: Âlemu’l-Kutub, ts.
• Kaku, Mıchıo. Zihnin Geleceği. Ankara: ODTÜ yayıncılık, 2016.
• Kale, Nesrin. “Hümani̇zm”. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES) 25/2 (06 Ağustos 2019), 763-770. https://doi.org/10.1501/Egifak_0000000582
• Karauğuz, Ahmet M. “Cennetten Kovulan İnsanin Cenneti̇ Yeni̇den İnşa Uğraşı: Transhümani̇zm”. Türk Dili 69/821 (2020), 52-59.
• Kaya, Veysel. “Fahreddin er-Râzî’nin Varlık Görüşü”. İslam Düşüncesinin Dönüşüm Çağinda Fahreddin er-Râzî. ed. Ömer Türker - Osman Demir. İstanbul: İSAM Yayınları, 2013.
• Koene, Randal A. “Uploading to Substrate-Independent Minds”. The Transhumanist Reader: Classical and Contemporary Essays on the Science, Technology and Philosophy of the Human Future. ed. Max More - Natasha Vita-More. West Sussex UK: Wiley-Blacwell Publishing, 2013.
• Kurzweil, Ray. İnsanlık 2.0 Tekillige Dogru Biyolojisini Aşan İnsan. çev. Mine Şengel. İstanbul: Alfa Bilim, 2019.
• Lee, Newton. “Brave New World of Transhumanism”. The Transhumanism Handbook. ed. Newton Lee. Switzerland: Springer, 2019.
• Lee, Newton. “In Search of Super Longevity and the Meaning of Life”. The Transhumanism Handbook. ed. Newton Lee. Switzerland: Springer, 2019.
• Levchuk, Kate. “How Transhumanism Will Get Us Through the Third Millennium”. The Transhumanism Handbook. ed. Newton Lee. Switzerland: Springer, 2019.
• Lilley, Stephen J. Transhumanism and Society: The Social Debate Over Human Enhancement. New York: Springer, 2013.
• McNamee, M. J. - Edwards, S D. “Transhumanism, Medical Technology and Slippery Slopes”. General Ethics 32 (2006), 513-518.
• Merkle, Ralph C. “Uploading”. The Transhumanist Reader: Classical and Contemporary Essays on the Science, Technology and Philosophy of the Human Future. ed. Max More - Natasha Vita-More. West Sussex UK: Wiley-Blacwell Publishing, 2013.
• More, Max. “Transhumanism: Towards a Futurist Philosophy”. https://web.archive.org/web/20051029125153/http:/www.maxmore.com:80/transhum.htm. 22 Şubat 2022
• More, Natasha Vita. “Transhumanism Art Manifesto”. https://www.digitalmanifesto.net/manifestos/35/. 15 Şubat 2022. https://www.digitalmanifesto.net/manifestos/35/
• Özdemir, Muhammet. “Posthuman Kavramının Çerçevesi ve Transhümanizm ve Posthümanizm Literatürlerinin Tarihçesi”. Transhümanizm & Posthümanizm. ed. Mustafa Tekin - Muhammet Özdemir. Ankara: Eskiyeni Yayınları, 2021.
• Özenç, Ardeniz. “Eski Bilim Yeni Bilime Karşı: Simyacılık ve Transhümanizm”. Transhümanizm ve Karşılaştırmalı İzdüşümü. ed. Timuçin Buğra Edman. İstanbul: Kastaş Yayınevi, 2019.
• Peters, Ted. “Progress and Provolution Will Transhumanism Leave Sin Behind?” Transhumanism and Transcendence Christian Hope in an age Of Tecnological. ed. Ronald Cole Turner. USA: Georgetown Universitiy Press, 2011.
• Prisco, Giulio. “Transcendent Engineering”. The Transhumanist Reader: Classical and Contemporary Essays on the Science, Technology and Philosophy of the Human Future. ed. Max More - Natasha Vita-More. West Sussex UK: Wiley-Blacwell Publishing, 2013.
• R. Rose, Michael. “Immortalist Fictions and Strategies”. The Transhumanist Reader: Classical and Contemporary Essays on the Science, Technology and Philosophy of the Human Future. ed. Max More - Natasha Vita-More. West Sussex UK: Wiley-Blacwell Publishing, 2013.
• Râzî, Fahreddîn er-. el-Muhassal. çev. Hüseyin Atay. Ankara Üniversitesi Basımevi, ts.
• Râzî, Fahreddîn er-. Muhassalu efkâri’l-mütekaddimîn ve’l-müteehhirîn mine’l-ulemâ. Kahire: Mektebetü’l-Külliyetu’l-ezheriyye, ts.
• Rose, Michael R. “Biological Immortality”. The Scientific Conquest of Death Essays on Infinite Lifespans. USA: librosenred, 2004.
• Saka, Gülizar Hazal. “Bir Ütopya Olarak Teknolojik Ölümsüzlük Sorunsalı: Teknolojik Ölümsüzlük”. V. Türkiye Lisansüstü Çalışmaları Kongresi - Bildiriler Kitabı IV. İstanbul: Dumlupınar Üniersitesi, 2015.
• Sandberg, Anders. “Morphological Freedom –Why We Not Just Want It, but NeedIt”. The Transhumanist Reader: Classical and Contemporary Essays on the Science, Technology and Philosophy of the Human Future. ed. Max More - Natasha Vita-More. West Sussex UK: Wiley-Blacwell Publishing, 2013.
• Sarikaya, Berat. Genlere Müdahale-İlahi Kader İlişkisi. İstanbul: Pınar Yayınları, 2014.
• Sayan, Erdinç. “Analitik Zihin Felsefesinin Temel Problemlerine Bir Bakış”. Kaygı. Bursa Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi 19 (15 Ekim 2012), 37-54.
• Sedeeq, Sara. “Tarih, Mitler ve Antik Transhümanizm”. Transhümanizm ve Karşılaştirmalı İzdüşümü. ed. Timuçin Buğra Edman. İstanbul: Kastaş Yayınevi, 2019.
• Sezen, Abdulvahid. “Bireyin Ölümsüzlük Arayışı Bağlamında Transhümanizmi Düşünmek”. Transhümanizm & Posthümanizm. ed. Mustafa Tekin - Muhammet Özdemir. Ankara: Eskiyeni Yayınları, 2021.
• Tekin Mustafa, Süleyman. “Transhümanizm ve Posthümanizm Bağlamında Din ve Toplum”. Transhümanizm & Posthümanizm. ed. Mustafa Tekin - Muhammet Özdemir. Ankara: Eskiyeni Yayınları, 2021.
• Treder, Mike. “Emancipation from Death”. The Scientific Conquest of Death Essays on Infinite Lifespans. USA: librosenred, 2004.
• Vance, John. “Becoming Immortal: The Future of Brain Augmentation and Uploaded Consciousness”. Https://Futurism.Com/Becoming-İmmortal-The-Future-Of-Brain-Augmentation-And-Uploaded-Consciousness. Futurism. 24 Ocak 2014. Erişim 25 Mart 2022
• W. Daly, Todd T. “Diagnosing Death in the Transhumanism and Christian Traditions”. Religion and Transhumanism The Unknown Future of Human Enhancement. ed. Calvin Mercer - Tracy J. Trothen. California: Praeger, 2015.
• Waters, Brent. “Flesh Made Data: The Posthuman Project in Light of the Incarnation”. Religion and Transhumanism The Unknown Future of Human Enhancement. ed. Calvin Mercer - Tracy J. Trothen. California: Praeger, 2015.
• Wellington, Augusta L. “The (R)Evolution of the Human Mind”. The Transhumanism Handbook. ed. Newton Lee. Switzerland: Springer, 2019.
• Yazıcı, Muhammet. “Sünni Kelâmcılara Göre Varlık Kategorileri̇”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 28 (30 Aralık 2007), 201-260.
• Zilahy, Jeffrey. “Pragmatic Paths in Transhumanism”. The Transhumanism Handbook. ed. Newton Lee. Switzerland: Springer, 2019.
• https://whatistranshumanism.org/. “What is Transhumanism”. Erişim 16 Mart 2022. https://whatistranshumanism.org/