Divan’ı Bağlamında Fuzûlî’de Sevgili Kavramının Beşerî ve İlahî Boyutları İle Sevgiliden Şikâyet

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 1-2, 41 - 59, 19.12.2017

Mustafa Öztürk

Öz

    Divan şiirinde mecazî ve ilahî aşklara ait ayrı birer terminoloji bulunmadığından, hangisinde hangi aşkın ele alındığı kesin yargılarla birbirinden ayırt edilememektedir. Bu yüzden aşkın işlendiği manzumeler her iki anlamda da yorumlanmaya açıktır. Bu çalışmada buna benzer bir konu üzerinde durulmuş ve Fuzûlî Divanı esas alınarak sevgili ve sevgiliden yapılan şikâyetlerin beşerî ve İlahî niteliklerden hangisini taşıdığı irdelenmiştir.

    Fuzûlî Divanı’ndaki manzumeler incelendiğinde şairin, sevgili başta olmak üzere aşk, gönül, rakip, zahit, ıstırap, masiva, dünya, saki, şarap ve halktan, yani akla gelebilecek her varlıktan şikâyet edildiği görülür. Fuzûlî’nin başta sevgili olmak üzere birçok konudan şikâyet etmesinin temel nedenlerinden birisi şiirinin tesirini artırma kaygısıyla ilişkilidir. Öte yandan Fuzûlî ve bu gelenekteki şairlerin şiirlerinde bir zahirî bir de batınî âlemin var olduğunu, zahirde şikâyet ve yakınma anlamı taşıyan birçok beytin tasavvufî manası düşünüldüğünde, aslında şikâyet gibi bir durumun söz konusu olmadığı görülür.

Anahtar Kelimeler

Fuzûlî, sevgili, şikâyet, tasavvuf, mecaz

Kaynakça

• AKYÜZ, Kenan vd. (2000), Fuzûlî Divanı, Ankara: Akçağ Yayınevi.
• BANARLI, Nihad Sami (1987), Resimli Türk Edebiyatı Tarihi, C. 1, İstanbul: MEB Yayınları.
• GÖLPINARLI, Abdûlbaki (1945), Dîvân Edebiyatı Beyânındadır, İstanbul: Marmara Kitabevi.
• GÖLPINARLI, Abdûlbaki (1985), Fuzûlî Dîvânı, İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
• GÜNGÖR, Şeyma (1997), “Fuzûlî’nin Türkçe Gazellerinde Çağın Sosyal Hayatı ve Manevî Özellikleri”, Türkiyat Mecmuası, C.20, İ. Ü., İstanbul: Türkiyat Araştırmaları Enst. Yay., s. 255-272.
• İSEN, Mustafa vd. (2009), Eski Türk Edebiyatı El Kitabı, İstanbul: Grafiker Yayınları.
• KARAHAN, Abdülkadir (1989), Fuzûlî Muhiti, Hayatı ve Şahsiyeti, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.